Profilaktyka i zwalczanie chorób pszczół.pdf

(681 KB) Pobierz
KARNIOWICE
MODR
Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Karniowicach
Profilaktyka i zwalczanie
chorób pszczół
Karniowice 2008
Opracowanie:
Jan Ślósarz
Dział Ekologii i Ochrony Środowiska
MODR w Karniowicach
2
I. Wstęp
Żyjemy dziś w warunkach postępującej dewastacji środowiska. Jej skutki
dosięgają obecnie nie tylko człowieka będącego sprawcą tego zjawiska, ale
i całej przyrody. Ofiarami padają kolejne gatunki zwierząt i roślin, lub nawet
całe ekosystemy ginące bezpowrotnie wskutek zatrucia powietrza, wody i gle-
by, wynikającego z ekspansji rolnictwa i przemysłu, a także z powodu zmian
klimatycznych, wycinania lasów, jałowienia lub wysuszenia całych obszarów
ziemi, kłusownictwa itp.
Zagrożenia te dotyczą także pszczół, które przetrwały miliony lat w har-
monii z dziką przyrodą, dziś jednak bez pomocy człowieka byłyby skazane na
zagładę.
Oprócz wymienionych powyżej czynników, zagrożeniem dla naszych
pszczół są także rozprzestrzeniające się choroby.
Niniejsze opracowanie ma na celu ukazanie w formie popularnej, sposo-
bów zapobiegania oraz zwalczania najważniejszych chorób pszczół. Trzeba
tu dodać, że w walce o osiąganie jak najlepszej jakości produktów pszczelich
staramy się unikać stosowania antybiotyków i chemicznych leków przeciw
warrozie i dlatego nacisk kładziemy raczej na profilaktykę, czyli zapobieganie
powstawaniu chorób pszczół oraz metody biologiczne lub ekologiczne, które
nie mają negatywnych skutków ubocznych.
II. Higiena w pasiece
Środowisko w jakim bytuje rodzina pszczela tworzy ul, pasieczysko i teren
w zasięgu lotu pszczół. Zakładając i prowadząc pasiekę możemy przynajmniej
w pewnym zakresie postarać się o stworzenie optymalnych warunków bytowa-
nia naszych rodzin pszczelich.
1. Ul
Jest on zasadniczym elementem środowiska pszczelego. W Polsce zaleca-
nych jest kilka typów uli, w praktyce jednak mamy do czynienia z wielką ich
różnorodnością. Pszczoły są bardzo tolerancyjne co do rodzaju ula, kształtu
ramki itp. Ważne jest jednak, aby zapewniał on dobre warunki zimowli oraz
stwarzał możliwość poszerzania gniazda w miarę rozwoju rodziny i magazynu
3
miodowego w razie silnych pożytków. Z drugiej strony powinien być wygodny
do obsługi i umożliwiać stosowanie koniecznych zabiegów. Powinien być ła-
twy do dezynfekcji. Musi też być dostosowany do rodzaju gospodarki pasiecz-
nej (stacjonarna lub wędrowna).
Dla pasiek niewielkich, hobbystycznych, które z reguły są pasiekami stacjo-
narnymi, można polecić ule typu Dadanta lub wielkopolskie. Dla pasiek wę-
drownych zalecane są raczej ule o lżejszej konstrukcji, czyli wielokorpusowe.
Tradycyjnie stosowanym surowcem do wyrobu uli było i jest drewno.
Stwarza ono doskonałe warunki termiczne i wilgotnościowe wnętrza ula. Wadą
drewna jest jednak jego butwienie zwłaszcza wewnątrz ula i dlatego z czasem
staje się ono coraz trudniejsze do dezynfekcji. Wadą jest też stosunkowo wyso-
ki ciężar i duże gabaryty drewnianych uli, przez co nie nadają się one do wę-
drówek. Stosowana dość często do samodzielnej produkcji uli płyta pilśniowa
jest materiałem tańszym, lecz gorszym od drewna. Nie wchłania ona wilgoci
wewnątrz ula, a zastosowana w ścianach zewnętrznych wypacza się. Poza tym
zawiera szkodliwe składniki. Używane już od lat ule styropianowe i poliure-
tanowe, które stosowane są w całym niemal świecie stwarzają dobre warunki
dla pszczół. Latem zapobiegają przegrzaniu, zimą są ciepłe, choć mogą ulegać
zawilgoceniu przy nieumiejętnym postępowaniu pszczelarza. Ich niewątpliwą
zaletą jest lekkość i nowoczesność rozwiązań konstrukcyjnych, a także łatwość
dezynfekcji. Nie stwierdzono jakichkolwiek negatywnych oddziaływań mate-
riałów, z jakich zbudowane są ule, na pszczoły.
W każdym typie ula istotne znaczenie ma konstrukcyjnie stworzona możli-
wość uruchamiania i regulacji wentylacji, a także pozyskiwania innych produk-
tów pszczelich np. pyłku i propolisu oraz łatwego karmienia rodzin. Ule wie-
lokorpusowe mają odejmowaną dennicę. Jest to rozwiązanie bardzo przydatne,
umożliwiające kontrolę osypu zimowego i osypu pasożyta warroa destructor,
wiosenne podmiatanie lub wymianę całej zawilgoconej dennicy oraz zabiegi
lecznicze. Bardzo istotna ze względów zdrowotnych jest jakość plastrów. Pla-
stry stare, ciemne należy eliminować, gdyż ich komórki wypełnione oprzędami
wielu pokoleń larw są mniejsze i wylęgają się z nich drobniejsze pszczoły. Są
one także magazynem chorobotwórczych drobnoustrojów. Ponadto w wosku
odkładają się pozostałości leków, które następnie mogą się przedostawać do
miodu. Z tych względów zaleca się corocznie wymianę 1/2 lub przynajmniej
1/3 ramek w ulu. Ramki wycofane zastępujemy węzą. Węza powinna pocho-
dzić z wytwórni, które odkażają wosk do jej produkcji.
4
Ul, w którym z jakichkolwiek przyczyn pszczoły zginęły, należy zabezpie-
czyć przed nalotem z innych uli, a następnie wynieść z pasieczyska i poddać
dezynfekcji. Robi się to w sposób następujący: należy po pierwsze zebrać osypa-
ne pszczoły i śmieci z dennicy, a całe wnętrze ula oskrobać. Śmieci i zeskrobki
trzeba spalić. Następnie wnętrze ula wypalamy płomieniem palnika gazowego,
a w przypadku jego braku spryskujemy denaturatem i podpalamy. Wylotek i ścia-
ny zewnętrzne ula czyścimy papierem ściernym i malujemy farbą olejną. Tak
samo postępujemy z zakupionymi, używanymi ulami. Naturalnie uli z tworzyw
sztucznych nie możemy opalać płomieniem palnika, natomiast bardzo łatwo po
oczyszczeniu można je umyć ciepłą wodą z detergentami. Wycofane z użytku
ramki oczyszczamy z wosku i kitu i opalamy, lub dezynfekujemy roztworem
sody żrącej. Wyciętą z ramek woszczynę do czasu przetopienia zabezpieczamy
przed zalatywaniem pszczół i motylicą w szczelnych workach papierowych lub
foliowych. Ramki oraz inny drobny sprzęt drewniany warto poddać naturalnej
dezynfekcji poprzez wystawienie ich np. pod wiatą na działanie słońca i mrozu.
Uwaga!
W razie wystąpienia chorób zakaźnych np. zgnilca, ule po cho-
rych rodzinach dodatkowo należy umyć w 2% gorącym roztworze sody żrącej,
a następnie wypłukać.
2. Pasieczysko
Miejsce na ustawienie pasieki powinno być suche i słoneczne. Pszczoła
jest dzieckiem słońca, a głęboki cień i wilgoć sprzyja występowaniu chorób
i opóźnia wiosenny rozwój. Ule ustawiamy wylotkami w kierunku słońca na
podstawkach, które z kolei stoją na betonowych płytach. W braku miejsca ule
można ustawiać po kilka na wspólnych podporach. Rosnące na pasieczysku
pojedyncze drzewa lub krzewy dają lekki półcień w upalne, letnie dni i stano-
wią dodatkowo punkty orientacyjne dla powracających z pożytku zbieraczek.
Całe pasieczysko powinno być osłonięte od wiatru i ogrodzone. Trawa na pa-
sieczysku powinna być często koszona, a teren pod wylotkami oczyszczony
i wyłożony betonowymi płytkami dla obserwacji zanieczyszczeń usuwanych
z ula. Często pomaga to w rozpoznaniu chorób. Trzeba jednak pamiętać, że
miejsca te powinny być, co jakiś czas dezynfekowane np. przez polewanie
wodą wapienną.
Od pierwszego oblotu wiosennego na pasieczysku uruchamiamy poidło
z czystą wodą, najlepiej bieżącą, które okresowo należy odkażać. Powinno ono
być zadaszone, aby odchody przelatujących pszczół nie zanieczyszczały wody.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin