Pipes R. - Rewolucja rosyjska.pdf

(6313 KB) Pobierz
Richard Pipes
REWOLUCJA ROSYJSKA
PRZEKŁAD
Tadeusz Szafar
WARSZAWA
Tytuł oryginału
THE RUSSIAN REVOLUTION
Przekład
Tadeusz Szafar
WYDANIE DRUGIE POPRAWIONE
Redaktor wydania drugiego
Władysław Jeżewski
Projekt okładki
Krzysztof Findziński
Opracowanie indeksu
Artur Kowalski
Ilustracje pochodzą
z
wydania
VINTAGE BOOKS
A DIVISION OF RANDOM HOUSE, INC NEW YORK
Pierwsze wydanie ukazało się nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN w 1994 roku
Copyright © 1990 by Richard Pipes
Maps copyright
©
1990 by Bernhard H. Wagner
All rights reserved
I’his translation published
by
arrangement
with A
lfred a
.
knopf
,
A DIVISION OF RANDOM HOUSE, INC.
Copyright © 200fi for the Polish edition by Wydawnictwo Magnum Ltd,
Copyright © 2006 for the Polish translation by Wydawnictwo Magnum Ltd.
Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być reprodukowana,
zapisywana czy przekazywana w sposób mechaniczny, elektroniczny, fotograficzny
lub w jakiejkolwiek innej formie bez uprzedniej zgody właściciela praw.
Wydawnictwo MAGNUM sp. z o.o.
02-536 Warszawa, ul. Narbutta 25a
tel./fax (022) 848-55-05, tel. (022) 646-00-85
e-mail: magnum(ćęit.com.pi
Zapraszamy do naszej księgarni internetowej
www.wydawnictwo-magnum.com.pl
Opracowanie typograficzne, skład i łamanie -
Ewa Witosińska
Studio komputerowe Wydawnictwa MAGNUM sp. z o.o.
Druk i oprawa - Drukarnia Naukowo-Techniczna oddział PAP S.A.
03-828 Warszawa, ul. Mińska 65
ISBN 978-8389656-25-4
Spis treści
Spis ilustracji
Podziękowania
Skróty bibliograficzne
Przedmowa do drugiego wydania polskiego
Wstęp
XIII
XVII
XIX
XXI
XXIII
CZĘŚĆ I AGONU STAREGO SYSTEMU
Rozdział 1 Rok 1905: zapowiedź trzęsienia ziemi
Zamieszki na uniwersytetach w 1899 roku jako początek rewolucji (3).
Plehwe i Zuhatow (9). Wybuch wojny rosyjsko-japońskiej (14). Zabójstwo
Plehwego. Zastępuje go Mirski. Zjazdziemstw (listopad 1904) (15). „Krwa­
wa niedziela ” (22). Carat próbuje wprowadzać umiarkowane reformy (28).
Klęska pod Cuszimą i rozmowy o ciele przedstawicielskim (32). Ponowne
zamieszki na uniwersytetach prowadzą do strajku generalnego (37). Witte
radzi iść na ustępstwa (39). Utworzenie Rady Petersburskiej (41). Manifest
październikowy (43). Witte tworzy rząd; represje wobec radykałów; pogromy
w całym kraju (46). Rok 1905jako apogeum rosyjskiego liberalizmu (53).
3
Rozdział 2 Rosja urzędowa
Patrymonializm (56). Mikołaj i Aleksandra (59). Biurokracja (64). Mini­
sterstwa (68). Konserwatyści i liberałowie (72). Rozwój gospodarczy podważa
samowładztwo (79). Armia (84). Szlachta (88). Kościół prawosławny (91).
55
Rozdział 3 Rosyjska wieś
Gospodarstwo, wieś i wspólnota (96). Niedobór ziemi (104). Robobiicy prze­
mysłowi (112). Mentalność chłopstwa (114). Stosunek chłopów do prawa
i własności (120). Zmiana nastawienia chłopów po 1900 roku (125).
95
MII
Rozdział 4
Inteligencja
Rewolucja rosyjska
127
Europejskie źródła (128). Societes de pensee (134). Socjalizm jako ideolo­
gia inteligencji (139), Ideał „nowego człowieka ” (142). Powstanie inteligen­
cji rosyjskiej (144). Ruch rewolucyjny w dziewiętnastowiecznej Rosji (147).
Partia Socjalistów-Rewolucjonistów (153). Rosyjscy liberałowie (157).
Rozdział 5
Eksperyment konstytucyjny
161
Monarchia a konstytucjonalizm (161). Ustawy zasadnicze z 1906 roku (165).
Wybory do Dumy (169). 1 Duma (170). Stołypin (174). Stołypin przywraca
porządek (178). Reformy agrarne Stołypina (179). II Duma i ordynacja wy­
borcza z 3 czerwca 1907 roku (188). Początek trudności politycznych Sto­
łypina (192). Kryzys w sprawie ziemstw w guberniach zachodnich (194).
Zabójstwo Stołypina (197). Ocena działalności Stołypina (200). Rosja
w przededniu 1 wojny światowej (201).
Rozdział 6
Rosja w latach wojny
205
Przygotowania strategiczne i gotowość Rosji do wojny (205). Pierwsze kam­
panie: Prusy Wschodnie i Galicja (223). Klęska Rosji na terenach Polski
w 1915 roku (229). Zmiany w rządzie (232). Powstanie Bloku Postępowego
i objęcie najwyższego dowództwa przez Mikołaja (235). Wciągnięcie społe­
czeństwa do ograniczonego uczestnictwa w wysiłku wojennym (241).
Rozdział 7
Droga ku przepaści
245
Inflacja (247). Ofensywa Brusiłowa (250). Wzrost napięcia w kraju (251).
Kryzys żywnościowy (257). Protopopow (260). Liberałowie przystępują do
ataku. (263). Sesje Dumy w listopadzie 1916 roku (265). Zabójstwo Raspu­
tina (272). Ostatnie dni w Carskim Siole (280). Spiski przeciwko rodzinie
cesarskiej (283).
Rozdział 8
Rewolucja lutowa
286
Bunt w garnizonie piotrogrodzkim (292). Duma waha się, czy przejmować
władzę (302). Powstanie Rady Piotrogrodzkiej i jej Komitetu Wykonawcze­
go (304). Porozumienie Dumy i Rady w sprawie utworzenia Rządu Tymcza­
sowego (312). Rozkaz nr 1 (320). Abdykacja Mikołaja II (324). Michał
odmawia przyjęcia korony (333). Pierwsze działania Rządu Tymczasowe­
go (336). Rada podważa rolę Rządu Tymczasowego (339). Kwestie ziemi,
Zgromadzenia Konstytucyjnego i celów wojny (343).
Rewolucja rozszerza
się na cały kraj (347). Eks-car wraca do Carskiego Sioła (348). Niezwykle
szybkie załamanie się Rosji (353).
CZĘŚĆ II BOLSZEWICY PODBIJAJĄ ROSJĘ
Rozdział 9 Lenin i narodziny bolszewizmu
Lenin w młodości (357). Lenin i socjaldemokracja (361). Osobowość Leni­
na (364). Socjaldemokracja rozczarowuje Lenina (370). Pojawienie się
357
Spis treści
bolszewizmu (375). Ostateczny rozbrat z mienszewikami (378). Leninowski
program agrarny i narodowościowy (384). Afery finansowe partii bolszewic­
kiej (387). Sprawa Malinowskiego (390). Zimmerwałd, Kiental i powiąza­
nia z agentami nieprzyjaciela (395).
Rozdział 10 Bolszewicy sięgają po władzę
Partia bolszewików na początku 1917 roku (405). Powrót Janina do Rosji
z pomocą Niemiec (408). Rewolucyjna taktyka Lenina (414). Demonstra­
cja bolszewicka w kwietniu 1917 roku (419). Socjaliści wchodzą do Rządu
Tymczasowego (425). Atuty bolszewików w walce o władzę i niemieckie
subsydia (427). Nieudane akcje uliczne bolszewików w czerwcu 1917 roku
(433). Letnia ofensywa Kierenskiego (438). Gotowość bolszewików do na­
stępnego ataku (440). Przygotowania do puczu (442). Wydarzenia z 3-5 lip-
ca (447). Udaremnienie puczu: Lenin ucieka
,
Kierenski dyktatorem (452).
Rozdział 11 Październikowy zamach stanu
Komiłow mianowany głównodowodzącym (461). Kierenski prosi Komiłowa
o pomoc w udaremnieniu przewidywanego bolszewickiego zamachu (470).
Konflikt między Kierenskim a Komiłowem (473). Szanse bolszewików
rosną (488). Lenin ukrywa się (491). Bolszewicy planują zwołanie własnego
Zjazdu Rad (498). Bolszewicy przejmują Komitet Wojskowo-Rewolucyjny
Rady (501). Przełomowa decyzja z 10 października (506). Komitet Wojsko-
wo-Rewolucyjny rozpoczyna coup d'etat (511). Reakcja Kierenskiego (513).
Bolszewicy ogłaszają obalenie Rządu Tymczasowego (515). II Zjazd Rad
zatwierdza przejęcie władzy; dekret o pokoju; dekret o ziemi (522). Zamach
bolszewicki w Moskwie (527). Tylko niewielu Rosjan uświadamia sobie, co
naprawdę się wydarzyło (530).
Rozdział 12 Budowanie państwa monopartyjncgo
Strategia Lenina po przejęciu władzy (533). Lenin i Trocki uwalniają się od
odpowiedzialności przed Centralnym Komitetem Wykonawczym Rady (536).
Strajk urzędników (553). Rada Komisarzy Ludowych (557). Porozumienie
z lewicowymi eserawcami i zerwanie ze Zjazdem Chłopskim (561). Wybory
do Zgromadzenia Konstytucyjnego (565). Decyzja o pozbyciu się Zgroma­
dzenia Konstytucyjnego (573). Rozwiązanie Zgromadzenia Konstytucyjne­
go (579). Skutki i dalekosiężne następstwa rozwiązania Zgromadzenia (584).
Ruch pełnomocników robotniczych (587).
Rozdział 13 Pokój brzeski
Bolszewicy a tradycyjna dyplomacja (596). Przygotowania bolszewików do
rokowań z Niemcami (600). Podziały w bolszewickim kierownictwie (604).
Wstępne negocjacje (605). Trocki w Brześciu (610). Pogłębienie podziału
w kierownictwie bolszewickim; niemieckie ultimatum (611). Niemcy de­
cydują się na nieustępliwość (614). Armia niemiecka posuwa się w głąb
Rosji (616). Próby aliantów pozyskania bolszewików (618). Moskwa zabie­
ga o pomoc aliantów (620). Rosjanie przyjmują warunki Niemiec (622). Rząd
sowiecki przenosi się do Moskwy (624). Warunki traktatu brzeskiego (625).
Zgłoś jeśli naruszono regulamin