Janusz Szpotański - Targowica czyli opera Gnoma poświęcona obchodom milenijnym (1966).pdf

(92 KB) Pobierz
Janusz Szpota ski, Targowica
Page 1 of 18
Targowica czyli opera Gnoma
(po wi cona obchodom
milenijnym)
1966
Wprowadzenie
Pomysł mojej drugiej, nie doko czonej nigdy
opery zrodził si w wi zieniu. Była akurat wiosna
i wypadł 1 maja. I gdy ogl dałem telewizj ,
dowiedziałem si nagle, e słynna ksi ka
generała Moczara
Barwy walki
została wła nie
zaadaptowana dla potrzeb widowiskowych i
zaprezentowana na Placu Defilad w formie …
baletu. Wiadomo
ü
o tym szalenie podziałała na
moj wyobra ni . Wizja baletowych pedałów,
poubieranych w mundury ołnierzy Ludowego
Wojska Polskiego, hopsaj cych i wyj cych
partyzanckie piosenki w stylu
Dzi do ciebie
przyj
ü
nie mog
, była do tego stopnia
elektryzuj ca i pobudzaj ca, e zainspirowała
mnie do stworzenia kolejnej opery. Zacz łem j
pisaü zaraz po wyj ciu z wi zienia, nie
doko czyłem jednak nigdy. Powstały zaledwie
fragmenty.
Pierwotny pomysł, który za witał mi w głowie
jeszcze w wi zieniu pod wpływem wiadomo ci o
sukcesie baletu Moczara, był taki: sława, jak
zdobywa autor
Barw walki
po sukcesie baletu na
Placu Defilad, staje si przyczyn straszliwej
zawi ci Gnoma, który postanawia go przebiü,
pisz c z kolei … oper , a nast pnie polecaj c
http://literat.ug.edu.pl/szpot/targ.htm
2012-04-24
Janusz Szpota ski, Targowica
Page 2 of 18
wystawiü j na ulicach Warszawy z jeszcze
wi kszym przepychem. Opera miała nosiü tytuł
Targowica,
a tematem jej była, z jednej strony,
zdradziecka postawa reakcyjnego i ciemnego
kleru, a z drugiej — bezkompromisowa walka z
nim szlachetnych i post powych Czerwonych. Jak
si nietrudno domy liü, temat opery Gnoma
wi zał si z aktualn wówczas spraw listu
biskupów polskich do biskupów niemieckich,
który tak straszliwie rozsierdził Gomułk . Ale
moja opera nie ograniczała si wył cznie do
przedstawienia opery Gnoma i okoliczno ci jej
wystawienia na ulicach Warszawy. To
przewidziane było dopiero w trzecim akcie, to
miało byü dopiero ukoronowaniem i point
pewnej akcji, która rozgrywała si w dwóch
pierwszych aktach. Otó akt pierwszy,
zatytułowany „ W pałacach Gnoma ” miał si
rozgrywaü w wi zieniach i ukazywaü panuj ce
tam nastroje. Poniewa cała rzecz dzieje si w
przededniu Millennium, wszyscy wi niowie
spodziewaj si amnestii. Nadzieja ta jednak si
nie spełnia: przybyły naczelnik wi zienia
o wiadcza, e adnej amnestii nie b dzie,
natomiast łaskawo
ü
władz przejawi si w tym, i
wi niowie pod jego batut od piewaj specjalnie
dla nich napisane oratorium
Gnom
. Drugi akt
opery rozgrywaü si miał „ w pałacach
Czerwonych ” (taki te był tytuł tego aktu) i
przedstawiaü ró ne znane wówczas osobisto ci
partyjne, które namawiaj Gnoma, by napisał dla
nich oper . No i wreszcie akt trzeci, zatytułowany
podobnie jak cało
ü
—
Targowica,
najpierw miał
przedstawiü polowanie, jakie w owym czasie
urz dziły władze na podró uj cy po Polsce z
okazji Millennium wi ty obraz z Cz stochowy, a
http://literat.ug.edu.pl/szpot/targ.htm
2012-04-24
Janusz Szpota ski, Targowica
Page 3 of 18
nast pnie zwyci ski festyn uliczny w stolicy,
którego szczytowym punktem miało byü wła nie
prawykonanie
Targowicy
— wielkiego dzieła
Gnoma, bezwzgl dnie i ostatecznie
rozprawiaj cego si z bru d cym mu
reakcyjnym klerem. Muzyczny pomysł tej cz ci
polegał na tym, e Czerwoni i Cisi piewaj na
melodie liturgiczne, natomiast reakcyjny kler —
na melodie pie ni rewolucyjnych.
Akt I
Wi niowie czekaj na amnesti , ale 22 lipca
1966 roku naczelnik oznajmia,
e zamiast amnestii odb dzie si wykonanie
poni szego utworu.
Oratorium
GNOM
(wykonane przez wi niów pod batut
naczelnika wi zienia)
To nie ranne wstaj zorze
jeno wstał gospodarz nasz
ponad ziemie, ponad morze
rzuca blaski jasna twarz!
Uroczysty, promienisty
pewnie nowe ma pomysły
pewnie miał proroczy sen
jak podwy k zrobiü cen.
http://literat.ug.edu.pl/szpot/targ.htm
2012-04-24
Janusz Szpota ski, Targowica
Page 4 of 18
Jaki rze ki, jaki wie y
wstał z po cieli dzi nasz wódz!
Do KC pr dziutko bie y
by rz dzenia podj
ü
trud.
„Pr dzej — klaszcze na Namiota —
bo mi my l ucieknie złota.
Sekretarzu, pr dzej pisz
jak załatwiü wy i ni !”
I ju niskie czoło marszczy
by do pracy zmusiü mózg.
Słychaü odgłos sapki starczej
słychaü wody w głowie plusk.
Wtem genialny pomysł błyska:
„To miertelno
ü
jest zbyt niska.
Ach, od dawna tom ju czuł!
Krzywa zgonów idzie w dół!
Kiedy wszystko ro nie wokół —
ludno
ü,
ceny i MO
musi wzbudzaü to niepokój
e wci
skarbca widaü dno.
http://literat.ug.edu.pl/szpot/targ.htm
2012-04-24
Janusz Szpota ski, Targowica
Page 5 of 18
Teraz rzecz si prost staje
e zbyt wolno wymieraj
teraz mamy jasny cel:
wi cej zgonów w PRL!
Hej, staruszku emerycie
zbyt wesoły jest twój los!
Musisz sobie skróciü ycie
by ogólny podnie
ü
wzrost.
PRL jest młodym krajem
staro
ü
pa stwu nic nie daje
ciebie nic nie czeka ju
wi c czym pr dzej kład si wzdłu !
A gdy znikn
li renci ci —
sekretarzu, pr dzej pisz —
to przedpole si oczy ci
i my na wpu cimy wy .
Gdy wydajno
ü
jest do kitu
wiek obni
emerytów —
mniejszy b dzie płacy koszt
za to jaki zgonów wzrost!
http://literat.ug.edu.pl/szpot/targ.htm
2012-04-24

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin