Różański H - Fitoterapia - ziołolecznictwo - zioła -1.pdf

(7578 KB) Pobierz
Strona archiwalna
Zielarstwo i metody fitoterapii
O ziołach i preparatach ziołowych, dzieje fitoterapii
dr Henryk St. Ró ański
Opracowano na podstawie prac:
Henryk Ró ański
Poradnik zielarski
Krosno 1993
Poradnik Fitoterapii
Krosno 1990-1994
Roślinne preparaty galenowe, cz. I - III, receptura i wyniki badań autora
Rękopis i maszynopis recenzowany; Krosno, cz. I-III - 1989-1996;
Krosno-Poznań, cz. IV – 1997-2001
Sponsor badań autora w latach 1993-2000 - Fundacja Büchnera
Dokument i receptury chronione prawami autorskimi
Receptur nie wolno stosować do celów zarobkowych!
Spis treści niniejszej strony:
1. Historia i znaczenie dwóch kierunków ziołolecznictwa
2. Rodzaje surowców zielarskich i zasady ich zbioru
3. Suszenie, pakowanie i przechowywanie surowców zielarskich
4. Postacie leków ziołowych i sposoby ich przyrządzania
5. Stosowanie i dawkowanie leków ziołowych
6. Przegląd wybranych ziół:
Aloes drzewiasty - Aloe arborescens (Mill.)
Aloes zmienny - Aloe eru (Berger)
Aloes pstry - Aloe variegata (L.)
Aloes afrykański - Aloe africana (Mill.)
Aloes uzbrojony - Aloe ferox (L.)
Aloes zwyczajny - Aloe vera (L.)
Aminek egipski - Ammi visnaga (L.);(!)
Aminek większy - Ammi maior (L.); (!)
Arcydzięgiel litwor (lekarski) - Archangelica officinalis (Hoffm.)
Arcydzięgiel nadbrze ny - Archangelica litoralis (Fr.)
Arnika górska - Arnica montana (L.); (!)
Arnika łąkowa - Arnica chamissonis (Less.); (!)
Babka lancetowata - Plantago lanceolata (L.)
Babka szerokolistna (większa) - Plantago maior (L.)
Babka piaskowa - Plantago arenaria (W.K.)
Babka płesznik - Plantago psyllium (L.)
Bagno zwyczajne - Ledum palustre (L.); (!)
Barszcz zwyczajny - Heracleum sphondylium (L.)
Barszcz łąkowy czyli syberyjski - Heracleum sibiricum (L.)
Barwinek pospolity - Vinca minor (L.); (!)
Barwinek zielny - Vinca herbacea (W.K.); (!)
Bazylia pospolita - Ocinum basilicum (L.)
Berberys zwyczajny - Berberis vulgaris (L.)
Bertram lekarski - Anacyclus officinarum (Hayne);(!)
Bertram szarolistny czyli dalmacki (maruna!) - Pyrethrum cinerariaefolium (Trev.);(!)
Bez czarny - Sambucus nigra (L.)
Bez hebd - Sambucus ebulus (L.)
Bez koralowy - Sambucus racemosa (L.)
Biedrzeniec any - Pimpinella anisum (Umbelliferae)
Biedrzeniec mniejszy i biedrzeniec większy - Pimpinella saxifraga et Pimpinella maior
(Umbelliferae)
Bluszczyk kurdybanek - Glechoma hederaceae (Labiatae sive Lamiaceae)
Bobrek trójlistkowy - Menyanthes trifoliata (Menyanthaceae)
Bodziszek - Geranium (Geraniaceae)
Borówka bagienna - Vaccinium uliginosum (Ericaceae)
Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea (Ericaceae)
Borówka czarna (czernica) - Vaccinium myrtillus
Buk zwyczajny - Fagus silvatica (Fagaceae)
Bukwica lekarska - Betonica officinalis (Labiatae)
Bylica bo e drzewko - Artemisia abrotanum (Compositae)
Bylica estragon (bylicy głupich) - Artemisia dracunculus sive Oligoporus condimentarius
(Compositae)
Bylica piołun - Artemisia absinthium. (!)
Bylica pospolita - Artemisia vulgaris
Brzoza brodawkowata i brzoza omszona - Betula verrucosa et Betula pubescens (Betulaceae)
Cebula - Allium cepa (Liliaceae)
Centuria pospolita - Centaurium umbellatum (Gentianaceae)
Chaber - Centaurea (Compositae)
Cykoria podró nik - Cichorum intybus (Compositae)
Czeremcha zwyczajna Prunus padus L. (Rosaceae)
Czosnek niedźwiedzi - Allium ursinum (Liliaceae)
Czosnek ogrodowy - Allium sativum
Dąb szypułkowy i dąb bezszypułkowy - Quercus robur L. et Quercus sessilis Ehrh. (Fagaceae)
Dro d e - Saccharomycetes (Saccharomycetaceae) seu Faex medicinalis (sive potius
Saccharomyces sp.)
Dziewanna kutnerowata i dziewanna wielokwiatowa – Verbascum phlomoides et Verbascum
thapsiformae (Scrophulariaceae)
Dzięgiel leśny - Angelica silvestris (Umbelliferae)
Dziurawiec - Hypericum (Hypericaceae sive Guttiferae)
Fiołek trójbarwny - Viola tricolor (Violaceae)
Fiołek wonny (ogrodowy) - Viola odorata
Glistnik jaskółcze ziele - Chelidonium maius (Papaveraceae); (!)
Głóg - Crataegus (Rosaceae)
Goryczka - Gentiana (Gentianaceae)
Goździkowiec korzenny - Eugenia caryophyllata sive Eugenia aromatica (Myrtaceae)
Herbata chińska Camelia sinensis sive Thea chinensis (Theaceae)
Hyzop lekarski - Hyssopus officinalis (Labiatae)
Ciąg dalszy ziół:
http://www.rozanski.ch
Św. Albertus Magnus /1193-1280/ - patron biologów
średniowieczny alchemik, filozof, teolog i zielarz
1. Historia i znaczenie dwóch
kierunków ziołolecznictwa
Ziołolecznictwo jest tak stare jak ludzkość. Wiedzę o ziołach gromadził człowiek od zarania cywilizacji. Od
najdawniejszych czasów musiał człowiek dawać sobie radę z rozmaitymi chorobami. Leków na liczne
cierpienia poszukiwał w otaczającej go, przebogatej przyrodzie.
Ludy pierwotne.
Człowiek pierwotny podczas poszukiwania środka leczniczego kierował się instynktem oraz obserwacjami
przypadkowymi; naśladował te zwierzęta, które podczas choroby zjadają pewne rośliny nie będące jednak
ich codziennym po ywieniem (np. małpy chore na malarię obgryzają chinowiec z kory w której znajduje się
znana chinina, bydło rogate podczas cierpień z zakresu przewodu pokarmowego konsumuje rumianek lub
krwawnik, które w normalnej sytuacji są omijane). Jeśli spo ycie jakiejś rośliny działało szkodliwie na
organizm ludzki unikano jej, gdy dobrotliwie - stosowano. U ludów pierwotnych, które łączyły się w rodziny
i szczepy, leczeniem zajmowała się z reguły jedna osoba - wódz, a wiedza o ziołach była przekazywana
ustnie z pokolenia na pokolenie.
Staro ytność.
Najstarszym dokumentem pisanym zawierającym opis środków leczniczych pochodzenie roślinnego jest
księga Pent-Sao pochodząca ze staro ytnych Chin (sprzed ok. 2700 r. p.n.e.). Wynika z niej, e Chińczycy
wytwarzali soki, napary, odwary, proszki, maście, wina; nie znali jednak syropów ziołowych. W lecznictwie
stosowali ok. 300 ziół.
Znane te są tabliczki Sumerów, z których wynika, e ludy te stosowały do leczenia lulek, piołun, babkę,
nagietek, lepię nik, kokoryczkę, czosnek, cebulę czy rumianek. Kapłani sumeryjscy sporządzali według
własnych recept (które do dziś przetrwały w postaci glinianych tabliczek) rozmaite mieszanki ziołowe,
nalewki i proszki. Sumerowie swą wiedzę o ziołach przekazali Asyryjczykom i Babilończykom, ci z kolei
Egipcjanom. Asyryjczycy i Babilończycy zaobserwowali, e w ró nych porach dnia i roku rośliny posiadają
ró ną moc leczniczą. Opracowali więc kalendarz i zasady zbioru ziół. Opisali te zasady przechowywania i
uprawy roślin.
Znaczny rozwój ziołolecznictwa nastąpił w staro ytnym Egipcie, czego dowodem jest znaleziony w 1872 r
papirus Ebersa (od nazwiska odkrywcy) zawierający około 800 recept na sporządzenie ró nych
medykamentów. Egipscy kapłani wytwarzali olejowe wyciągi z ziół, mazidła, balsamy i kataplazmy. Wiele
surowców roślinnych i gotowych leków ziołowych sprowadzali z Indii, Indonezji, Cejlonu, Chin, Arabii i
Palestyny. Lecznictwo spoczywało oczywiście nadal w rękach duchownych, którzy swe recepty na cenne
medykamenty trzymali w wielkiej tajemnicy. Spowodowało to, e wiele wartościowych przepisów przepadło
wraz ze śmiercią ich autora.
W Grecji dopiero po upływie wielu lat ziołolecznictwem zajęli się ludzie świeccy, przyrodnicy, filozofowie,
wszechstronni uczeni. Najwybitniejszymi badaczami ziół byli:
Hipocrates z Kos /460-377 r. p.n.e./
- Hipokrates z Kos (460-377 r. p.n.e.) - największy lekarz staro ytności, którego sława docierała na Wschód
(perski król Artakserkses zapraszał go do siebie, ale Hipokrates nie skorzystał z tego zaszczytnego
zaproszenia i pozostał w Grecji); pozostawił po sobie 53 pisma medyczne w dialekcie jońskim; w piśmie “O
świętej chorobie" Hipokrates odrzuca panujący poprzednio przesąd, e przyczyną padaczki (epilepsji) jest
opętanie chorego przez demony (jak twierdzili kapłani) i tłumaczy ją jako chorobę mózgu; fizjologia
Hipokratesa opierała się na nauce o 4 zasadniczych sokach w organizmie: krwi, śluzie, ółci i czarnej ółci;
zakłócenie harmonii między tymi czterema sokami w organizmie było, według Hipokratesa, źródłem
chorób; w swym dziele “Corpus Hippocrateum" opisał 455 ró nych roślin; hasłem Hipokratesa i jego nauki
w prowadzeniu kuracji było: przede wszystkim nie szkodzić; uwa ał, e racjonalne od ywianie się i higiena
to czynniki zapobiegające chorobom; zauwa ył, e środowisko zewnętrzne wpływa wybitnie na stan zdrowia
i psychikę człowieka (pismo pt. “O powietrzu, wodach i okolicach"); Hipokrates uwa ał e do leczenia
nale y wykorzystywać całe rośliny, bez jakiejkolwiek obróbki, twierdził on bowiem, i leki znajdujące się w
przyrodzie są w najlepszej formie dla organizmu; wygłosił słynny aforyzm:“Vita brevis, ars longa, tempus
praeceps, experimentum periculosum, iudicium difficile" ( ycie krótkie, sztuka długa, sposobność
przemijająca, doświadczenie niebezpieczne, wnioskowanie trudne).
Teofrast /372-287 r. p.n.e./
- Teofrast (372-287 r. p.n.e.) - uczeń Arystotelesa, “ojciec botaniki", wszechstronny uczony; napisał między
innymi dwie naukowe rozprawy: “O badaniu roślin", ,,0 pochodzeniu roślin".
- Dioskorydes (I w. n.e.) - lekarz grecki z Cylicji, autor 5 ksiąg pt. “O materii lekarskiej"; opisał około 600
gatunków roślin; w dziele pt. “O rzeczach leczniczych" opisał wiele środków pochodzenia roślinnego i
mineralnego.
W Grecji istnieli tak zwani rhizotomowie czyli osoby zajmujące się zawodowo wykopywaniem korzeni.
Wykopane korzenie poddawali suszeniu, rozdrobnieniu, a następnie sprzedawali je. Sporządzali te
mieszanki ziołowe. Popularnym zbieraczem korzeni, twórcą licznych mieszanek ziołowych był Krateuas -
autor dzieła farmaceutycznego i poszukiwacz odtrutki na wszelkiego rodzaju trucizny.
Dioscorides /I w. n.e./
W staro ytnym Rzymie tak e nie brakowało wybitnych znawców i propagatorów ziołolecznictwa i
zielarstwa:
·
Claudius Galenus (132-201 r. n.e.) pochodził z Pergamonu, z wykształcenia medyk i filozof;
pozostawił po sobie ok. 300 prac pisemnych, np. “Sztuka lekarska" “O działach medycyny”, “O
kościach”, “O mieszaniu i działaniu leków”, “Podział leków według działania”; posiadał własną
aptekę, gdzie sporządzał ró ne medykamenty według własnego pomysłu (miody ziołowe, nalewki,
proszki, plastry, pigułki, wyciągi octowe, olejowe i wodne, wina); opisał około 450 roślin leczniczych;
stal się twórcą tak zwanej farmacji galenowej, która zajmuje się otrzymywaniem i badaniem
przetworów z surowców roślinnych, mineralnych i zwierzęcych; sprzeciwiając się Hipokratesowi
zaczął poddawać rośliny przeróbkom, gdy uwa ał, e działanie leku zale y od jego formy; starał się
przetwarzać surowce roślinne w sposób racjonalny i optymalny opracowując lub tylko dopracowując
techniki sporządzania leków; dbał o jakość i czystość swych medykamentów, domagał się tego te od
innych medyków.
Caius Plinius Secundus zwany tak e Maior (23-79 r.) opisał ponad 1000 roślin; zginął jednak podczas
wybuchu Wezuwiusza, kiedy to podą ył do zagro onych miejscowości Kampanii by zapoznać się ze
skutkami zjawiska przyrody i nieść pomoc poszkodowanym.
·

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin