Filatelista 1992.11.pdf

(7408 KB) Pobierz
Dziś 36 stron !
Nr 11
(841)
Rok XXXIX
istoinad
1992 r.
cena 7000 zł
PISMO POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTÓW
Listopadowe emisje Poczty Polskiej
atol'
YL
•
Ltt
YZamojsW
Lato Tutralze
Po lska
Polska
Polska
P
ROK HISTORII ARMII KRAJOWEJ
1•11.11.1•11•••••s•••••sss•••~1.11!
L
A
K
A
T
P
O
Aloar
s21
ARMIA KRA1OWA
O
a
O
L
S
K
Polska
Reprodukujemy projekty wstępne. Szczegóh na str. U8
ms/sz
WtEk
TYLKO Pos,
s
cf..,
POLSKIE STEMPLE SKARBOWE
w pierwszej polowie XIX wieku
W okresie Księstwa Warszawskiego oraz
w czasie istnienia wciąż ograniczanego przez
Rosję Królestwa Polskiego, jednym z prze-
jawów odrębności byty opłaty skarbowe w for-
mie specjalnych stempli, pobierane przy
sporządzaniu urzędowych dokumentów.
Stemple te są dwojakie. Jedne określają po
polsku (względnie po polsku i rosyjsku) wyso-
kość pobranej kwoty w groszach lub w kopiej-
kach, drugie zaś, przybijane obok, zawierają
ozdobne inicjały wladcy. Dokumenty
sporządzano na specjalnym papierze ze znaka-
mi wodnymi; pisane były po
łacinie,
po polsku
lub po rosyjsku.
Stemple opiaty skarbowej są prekursorami
polskich znaczków stemplowych, które na tere-
nie byłego zaboru rosyjskiego mogły ukazać się
dopiero po 1918 roku. Stemple te należą do tej
samej kategorii co np. francuskie czerwone
stemple fiskalne przybijane do druków i czaso-
pism w połowie XIX wieku.
Niniejsze uwagi opieram na posiadanym
w swoim zbiorze materiale, który cho
ć
szczątkowy i wyrywkowy, może posłużyć do
wskazania nowego, dotąd niedocenianego
działu kolekcjonerstwa.
Łaciński
tekst znajduje się po prawej stronie
arkusza o wymiarach 35x40 cm. Na lewej
stronie arkusza znajduje się znak wodny: orzeł
polski w koronie, trzymający berło i jabłko.
W górnej części stronicy tytułowej, po jej lewej
stronie jest okrągły stempel o
średnicy
30 mm
z orłem w koronie i napisem GR. POL. 8. Po
prawej stronie jest okrągły stempel 28 mm
średnicy
ze stylizowanymi literami FAR.: Fre-
dericus Augustus Rex. Są to inicjały króla
saskiego, wielkiego księcia warszawskiego.
Królestwo Polskie 1825
(fot.2.)
Pokwitowanie z dnia 17 grudnia 1825 od-
bioru przez kościół parafialny w Rokicie na-
leżności przysługujących mu w myśl dekretu
królewskiego z 6/17 marca 1817 roku. Arkusz
o wymiarach 36x42 cm ma po lewej stronie znak
wodny: dwugłowy orzeł rosyjski z dużą tarczą
heraldyczną z orłem polskim w koronie. Po
prawej stronie arkusza jest znak wodny „PA-
PIER POD STEMPEL 1825" oraz mały mak
wodny: w kole o
średnicy
22 mm litera „A"
zwieńczona koroną (Aleksander 1). Posrodku
górnej części karty tytułowej jest okrągły stem-
pel o
średnicy
27 mm z okólnym napisem
„DZIESIĘĆ GROSZY".
Księstwo Warszawskie 1812
(fot. 1.)
Przedstawiony dokument, datowany 26 lute-
go 1812 roku, jest wyciągiem z ksiąg metrykal-
nych, potwierdzającym chrzest z roku 1755.
fot. 1
Krolestwo Polskie 1829
Dokument datowany 5 czerwca 1829 w Lub-
linie jest pozwem sądowym, uwierzytelnionym
przez woźnego sądowego Trybunatu Lubels-
266
kiego, który stwierdza
że:
„Oryginalnego pozwu
na Stępio 10 Groszy pisanego kopię wręczyłem
Kassyjerowi Dyrekcyi Tow.arz: Kredyt: Ziem.•
Wojewód: lubels: w Lublinie".
Jedynie karta
tytułowa 9-cio stronicowego dokumentu jest
papierem stemplowym, zaopatrzonym w iden-
tyczny jak dokument II-gi okrągły stempel
„DZIESIĘĆ GROSZY". Na posiadanym prze-
ze mnie egzemplarzu wyraźnie widać znak wod-
ny w wolnym
środku
stempla: orzełek polski
fot. 2
z koroną.
świadczy
to o dużej trosce, aby papier
stemplowy uchronić od podrobienia. Papiernie
sporządzały specjalne arkusze dla celów fiskal-
nych - prawdopodobnie nadruki stempli były
wykonywane w czasie produkcji arkuszy, które
zainteresowani nabywali w wyznaczonych do
sprzedaży miejscach.
fot. 3
267
Cedaiz
4ti r c5'
(-
fot. 4
Królestwo Polskie 1854
(fot.
3
.)
Dokument z dnia 5/17 maja 1854 roku,
pisany po rosyjsku, stwierdzający wpis do ksiąg
szlachty Królestwa Polskiego Maana Dron-
ri
gowskiego -jest zaopatrzony w okrągły stempel
z dwugłowym orlem oraz napisem „Carstwo
C
Polskoje - Królestwo Polskie". Znak wodny:
dwugłowy orzeł rosyjski z tarczą herbową
z orłem polskim rozciąga się na obie strony
arkusza o wymiarach 32x39.8 cm. Poniżej orla,
w poprzek arkusza, znak wodny rosyjsko-pol-
ski: „Cena 7 1/2 kopiejek". W
środku
górnej
części strony tytułowej jest wydrukowany owal-
ny stempel I9x36 cm z dwugłowym ortem. Na
d
górze napis rosyjski „7 1/2 kopiejek", na dole
po polsku „KOPIEJEK SIEDM I POL".
Cesarz Wszech Rossyi, Król Polski ...",
Dokument, pisany na papierze stemplowym,
jest zaopatrzony w górnej części strony ty-
tulowej, po lewej stronie w stempel okrągły
o
średnicy
36 mm z rosyjskim dwugłowym
heraldycznym orlem, napisem rosyjskim „7 1/2
kopiejek" oraz polskim „kop. siedm i pół". Po
prawej stronie karty tytułowej jest okrągły
stempel
średnicy
36 mm z literą „A"
uwieńczoną koroną oraz cyfra „II" (Aleksander
II). Na arkuszu stemplowym o wymiarze
32x39.8 cm widnieje znak wodny identyczny jak
w dokumencie IV-tym.
Ten krótki przegląd kilku typów polskich
•
stempli skarbowych, wybitych na specjalnym
papierze
świadczy
o tym, jak w okresie zaborów
utrzymywała się polityczna i monetarna
odrębność Królestwa Polskiego, likwidowana
przez władze rosyjskie.
Warto ten opis poszerzyć o dalsze typy
polskich stempli skarbowych-w XIX wieku,
uzupełniając niniejsze opracowanie.
PIOTR ZAREMBA
Królestwo Polskie 1860
(fot.4.)
Wyrok Trybunału Cywilnego Guberni Lube-
lskiej z dnia 16/28 września 1860, spisany po
polska zaczynu się od stów:
„My, Aleksander
„Filatelista" do nabycia
w sklepach filatelistycznych:
Cieszyn, ul. Głęboka 58
Elbląg, ul. Teatralna II
Gorlice, ul. Kościuszki 22
Mielec, ul. Chopina 326
Babka, ul, Orkana 49 (Zaklad Przyrodoleczniczy)
Warszawa: ul. Bagatela 10
ul. Barbary 4
ul. Hoża 54
26g
ul. Nowowiejska 7
Plac Wilsona 4
Rynek Starego Miasta 16
Upt. 41, Al. Solidarności 119125
i w urz
ę
dach pocztowych
W
kolejnych numerach będziemy zamiesz-
czać 'dalsze adresy
punktów
sprzedaży ,,F".
Równocześnie prosimy
sklepy filatelistyczne
i
urzędy pocztowe,
które sprzedają nasze pismo
o nadesłanie adresów
celem
opublikowania.
FORMULARZE W USŁUGACH POCZTOWYCH
(część I1.)
FORMULARZE NAKŁADU MEPOCZTOWEGO
Przepisy pocztowe obligują klientów do
wyłącznego stosowania formularzy pocztowych
jedynie w nielicznych usługach, zazwyczaj
związanych z obrotem pieniężnym (w Polsce np.
przekazy pieniężne, listy zleceniowe i inne for-
mularze inkasa pocztowego, książeczki opłat
radiofonicznych), choć i tu bywaj
ą
wyjątki,
określane szczegółowo w przepisach po-
szczególnych zarządów pocztowych, bądź na
podstawie indywidualnej zgody poczty (w Po-
lsce np. przekazy rentowe Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, wpłaty skladek ubezpieczenio-
wych, opłat czynszowych, opłat na rzecz
zakładów energetycznych, itp.), w których to
wpłatach stosowane są formularze nakładu nie-
pocztowego.
Generalnie jednak klienci mogą stosować
w obrocie pocztowym zarówno formularze po-
cztowe, jak i nakładu niepocztowego. Te ostat-
nie przeznaczone do obrotu listowego muszą
spełniać tylko jeden warunek: aby ich wymiary
minimalne i maksymalne mieściły się w grani-
cach określonych w ordynacji pocztowej. W in-
nych usługach, przepisy pocztowe na ogól do-
puszczają stosowanie przez klientów korzys-
tających masowo z usług poczty, formularzy ich
własnego nakładu, wzorowanych na formula-
rzach pocztowych, pod warunkiem zachowania
układu i treści pocztowej, a często i formatu, np.
formularzy paczkowych i pobraniowych (z cze-
go korzystały duże firmy wysyłkowe), formula-
rzy zwrotnego potwierdzenia odbioru, do-
wodów nadawczych, itp.
Stosowanie formularzy odmiennych od po-
cztowych wymaga indywidualnej zgody.
Niektóre zarządy pocztowe dopuszczają także
stosowanie przez nadawców własnych formula-
rzy nadawczych z wydrukowanym znakiem
rejestracyjnym o wzorze pocztowego stempla
lub nalepki dla przesyłek rejestrowanych, np.
poleconych (w Polsce możliwość taką daje
ordynacja pocztowa, obowiązująca od
12.X1.1991 r.).
Większość formularzy nakładu niepocztowe-
go, spotykanych zwłaszcza w obrocie listowym,
nie posiada istotnego znaczenia pocztowego,
np. formularze firmowe. Dla poczty bowiem
.
jest obojętne, czy adres nadawcy będzie wy-
drukowany, odciśnięty pieczątką, napisany
odręcznie bądź go nie będzie. Niektóre jednak
pozostają w
ścisłym
związku ze specjalnymi
przepisami pocztowymi, bądź innych organów
kontrolujących obrót pocztowy, stanowi
ąc
przedmiot zainteresowań filatelistycznych. Pod
tym względem rozróżniamy formularze o chara-
kterze:
znaków wspó
ł
pocztowych (for-
mularze współpocztowe), które wchodzą w za-
kres filatelistyki,
znaków pozapocztowych (for-
mularze pozapocztowe), które nie są przed-
miotem filatelistyki.
FORMULARZE WSPOLPOCZTOWE są to fo-
rmularze nakładu niepocztowego, przeznaczo-
ne do obrotu pocztowego, warunkujące
przyjęcie lub doręczenie przesyłki pocztowej,
bądź posiadające wydrukowane oznaczenia po-
cztowe wynikające z przepisów szczególnych.
Zaliczają się tu:
L formularze wydawane przez niepocztowe
organy kontrolujące przesyłki pocztowe i stano-
wiące integralną część danej przesyłki, zazwy-
czaj w postaci formularzowych naklejek i do-
Idejek, wkładek do listów i załączników do
przesyłek np. formularze celne, cenzury, kont-
roli dewizowej (jeśli jest przeprowadzana przez
organy niepocztowe);
2. formularze zastępujące formularze poczto-
we, w wyniku zawartego porozumienia lub za
zgodą poczty, np. zwrotne potwierdzenia od-
bioru, stosowane przez organy wymiaru spra-
wiedliwości (zwłaszcza sądowe) i administracji
państwowej; przekazy rentowe, dowody
wpłaty, adresy pomocnicze (paczkowe) itp.;
formularze tej grupy mogą się różnić od for-
mularzy pocztowych, albo
ściśle
naśladować
onnoli.O.I
Antwort-Pestkarte
A. des 141,..d.a.raw
c
ack.o.
o.r«.
"
Godayevawl.. 15;151
M'µ
A
Har ~.1~1*
IV
VIS
-
D~dieffil IMInegeel
Formularzowa karta na odpowiedż do jeńca wojen-
nego (wolna od oploty pocztowej), stanowi
ąca
część
karty podwójnej, które zostały wprowadzone przez
niemieckie władze wojskowe w celu ilościowego ogra-
niczenia korespondencji jenieckiej (od 1 VI 1940).
Formularze tego rodzaju, jak i inne, uj
ęte
szczegółowo w cyklu „Niemieckie obozy dla je
ńców
wojennych 1939 - 1945" (publikowany w lodzkim
HBBF) posiadają charakter wspólpocztowy.
cz.I, Filatelista, 1992, nr 10, s. 234-239
269

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin