PRZEGLAD_SEKS_39.pdf

(6411 KB) Pobierz
KWARTALNIK
LIPIEC/WRZESIE¡ 2014
TOM X
ZESZYT 3
przegląd
SEKSUOLOGICZNY
SEXOLOGICAL
REVIEW
ZWIÑZKI MI¢DZY AKTYWNOÂCIÑ FIZYCZNÑ
A FUNKCJONOWANIEM SEKSUALNYM
– przeglàd literatury
mgr Jaros∏aw Stusiƒski
lek. med. Anita B∏a˝ejewska
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
NR
NR
ISSN 2353-8988
39
WP¸YW SPOSOBU OD˚YWIANIA SI¢
I AKTYWNOÂCI FIZYCZNEJ
NA POTENCJ¢ SEKSUALNÑ I LIBIDO
dr med. Anna Lewitt-Dzielak
JAKOÂå ZWIÑZKU
A WYWIERANIE WP¸YWU
NA PARTNERA W MA¸˚E¡STWACH
I ZWIÑZKACH NIEFORMALNYCH
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
mgr psych. Monika Szymaƒska
mgr psych. Adrian Iwaƒski
FENYLOETYLOAMINA
– MI¸OÂå, HORMONY I SEKS
prof. dr hab. med. Zygmunt Zdrojewicz
stud. Rados∏aw Konieczny
stud. Paulina Papier
stud. Filip Szten
www.lew-starowicz.pl
SPIS TREÂCI
Szanowni Czytelnicy,
Prace publikowane, w najnowszym nu-
merze Przeglàdu Seksuologicznego, poza
wartoÊcià poznawczà zawierajà wiele porad
praktycznych, s∏u˝àcych zdrowiu seksualne-
mu i udanym relacjom w zwiàzkach.
Pierwsza z nich opisuje rol´ aktywnoÊci
fizycznej dla zdrowia seksualnego. Temu
tematowi poÊwi´ca si´ obecnie coraz wi´cej uwagi. PodkreÊla
si´ znaczenie aktywnoÊci fizycznej w eliminacji czynników ryzyka
zaburzeƒ seksualnych, zwi´kszenia skutecznoÊci leczenia tych
zaburzeƒ. Ma∏o natomiast sà znane zagro˝enia dla zdrowia
seksualnego wynikajàce z niektórych form aktywnoÊci fizycznej
np. jazdy na rowerze. W pracy opisano przyczyny tego zjawiska
i Êrodki zaradcze.
Druga praca zas∏uguje na uwag´, bowiem niewiele jest
w polskim piÊmiennictwie seksuologicznym informacji na temat
wp∏ywu od˝ywania si´, na zdrowie seksualne i reprodukcyjne.
Czytelnicy znajdà w niej praktyczne rady dotyczàce optymalnej
dietetyki, dla zachowania zdrowia seksualnego i p∏odnoÊci,
a tak˝e przestrog´ dla osób poddajàcych si´ intensywnemu od-
chudzaniu.
W trzeciej pracy poznajemy rejestr cech udanych zwiàzków,
a tak˝e metody stosowane przez partnerów z zwiàzków formal-
nych i nieformalnych, wobec drugiej osoby. Program badawczy
nale˝y traktowaç jako komunikat z badaƒ i zach´t´ do ich roz-
szerzenia na wi´kszà populacj´.
Czwarta praca zajmuje si´ popularnà obecnie „chemià seksu
i mi∏oÊci”. Post´p badaƒ naukowych w tym zakresie jest impo-
nujàcy. W pewnym zakresie koresponduje ona z drugà, bowiem
podaje praktyczne rady od˝ywania si´ sprzyjajàce „chemii seksu
i mi∏oÊci”.
Mam nadziej´, ˝e Czytelnicy skorzystajà z proponowanych
porad dla w∏asnej i pacjentów jakoÊci ˝ycia seksualnego.
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
ZWIÑZKI MI¢DZY AKTYWNOÂCIÑ
FIZYCZNÑ A FUNKCJONOWANIEM
SEKSUALNYM – przeglàd literatury ------3
mgr Jaros∏aw Stusiƒski
lek. med. Anita B∏a˝ejewska
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
WP¸YW SPOSOBU OD˚YWIANIA SI¢
I AKTYWNOÂCI FIZYCZNEJ
NA POTENCJ¢ SEKSUALNÑ I LIBIDO
-----9
dr med. Anna Lewitt-Dzielak
JAKOÂå ZWIÑZKU A WYWIERANIE
WP¸YWU NA PARTNERA
W MA¸˚E¡STWACH
I ZWIÑZKACH NIEFORMALNYCH
-------17
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
mgr psych. Monika Szymaƒska
mgr psych. Adrian Iwaƒski
FENYLOETYLOAMINA
–MI¸OÂå, HORMONY I SEKS
------------27
prof. dr hab. med. Zygmunt Zdrojewicz
stud. Rados∏aw Konieczny
stud. Paulina Papier, stud. Filip Szten
przegląd
Komitet redakcyjny:
SEXOLOGICAL REVIEW
SEKSUOLOGICZNY
KWA RTA L N I K
T O M X
Z E S Z Y T 3
N U M E R 3 9
redaktor naczelny
– prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
sekretarz redakcji
– dr n. hum. Alicja D∏ugo∏´cka
Patronat naukowy:
Zak∏ad Seksuologii Medycznej
i Psychoterapii CMKP w Warszawie
Rada naukowa:
prof. dr hab. med. Eli Coleman (Minneapolis)
prof. dr hab. med. Barbara Darewicz (Bia∏ystok)
prof. dr hab. med. Romuald D´bski (Warszawa)
prof. dr hab. med. S∏awomir A. Dutkiewicz (Kielce)
prof. dr hab. Tadeusz Ga∏kowski (Warszawa)
prof. dr hab. med. Ryszard Gellert (Warszawa)
prof. dr hab. med. Louis Joseph Ignarro (Los Angeles)
prof. dr hab. med. Kazimierz Krajka (Gdaƒsk)
prof. dr hab. hum. Stanislav Kratochvíl (Brno)
prof. dr hab. med. Ryszard Piotrowicz (Warszawa)
prof. dr hab. med. Tomasz Pertyƒski (¸ódê)
prof. dr hab. Aleksander Ronikier (Warszawa)
dr n. med. Ronny Shtarkshall (Jeruzalem)
prof. dr hab. med. Petr Weiss (Praha)
prof. dr hab. med. Beverly Whipple (Nev Jersey)
prof. dr hab. med. Kevan Wylie (Sheffield)
prof. dr hab. med. Jaroslav Zveˇina (Praha)
ˇr
Opracowanie graficzne:
M-art, Jolanta Merc
Wydawca:
Adres korespondencyjny:
Przeglàd Seksuologiczny
Zak∏ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP
Polskie Towarzystwo Medycyny Seksualnej
ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa
e-mail: danapress@wp.pl
Wszelkie prawa zastrze˝one. Kopiowanie w cz´Êci
lub w ca∏oÊci bez uzyskania zezwolenia wydawcy
jest zabronione.
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2014, nr 39
2
ZWIÑZKI MI¢DZY AKTYWNOÂCIÑ
FIZYCZNÑ A FUNKCJONOWANIEM
SEKSUALNYM – przeglàd literatury
mgr Jaros∏aw Stusiƒski, lek. med. Anita B∏a˝ejewska,
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
Streszczenie
Wp∏yw aktywnoÊci fizycznej na zdrowie seksualne jest skomplikowany i niejednoznaczny. Niniejszy przeglàd
literatury zg∏´bia t´ problematyk´ na podstawie ostatnich doniesieƒ, na temat roli sportu w profilaktyce
i leczeniu dysfunkcji seksualnych, hipogonadyzmu u sportowców oraz wp∏ywu jazdy na rowerze na funkcje
seksualne.
S∏owa kluczowe:
aktywnoÊç fizyczna, zdrowie seksualne
RELATIONSHIPS BETWEEN ACTIVITY AND SEXUAL FUNCTIONING – a literature review
The effect of physical activity on sexual health is complex and ambiguous. This literature review explores
these issue on the basis of recent reports on the role of sport in the prevention and treatment of sexual
dysfunction, hypogonadism in sportsmen and the impact of cycling on sexual function.
Key words:
physical acticity, sexual health
PRACA RECENZOWANA
WST¢P
Powszechnie zak∏ada si´, ˝e aktywnoÊç
fizyczna ma pozytywny wp∏yw zarówno
na zdrowie w sensie ogólnym, jak i na jego
poszczególne aspekty, w tym zdrowie sek-
sualne. Choç w przekonaniu tym jest wiele
racji to pami´taç trzeba, ˝e relacja ta jest
z∏o˝ona i wymaga szeregu uszczegó∏owieƒ.
Z tego te˝ wzgl´du przygotowany zosta∏ ni-
niejszy przeglàd opracowaƒ zg∏´biajàcych
zwiàzki mi´dzy aktywnoÊcià fizycznà a funk-
cjonowaniem seksualnym, które ukaza∏y si´
w The Journal of Sexual Medicine.
ROLA SPORTU W PROFILAKTYCE
I LECZENIU DYSFUNKCJI
SEKSUALNYCH
Rola aktywnoÊci fizycznej w leczeniu za-
burzeƒ erekcji zosta∏a sprawdzona przez
Maio i in. Badania przeprowadzono w grupie
60 m´˝czyzn zg∏aszajàcych zaburzenia
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2014, nr 39
erekcji przed rozpocz´ciem badania oraz
po 3 miesiàcach leczenia. Badanych po-
dzielono na 2 grupy. W grupie A podawano
wy∏àcznie inhibitor fosfodiesterazy typu 5
(PDE5i), podczas gdy w grupie B stosowano
PDE5i w po∏àczeniu z regularnym (≥ 3 go-
dzin/tydzieƒ) aerobikiem. Âredni czas ak-
tywnoÊci fizycznej wynosi∏ 3,4 godzin na
tydzieƒ w grupie B i 0,43 godzin w grupie A.
Zu˝ycie energii w grupie B wynosi∏o 1868 kcal
na tydzieƒ lub 22,8 ekwiwalentów metabo-
licznych (MET) na tydzieƒ. Na podstawie ba-
daƒ kwestionariuszem IIEF-15 i pomiaru ca∏-
kowitego st´˝enia testosteronu (TT) mo˝na
stwierdziç, ˝e PDE5i w po∏àczeniu z aktyw-
noÊcià fizycznà by∏o skuteczniejsze w lecze-
niu zaburzeƒ erekcji ni˝ samo podawanie
PDE5i [1].
Zwiàzek mi´dzy aktywnoÊcià fizycznà
a funkcjami erekcji u m∏odych i zdrowych
m´˝czyzn zosta∏ poddany weryfikacji przez
mrg Jaros∏aw
Stusiƒski
lek. med. Anita
B∏a˝ejewska
Zak∏ad Seksuologii
Medycznej
i Psychoterapii CMKP
prof. dr hab. med.
Zbigniew
Lew-Starowicz
Zak∏ad Psychoterapii i
Rehabilitacji Seksualnej
Wydzia∏ Rehabilitacji
Warszawa
3
Hsiao i in. Analizie poddano wyniki uzyska-
ne od 27 badanych (34,6%) wiodàcych sie-
dzàcy tryb ˝ycia (≤ 1400 kcal/tydzieƒ) i 51
pacjentów (65,4%) aktywnych fizycznie
(> 1400 kcal/tydzieƒ). Okaza∏o si´, ˝e sie-
dzàcy tryb ˝ycia zwiàzany by∏ ze zwi´kszonà
dysfunkcyjnoÊcià w nast´pujàcych dziedzi-
nach kwestionariusza IIEF: erekcji (44,4%
vs.
21,6%; p = 0,04), funkcji orgazmu
(44,4%
vs.
17,7%; p = 0,01), zadowolenia ze
stosunku (59,3% w porównaniu z 35,3%; p
= 0,04) i ogólnego zadowolenia (63,0%
w porównaniu z 35,3%; p = 0,02). Wyniki
w zakresie wymiaru pragnienia seksualnego
by∏y zbli˝one w obu grupach (51,9%
vs.
41,2%; p = 0,37). Ponadto w grupie bada-
nych wiodàcych siedzàcy tryb ˝ycia zazna-
cza∏a si´ tendencja do wi´kszej dysfunkcyj-
noÊci w aspekcie ca∏kowitego wyniku w IIEF
(44,4%
vs.
23,5%; p = 0,057). Dane te pozwa-
lajà stwierdziç, ˝e wi´ksza aktywnoÊç fizyczna
wià˝e si´ z lepszym funkcjonowaniem seksu-
alnym u m∏odych i zdrowych m´˝czyzn [2].
Khoo i in. dokonali porównania wp∏ywu
ma∏ej i du˝ej cz´stotliwoÊci (ang.
low volume
– LV i
high volume
– HV) çwiczeƒ fizycznych
o umiarkowanej intensywnoÊci na funkcje
seksualne, st´˝enie testosteronu, dolegliwo-
Êci ze strony dolnych dróg moczowych
(LUTS), funkcje Êródb∏onka oraz jakoÊç ˝y-
cia (QoL) u m´˝czyzn z oty∏oÊcià brzusznà.
Na podstawie wyników uzyskanych od 75
badanych ustalono, ˝e iloÊç çwiczeƒ w tygo-
dniu by∏a istotnie wi´ksza w grupie HV (236
±
9 minut) ni˝ w grupie LV (105
±
9 minut).
W grupie HV zanotowano znacznie wi´kszy
wzrost w zakresie wyników kwestionariusza
IIEF-5 (2,6
±
0,5 pkt), wy˝sze st´˝enia testo-
steronu (2,06
±
0,46 nmol/l) i zmniejszenie
masy cia∏a (-5,9
±
0,7 kg; -6,2%), obwodu
w talii (-4,9
±
0,8 cm; -4,9%) oraz masy tkan-
ki t∏uszczowej (-4,7
±
1,0 kg; -14,5%) ni˝
w grupie LV (-2,9
±
0,7 kg, -3,0%; -2,7
±
0,7 cm, -2,5%; -1,1
±
0,8 kg, -3,2%, 0,79
±
0,46 nmol/l oraz 1,8
±
0,5 pkt.). Popraw´ za-
notowano tak˝e w zakresie wyników IPSS
i SF-36 oraz RHI. Wyniki te pozwalajà wnio-
skowaç, ˝e çwiczenia aerobowe o umiarko-
wanym nasileniu wykonywane przez ponad
200 minut tygodniowo przynoszà wi´kszà
popraw´ w kontekÊcie funkcji seksualnych,
testosteronu, wagi, obwodu w talii i masy
tkanki t∏uszczowej ni˝ w przypadku mniej-
szej cz´stoÊci çwiczeƒ [3].
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2014, nr 39
Kim i in. wykazali, ˝e uprawianie jogi mo˝e
byç pomocne w leczeniu dysfunkcji seksual-
nych u kobiet cierpiàcych na zespó∏ meta-
boliczny. W badaniu wzi´∏o udzia∏ 41 kobiet
z zespo∏em metabolicznym w wieku 30–60
lat, które podzielono na 2 grupy. Pierwsza
grupa kobiet uczestniczy∏a w trwajàcych 12
tygodni zaj´ciach jogi, podczas gdy druga
wpisana zosta∏a na list´ oczekujàcych. Wy-
niki uzyskane w kwestionariuszu Female Se-
xual Function Index wykaza∏y, ˝e w grupie
kobiet çwiczàcych jog´ zaobserwowano
istotnà popraw´ w zakresie wymiarów pod-
niecenia (0,74
±
1,18
vs.
0,16
±
0,82, odpo-
wiednio; p = 0,042) i lubrykacji (0,72
±
1,12
vs.
0,06
±
0,87, odpowiednio; p = 0,008). Co
wi´cej, zaobserwowano znacznie wi´kszà
popraw´ w zakresie zmniejszenia skurczo-
wego ciÊnienia krwi w grupie çwiczàcej jog´
w porównaniu z wynikami uzyskanymi
w grupie kontrolnej po 12 tygodniach bada-
nia (-3,5
±
13,7 w porównaniu z 14,7
±
2,0;
p = 0,040) [4].
HIPOGONADYZM U SPORTOWCÓW
Di Luigi i in. podj´li prób´ oszacowania cz´-
stoÊci wyst´powania i objawów nierozpo-
znanego niedoboru testosteronu u starzejà-
cych si´ sportowców. Ârednia wieku w pró-
bie z∏o˝onej z 183 sportowców p∏ci m´skiej
wynosi∏a 61,9
±
7,5 roku (zakres 50–75).
Ci´˝ki lub ∏agodny niedobór testosteronu
zaobserwowano odpowiednio u 12% i 18%
sportowców. Najwy˝szà cz´stoÊç wyst´po-
wania takiego statusu hormonalnego zaob-
serwowano powy˝ej 70 r.˝. (27,5% i 25,0%,
odpowiednio). St´˝enie TT nie korelowa∏o
z wiekiem, czasem trwania treningu czy wy-
nikami ankietowymi. Nie zaobserwowano
ró˝nic w zakresie niespecyficznych obja-
wów hipogonadyzmu oraz zaburzeƒ erekcji
(ocenianych na podstawie wyników w IIEF-
-15) i objawów depresji (ocenianych na pod-
stawie wyników w CES-D). Badania wykaza∏y,
˝e znaczna cz´Êç starzejàcych si´ sportow-
ców mia∏a niezdiagnozowany niedobór te-
stosteronu, przy czym w wielu przypadkach
przebiega∏ on bezobjawowo. Dlatego uwa˝a
si´ obecnie, ˝e samo zebranie wywiadu mo-
˝e byç niewystarczajàce w diagnostyce
hipogonadyzmu u starzejàcych si´ sportow-
ców [5].
Di Luigi i in. przebadali 10 trenujàcych
m´˝czyzn rasy kaukaskiej z bardzo niskimi
4
st´˝eniami testosteronu(<8 nmol/l) w celu
zweryfikowania skutecznoÊci w przywraca-
niu eugondalnych profili androgenów w su-
rowicy i moczu po podawaniu enantanu te-
stosteronu (ang.
testosterone enanthate –TE)
i preparatu testosteronu w ˝elu (ang.
testo-
sterone ˝el –TG).
Przyj´tymi przez autorów
g∏ównymi ocenianymi parametrami hormo-
nalnymi by∏y st´˝enia ca∏kowitego testoste-
ronu w surowicy (TT), dihydrotestosteronu
(DHT), testosteronu biodost´pnego (CFT,
cBioT), 17 – estradiolu i glukuronianów te-
stosteronu w moczu. St´˝enia androgenów
w surowicy i metabolitów testosteronu
w moczu oceniano u tych samych pacjen-
tów przed i raz w tygodniu przez 5 tygodni,
zarówno po pojedynczym wstrzykni´ciu do-
mi´Êniowym TE (250 mg), jak i w trakcie co-
dziennego stosowania TG (50 mg/dzieƒ te-
stosteronu). U 50% badanych stwierdzono
wzrost st´˝enia TT do wartoÊci znacznie
przekraczajàcych st´˝enia fizjologiczne, któ-
re utrzymywa∏y si´ do 7 dni po podaniu TE
oraz w 4% próbek pobranych od pacjentów
stosujàcych preparaty TG. St´˝enia DHT
w surowicy by∏y wysokie, zarówno po TE
(wszyscy ochotnicy w dniu 7 i 50% w dniu
14), jak i podczas aplikacji TG (32% wszyst-
kich próbek). W stosunkowo ma∏ej liczbie
próbek stwierdzono prawid∏owe st´˝enia
CFT i cBioT, zarówno po TE, jak i TG (odpo-
wiednio w 20% i 44%). W 15% do 60% ca∏-
kowitej liczby próbek st´˝enia metabolitów
w moczu (zale˝ne od zastosowanej terapii
i profilu androgenów w surowicy) mieÊci∏y
si´ w zakresie normy. Oprócz dobrze zna-
nych zmian Êredniego st´˝enia TT w surowi-
cy, wykazano wysoki odsetek próbek (suro-
wicy i moczu) z nieprawid∏owymi st´˝eniami
androgenów, które wykaza∏y przewag´ tera-
pii TG w porównaniu z TE w zakresie bezpie-
czeƒstwa. Autorzy stwierdzajà, ˝e monitoro-
wanie TRT tylko za pomocà oceny st´˝enia
TT mo˝e byç niedok∏adne z powodu wahaƒ
st´˝enia pozosta∏ych krà˝àcych we krwi an-
drogenów [6].
JAZDA NA ROWERZE A FUNKCJE
SEKSUALNE
Wp∏yw jazdy na rowerze
na m´skie funkcje seksualne
Huang i in. dokonali przeglàdu literatury
medycznej dotyczàcej wp∏ywu jazdy na ro-
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2014, nr 39
werze na wyst´powanie zaburzeƒ erekcji
u m´˝czyzn, z którego wynika, ˝e jazda
na rowerze przekraczajàca 3 godziny tygo-
dniowo wià˝e si´ z niezale˝nym wzrostem
ryzyka (RR = 1,72) wyst´powania tego ro-
dzaju dysfunkcji seksualnej o umiarkowa-
nym i ci´˝kim nasileniu. W badaniach kon-
trolnych dotyczàcych wyst´powania umiar-
kowanych i ci´˝kich zaburzeƒ erekcji okaza-
∏o si´, ˝e dotyczà one odpowiednio 4,2%
i 4% rowerzystów w porównaniu do dopaso-
wanych wiekiem 1,1% biegaczy (p
0,018)
i 2% p∏ywaków (p = 0,05). Autorzy wskazu-
jà na nast´pujàce zabiegi pozwalajàce
na zmniejszenie tego ryzyka: zmiana siode∏-
ka rowerowego z wystajàcym nosem
na beznose, zmiana postawy na bardziej
wyprostowanà/pó∏le˝àcà, zmiana materia∏u
siode∏ek (GEL) i przechylenie siode∏ka w dó∏
[7]. WÊród wymienionych czynników naj-
wi´kszym zainteresowaniem badaczy cie-
szy∏a si´ rola kszta∏tu siode∏ka.
Breda i in. dokonali porównania nowego
modelu siode∏ka rowerowego (SMP) z jed-
nym z najcz´Êciej stosowanych przez zawo-
dowych kolarzy modelów siode∏ka w zakre-
sie ich wp∏ywu na struktury naczyniowe dna
miednicy. W tym celu w grupie 29 zdrowych
rowerzystów rejestrowano ciÊnienie parcjal-
ne tlenu w naczyniach pràcia (w pomiarze
przez skórnym) (PtcO2) w trzeciej i dziesià-
tej minucie w warunkach statycznego sie-
dzenia. Nast´pnie, wartoÊci PtcO2 rejestro-
wane by∏y przez 15 minut, gdy rowerzyÊci
byli nachyleni pod kàtem 60 stopni i w stabil-
nych warunkach hemodynamicznych. Sio-
de∏ko SMP okaza∏o si´ byç skuteczne w za-
kresie ograniczania kompresji w obr´bie
miednicy [8].
Carpes i in porównali wp∏yw dwóch ró˝-
nych obcià˝eƒ podczas peda∏owania oraz
dwóch rodzajów siode∏ek na ciÊnienie w ob-
r´bie dna miednicy u 11 m´˝czyzn i 11 ko-
biet rekreacyjnie je˝dzàcych na rowerze (tj.
mniej ni˝ 2 godziny tygodniowo). Pomiaru
ciÊnienia dokonywano na powierzchni sio-
de∏ka podczas peda∏owania przy obcià˝eniu
150 i 300 W, u˝ywajàc zwyk∏ego modelu
oraz modelu side∏ka z otworami. Wyniki
u obu p∏ci w zakresie Êredniego ciÊnienia nie
ró˝ni∏y si´. Przy zastosowaniu zwyk∏ego sio-
de∏ka zwi´ksza∏a si´ wartoÊç Êredniego ci-
Ênienia przy wzroÊcie obcià˝enia u m´˝-
czyzn. Natomiast przy zastosowaniu siode∏-
5
Zgłoś jeśli naruszono regulamin