Toynbee - Hellenizm. Dzieje cywilizacji 2001.pdf

(7707 KB) Pobierz
SPIS TREŚCI
Słowo wstępne do wydania polskiego..............................................
7
Przedmowa autora..................................
11
Rozdział I
POLE GRY......................................................................................15
Rozdział II
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE HELLEŃSKIEGO
SPOSOBU Ż Y C IA ................................................................29
Rozdział III
ODPOWIEDŹ NA WYZWANIA ANARCHII I O PR E SJI... 39
Rozdział W
WYZWALANIE JEDNOSTEK POPRZEZ
M IASTO-PAŃSTW O........................................................... 57
Rozdział V
ODPOWIEDŹ NA WYZWANIE FENICKIEGO
I ETRUSKIEGO WSPÓŁZAWODNICTWA NA
ZACHODZIE..........................................................................73
Rozdział V I
ODPOWIEDŹ NA WYZWANIE PERSKIEJ AGRESJI ZE
W SC H O D U .............................................................................89
Rozdział V II
NIlEPOWODZENIE SPARTYI ATEN
W USTANOWIENIU POLITYCZNEJ JED N O ŚC I...... 103
Rozdział V III
PRZYJĘCIE HELLENIZMU PRZEZ MACEDONIĘ
I OTWARCIE W SC H O D U ................................................ 121
Rozdział I X
WYZWALANIE JEDNOSTEK OD MIAST-PAŃSTW..... 131
Rozdział X
NIEPOWODZENIE MONARCHII
I FEDERACJI W USTANOWIENU ZGODY
PO LITY CZN EJ................................................................... 145
Rozdział X I
PRZYJĘCIE HELLENIZMU PRZEZ RZYM
I ZBURZENIE RÓWNOWAGI S I Ł .................................157
Rozdział X I I
EPOKA ŚMIERTELNEJ U D R ĘK I..........................................177
Rozdział X III
POKÓJ AUGUSTA I UWIĄD KULTURY
H ELL EŃ SK IEJ.....................................................................197
Rozdział X I V
PRZYJĘCIE PRZEZ HELLENIZM RELIGII
WSCHODNICH I ICH SZERZENIE SIĘ
W ŚWIECIE HELLEŃ SK IM .............................................217
Rozdział X V
ZWYCIĘSTWO CHRZEŚCIJAŃSTWA NAD KULTEM
HELLEŃSKIEGO PAŃSTWA ŚWIATOWEGO...........227
Rozdział X V I
UPADEK H ELLEN IZM U ........................................................239
Ind eks............................................................................................
249
Słowo wstępne
do wydania polskiego
Arnold J. Toynbee (1889-1975) swe długie życie zakończył
ćwierć wieku temu. W Polsce dopiero obecnie nastał „czas Toyn-
beego”. Państwowy Instytut Wydawniczy w roku 2000 opubliko­
wał skróconą wersję głównego dzieła brytyjskiego badacza
cywilizacji -
Studium Historii.
Dopiero wtedy można było powie­
dzieć, iż Toynbee został wreszcie udostępniony czytelnikom w prze­
kładzie polskim. Wcześniejsze przekłady Toynbeego były zaledwie
wybiórczą „wizytówką” jego bogatej twórczości. Wybiórczą, gdyż
w warunkach PRL-owskiej cenzury wiele spostrzeżeń i ocen
oxfordzkiego historyka budziło „ideologiczną” czujność. Jeśli za­
tem wydawano za życia Toynbeego polskie przekłady jego ksią­
żek, to tylko takich, które ze swej natury były albo marginalnymi
albo fragmentarycznymi pozycjami w jego twórczości.
Takimi były najwcześniejsze przekłady, opublikowane przez
Instytut Wydawniczy PAX. W 1962 roku ukazała się relacja z pod­
róży Toynbeego dookoła świata pod tytułem
Z e wschodu na za ­
chód.
Ponad siedem dziesiąt krótkich jej rozdziałów -esejów
przedstawia impresje autora z poszczególnych miejsc na trasie tej
okołoziemskiej podróży. Oryginalne angielskie wydanie ukazało
się zaledwie cztery lata przed polskim przekładem (1958) a za­
tem już po publikacji podstawowej, dziesięciotomowej edycji
A Study of History,
sukcesywnie wydawanej w ciągu dwudziestu
lat (1934-1954). Chociaż dla nieznających angielskiego czytel­
ników polskich było to jeszcze dzieło niedostępne, przecież
w owych esejach-impresjach z podróży wokół świata znaleźć
można wiele nawiązań do przemyśleń, wcześniej pomieszczonych
8
Słowo wstępne
do wydania polskiego
w owym panoramicznym
Studium Historii.
A zatem ta inicjacja
polskich przekładów dzieł Toynbeego w ówczesnych warunkach
czasu i miejsca spełniła przecież swe pożyteczne przesłanie.
W rok później tenże Instytut Wydawniczy PAX opublikował
książkę
Wojna i cywilizacja.
Był to wybór fragmentów pierwszych
sześciu tomów
Studium Historii
na temat określony tytułem książ­
ki. Trzeba jednak zauważyć, że nie był to wybór sporządzony
w ówczesnej Polsce, a zatem wymuszony przesłankami cenzural-
nymi. Sporządzony został w Anglii, wydany w 1950 roku przez
Oxford Uniwersity Press i poprzedzony przedmową Toynbeego,
zachowaną również w przekładzie polskim. I ta pozycja spełniła
swą edukacyjną funkcję, dając przedsmak wspaniałości główne­
go dzieła Toynbeego, prezentowany tym razem już w autentycz­
nym wyborze z
A Study of History.
U schyłku życia Toynbeego Państwowy Instytut Wydawniczy
wydał w 1973 roku pracę zbiorową
Czloiviek wobec śmierci.
Jed­
nym ze sporej grupy autorów tekstów tam pomieszczonych był
Arnold J. Toynbee. Na tle całego jego dorobku pisarskiego nie
sposób tego fragmentu traktować inaczej, niż jak zupełnie mar­
ginesowy.
Inaczej ma się sprawa z dziełem
Civilisation on Trial
opubli­
kowanym przez Toynbeego w 1948 roku. Tej już cenzura PRL-
owska do końca swego istnienia nie dopuszczała do wydania po
polsku. Oficjalny polski przekład pod tytułem
Cywilizacja w czasie
próby
ukazał się w 1991 roku nakładem wydawnictwa Przedświt
i Fundacji Aletheia. Na tylnej okładce znaleźć można informa­
cję, iż przekład ten ukazał się wcześniej, w roku 1988, w czter­
dziestą rocznicę wydania angielskiego, w nieoficjalnym tzw.
drugim obiegu i że ponad połowa ówczesnego nakładu została
skonfiskowana przez Służbę Bezpieczeństwa.
Cywilizacja w czasie próby
była - jakby to mógł określić sam
Toynbee - „afiliowaną” przy
Studium Historii,
czerpiąc z wywo­
dów tego głównego dzieła Toynbeego pełnymi garściami. Inaczej
ma się sprawa
z Antyczną grecką myślą historyczną,
w przekładzie
polskim opublikowaną przez Wydawnictwo Adam M arszałek
w tym samym roku 2001, w którym ukazuje się polski przekład
Zgłoś jeśli naruszono regulamin