Filatelista 2005.02.pdf

(18959 KB) Pobierz
ZKU FILATELISTÓW
PISMO POLSKIEGO ZWIĄ
L.Ź
BREV
inrikes
ł
N
N
r
2
(988)
rok
Luty
2005 r.
Cena 7.- Zł (VAT O %)
PL ISSN 0015-0975
i
~
GritgOrr Marre e
OFirriia Fil telistyczna
wl,
"
019 Krakó\l
pN
-
3P9+344:-~
45.1
~
a
Piac4najw,wiszp ceny
/x
itof~e~
s
kupie znaczki Chan Ludowjic
wwwo i
a
telistykta.sklep p
g
gmarzec filatelisty ka-..-sklep.pl
V>
'C
.„-ra x Ob2-292, P-1: 56
1,
t C
i .
0212-4
Pki3-1k3
52
.
F:IJO
•
40,c
epu poniedzia'
311~111i
e
Ilff~
111,~1.s••
d-
•
1,,I
:1:
1s,/ i IR "..""- 111%.:+11t \
--I
....
p
k\...,
UWARUNKOWANIA FILATELISTYKI
(Filatelistyka
zrodziła się na gruncie zainteresowa
ń
znaczkiem
pocztowym. Zaczęło się to bardzo niewinnie od dwóch pierwszych
znaczków, które pojawiły się w obiegu w Wielkiej Brytanii 6 maja
1840 roku. Od tego czasu liczba wydanych na ca
łym świecie
znaczków przekroczyła ju
ż
z górą pól miliona pozycji katalogowych,
a każdego roku przybywa lawinowo okoł o 15. tysięcy nowych walorów. Nieco później
do zakresu filatelistyki włączono całostki, jak również ostemplowania pocztowe, które
są dużo starsze od samych znaczków. Te trzy podstawowe grupy znaków pocztowych
stanowią zasadniczy przedmiot zainteresowań filatelistycznych.
Filatelistyka jest trudną dziedziną kolekcjonerstwa, wymagającą od jej adeptów
(
ciąglego poszerzania swojej wiedzy w wybranej dziedzinie, bie
żącego śledzenia
wszystkiego tego, co się dzieje na tym polu, a także utrzymywania kontaktów z innymi
zbieraczami - nie mówiąc już o innych uwarunkowaniach, dobrze znanych ka
żdemu.
Mimo uplywu ponad 160 lat od czasu swego powstania, filatelistyka jest dziedzin
ą
(
kolekcjonerstwa ciągle
żywą,
stale zmieniającą się i szukającą nowych form wyrazu.
Dowodem na to są np. modne ostatnio zbiory historii poczty, klasy otwartej, czy
eksponaty jednoekranowe. Filatelistyka współ czesna różni się więc znacznie od tej
sprzed stu i więcej lat. W zakres zainteresowań filatelistycznych weszly bowiem nowe
rodzaje znaków pocztowych i wspólpocztowych, jak np. frankatury mechaniczne,
stemple okolicznościowe, znaki polecenia, znaki cenzorskie, przesy
łki
poczt polowych,
obozowych, lotniczych i in. Bez systematycznego katalogowania, opisywania i
wszechstronnego badania dawnych i nowo ukazujących się walorów, nie byloby
możliwości tworzenia kolekcji filatelistycznych.
Cz
łowiek
jest jednak istotą
śmiertelną,
dlatego zdobyta wiedza przestaje istnie
ć
wraz
z jego
śmiercią.
Wyniki badań, jeżeli nie zostaną utrwalone w formie publikacji,
dostępnych innym zainteresowanym osobom, są zmarnowane. Wszelkie badania, z
natury rzeczy, ograniczone są również wieloma różnorodnymi uwarunkowaniami, jak
np. rozproszenie i trudność w zdobyciu potrzebnego materiał u, niedoskonał ość
narzędzi badawczych, trudność w dotarciu do istniejącej literatury. W rezultacie - to,
co jeszcze wczoraj uchodziło za prawdę, jutro może okazać się czymś błędnym.
(
Uwarunkowania występujące w rozwoju wiedzy filatelistycznej b
ędą
ogólnym
hasłem XII Konferencji Naukowej Polskiej Akademii Filatelistyki w Ciechocinku, w
dniach od 1 do 3 maja 2005 r. Przewiduje się wygloszenie około 16 referatów. Oprócz
wystąpień ustnych istnieje możliwość przedstawienia wyników badań w tzw. formie
plakatowej (czyli wizualnie w gablotach). Oprócz krajowych i zagranicznych czlonków
i kandydatów PAF, udział w Konferencji mogą wziąć eksperci PZF oraz inne
zainteresowane osoby na podstawie rekomendacji członka PAF (koszt pobytu 300 zl od
osoby), w uzgodnieniu z Prezydium PAF.
59
WYDANIE ZNACZKÓW
POLSKIEJ KOMISJI LIKWIDACYJNEJ
(PKL - 1919)
Należy się zgodzić z Jerzym Walochą ("Filatelista Malopolski" 1/2004),
że
dysponujemy
stosunkowo skromną wiedzą o kulisach powstawania znaczków wydania P1(1., z 1919 roku.
Wiadomo np.,
że
ani w zasobach Archiwum Akt Nowych w Warszawie, ani w Archiwum
Wojewódzkim w Krakowie nie zachowala się korespondencja pomiędzy ówczesnym
Ministerstwem Poczt i Telegrafów w Warszawie, a Polską Komisją Likwidacyjną w Krakowie,
odnosząca się do wydania serii znaczków dla obszaru b. Galicji.
O sporze kompetencyjnym wokół tego wydania
wspominają
Polskie Znaki Pocztowe (t.
1, s. 139).
Prawdopodobnie spór dotyczył zakresu władzy
PKL. Komisja ta, jako organ międzypartyjny,
została powoł ana 28 października 1918 r. w
Krakowie, z zamiarem przejęcia aktywów po
zaborcy austriackim. Cztery dni później PKL objęła
władzę zwierzchnią w zaborze austriackim. Pracami
PKL kierował o Prezydium, na czele którego stali
m.in. Wincenty Witos (przewodniczący) i Jędrzej
Moraczewski. W kilkanaście dni później, 18
listopada 1918 r. obaj ci politycy byli już członkami
Tymczasowego Rządu Ludowego w Warszawie -
J.
Moraczewski jako premier, a W. Witos jako minis-
ter bez teki. Rząd RP musiał przeciwstawić się
tendencjom separatystycznym, czyli swoistej
dwuwładzy. Krótko potem, bo
10 stycznia 1919 r.
nastąpiło polączenie PKL i lwowskiej Tymczasowej
Komisji Rzą
dzącej (działającej od 25 XI 1918) w
Komisję Rządząc
ą
dla Galicji,
Śląska
Cieszyńskiego, Górnej Orawy i Spiszu.
Statut tej
Komisji - opublikowany w Dzienniku Praw (nr 7,
poz. 106) podpisal Naczelnik Państwa. Nowy organ
lokalnej władzy, z siedzibą we Lwowie, miał za
zadanie jak najszybciej scalić były zabór austriacki
z innymi ziemiami polskimi i dlatego działał tylko
przejściowo do marca 1919 r., a następnie został
definitywnie zlikwidowany przez rząd
Paderewskiego.
Wcześniej jednak podjęto decyzję,
że
na terenie
administrowanym przez Komisję Rządzącą należy
zastąpić znaczki austriackie wydaniem własnym,
narodowym. Podstawą decyzji byl z jednej strony
brak znaczków austriackich, z drugiej - oczywista
konieczność wprowadzenia znaczków narodowych.
Takie też zamówienie został o skierowane do
wykonania przez drukarnię Zielińskiego w
Krakowie, w której znaczki zaprojektował
Jan
Michalski
-
grafik. Niezależnie od tego, który organ
zlecił wydrukowanie tych znaczków - PKL, czy
Komisja Rzą
dząca - ponieważ weszły one do obiegu
podczas istnienia Komisji Rządzącej, powinny być
kojarzone nie z PKL, lecz z Komisją Rządzącą i z
tego względu w katalogach należy skorygować błąd
powtarzany bezkrytycznie od wielu lat.
Dotychczas nie spotkałem potwierdzenia dla tezy,
że
sprzedaż tych znaczków została wstrzymana na
podstawie wspomnianego w PZP zarządzenia
wewnętrznego. Podobno dokumentacji w tej
sprawie można jeszcze poszukiwać we Lwowie,
fot.
1
60
fot. 2
gdzie znajduje się główny zasób archiwalny
Komisji Rządzącej. Dla poszukujących
dokumentacji w tej sprawie podaję numer
zasobu: 211. Liczy on 450 jednostek
archiwalnych, ale dostęp do nich jest
wyjątkowo trudny.
Znaczki Komisji Rządzącej są - jak
dotychczas - katalogowane jako pierwsze,
narodowe wydanie nieprzedrukowe (PKL) i
z tego powodu zasługują na dalsze studia.
Stwierdził em wyżej,
że
znaczki te są
zasadniczo pierwszym wydaniem, choć w
świetle
chronologii wydarzeń, znaczki
ministerialne nr 73-96 weszły do obiegu
przed serią znaczków Komisji Rządzącej.
Należaloby więc przedyskutować, czy
dotychczasowa numeracja polskich
znaczków jest rzeczywiście prawidłowa.*
Na marginesie tytułowego problemu
zauważam tylko,
że
faktycznie polskie
znaczki z numeracją 2-96 były przeznaczone do
obiegu „lokalnego"; stosowano je wyłącznie na
terenie był ych zaborów w związku z
funkcjonującą tam walutą i taryfami
pocztowymi państw zaborczych. Prowadzi to do
konkluzji o potrzebie nowego spojrzenia na
sposób katalogowania pierwszych polskich
znaczków.
Konkluzją ze wspomnianego sporu władzy
jest to,
że
znaczki Komisji Rządzącej użyte
obiegowo na przesył kach pocztowych z
wcześniejszego okresu, czyli z lutego 1919 r. s
ą
wyjątkową rzadkością Rzeczywiście, z kilkuset
.
dotychczas widzianych oraz posiadanych
przesyłek znalazłem tylko dwa dokumenty z
lutego: pierwszy - to list polecony z Mszany
Dolnej z 23.02.1919
(fot.1)
oraz drugi — list
polecony z Krakowa z 26 lutego
(fot. 2).
Oba
przedstawiają znaczek za 25 hal, który
najwcześniej trafił do obiegu. Jednak w zbiorze
dr H. Racka
z Niemiec znajduje się, jak się
wydaje, najwcześniej datowany, dotychczas
znany, list miejscowy z Krakowa, wyslany
12 lutego 1919 r.
(fot. 3).
Z tą samą datą
sprzedano na aukcji ze zbioru Grabow-
skiego w Nowym Jorku znaczek ze Skawi-
ny, ale był to list filatelistyczny.
Niemiecki katalog znaczków pocztowych
Braci Senf** z 1919 r. w części dla Polski
informuje,
że
omawiana seria znaczków
weszła do obiegu 10 lutego, w dniu otwarcia
Sejmu Ustawodawczego w Warszawie (!),
choć była przeznaczona dla obszaru Galicji.
Korespondencja do firmy Senf
świadczy, że
rozeznanie co do ówcześnie wydawanych
nowości było tam bardzo dobre, skoro
decydowano się na katalogowanie nowo
wychodzących znaczków.
fot. 3
fot. 4
61

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin