Serwis Informacyjny Narkomania nr 76.pdf

(2165 KB) Pobierz
WproWadzenie
Drodzy Czytelnicy,
przyłączam się do gratulacji przekazanych Alexisowi Goosdeelowi przez Artura Malczewskiego w związku z objęciem przez Alexisa
funkcji dyrektora Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii i zachęcam do zapoznania się z wywiadem
z nowym dyrektorem tego najważniejszego ośrodka informacji na temat narkotyków w Unii Europejskiej.
Numer Serwisu, który oddajemy Państwu do rąk, jest ostatnim wychodzącym pod tytułem Serwis Informacyjny Narkomania. Od
2017 roku nasze pismo zmienia formułę, co pociąga za sobą zmianę nazwy na Serwis Informacyjny Uzależnienia. Pismo będzie
finansowane ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych, pozostających w dyspozycji Ministra Zdrowia. Bez
uszczerbku dla problematyki uzależnień od substancji psychoaktywnych treść wzbogacona zostanie o problematykę uzależnień be-
hawioralnych. Zapowiedzią zmian są już materiały publikowane w niniejszym numerze pisma. Anna Borkowska prezentuje artykuł
poświęcony niebezpieczeństwom, jakie dla młodych ludzi stanowią gry komputerowe. Gry dostępne poprzez nowe technologie – kom-
putery, tablety, telefony komórkowe, konsole – stają się coraz powszechniejsze, dla coraz liczniejszej grupy dzieci i młodzieży stanowią
coraz popularniejszą formę spędzania wolnego czasu. Grać zaczynają dzieci coraz młodsze, nierzadko już w wieku przedszkolnym.
Badania pokazują zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje dla młodych ludzi korzystania z tej formy aktywności. Jedną ze
stwierdzonych zależności jest związek między występowaniem w grach agresji i przemocy a podniesieniem się poziomu agresji u dzieci.
Młodzi gracze uczą się wrogich zachowań wobec innych, lekceważenia ich praw oraz tego, że skutecznym sposobem na rozwiązywanie
problemów jest przemoc. Zjawisko elektronicznej agresji wśród adolescentów opisują psycholożki z Uniwersytetu Warszawskiego –
Anna Szuster i Julia Barlińska. Cyberagresja jest współdeterminowana elektronicznym zapośredniczeniem kontaktów społecznych.
Wynika to m.in. z tego, iż kontakt internetowy sprzyja deindywiduacji, redukując jednocześnie poczucie odpowiedzialności. Na innym
zagrożeniu behawioralnym dla młodych ludzi – hazardzie – koncentruje się Jacek Pyżalski, wskazując że niemal 25% młodych ludzi
(18-24 lata) w Polsce wykazuje objawy ryzykownego angażowania się w hazard. Artykuł prezentuje wyniki badań, mających na celu
stworzenie narzędzia do badania rozpowszechnienia problemów hazardowych wśród adolescentów.
Wśród materiałów poruszających w Serwisie problematykę uzależnień od substancji psychoaktywnych chciałbym zwrócić Państwa
uwagę na prezentację danych z badania systemu pomocy osobom uzależnionym od narkotyków, prowadzonego przez Instytut
Psychiatrii i Neurologii w latach 2014–2015 (Projekt ASK). Celem badania − zainspirowanego i sfinansowanego przez Krajowe
Biuro − była ocena stopnia zaspokojenia potrzeb osób uzależnionych od narkotyków w zakresie leczenia, rehabilitacji, ograniczania
szkód zdrowotnych i reintegracji społecznej poprzez identyfikację tych potrzeb oraz analizę funkcjonalności i efektywności różnego
typu placówek. W podsumowaniu autorzy raportu oceniają, że wzrosła w naszym kraju dostępność leczenia osób uzależnionych od
narkotyków oraz zwiększył się zakres usług świadczonych tej kategorii pacjentów.
Powołując się na różnorodne doświadczenia wielu krajów i stanów w Stanach Zjednoczonych w zakresie polityki antynarkotykowej,
Krzysztof Krajewski pokazuje, że poza dwoma przeciwstawnymi podejściami – prohibicją z jednej oraz legalizacją z drugiej strony
− możliwe są podejścia pośrednie, takie jak „quasi-legalizacja” niektórych narkotyków, poczynając od „medycznej marihuany”, po-
przez dopuszczenie psychoaktywnych leków substytucyjnych i „prawdziwych narkotyków” w programach leczenia podtrzymującego,
po rozwiązania polegające na dekryminalizacji czy depenalizacji.
Na koniec pragnę zwrócić Państwa uwagę na artykuł Bartosza Michalewskiego i Krzysztofa Grabowskiego, prezentujący wyniki
polskiego modułu badań prowadzonych w pięciu krajach UE na temat m.in. dostępności nowych substancji psychoaktywnych
(tzw. dopalaczy). Mimo zamknięcia w 2010 roku przez Państwową Inspekcję Sanitarną wszystkich zidentyfikowanych sklepów
z „dopalaczami”, prowadzone w latach 2014–2016 badania pokazały, że stacjonarny rynek „dopalaczy” nadal funkcjonuje w Polsce,
choć w ograniczonym zakresie. Znacznie bardziej rozbudowanym rynkiem „dopalaczy” jest rynek wirtualny. Wybór substancji
oferowanych w internecie jest bardzo duży, można też bez problemu zamówić znaczne ich ilości. Państwo stara się blokować „dopa-
lacze” poprzez wpisywanie substancji o stwierdzonym działaniu psychoaktywnym na ustawową listę środków, których posiadanie,
produkcja, przetwarzanie, przewóz i obrót są nielegalne.
Życzę Państwu przyjemnej lektury
Piotr Jabłoński
SpiS treści
Gość Serwisu
EMCDDA WOBEC NOWYCH WYZWAŃ
Wywiad z Alexisem Goosdeelem, dyrektorem EMCDDA ................................................................................................2
Polityka narkotykowa
RÓŻNORODNOŚĆ ROZWIĄZAŃ W POLITYCE NARKOTYKOWEJ W EUROPIE I NA ŚWIECIE
Krzysztof Krajewski .............................................................................................................................................................7
Prawo
OPIEKA NAD DZIECKIEM W KONTEKŚCIE UZALEŻNIENIA RODZICÓW.
WYBRANE ZAGADNIENIA
Katarzyna Syroka-Marczewska ....................................................................................................................................... 12
Profilaktyka
EUROPEJSKIE STANDARDY JAKOŚCI W PROFILAKTYCE UZALEŻNIEŃ
OD NARKOTYKÓW – PORADNIKI
Piotr Oniszk ....................................................................................................................................................................... 17
Nowe substancje psychoaktywne
RYNEK DOPALACZY W POLSCE I SPOSOBY JEGO OGRANICZENIA
Krzysztof Grabowski, Bartosz Michalewski ..................................................................................................................... 21
Leczenie, redukcja szkód
ADEKWATNOŚĆ SYSTEMU LECZENIA UZALEŻNIEŃ W STOSUNKU
DO POTRZEB JEGO KLIENTÓW – PROJEKT ASK
...............................................................................................26
Uzależnienia behawioralne
GRY KOMPUTEROWE – NIEWINNA ROZRYWKA CZY DROGA DO UZALEŻNIENIA? – CZĘŚĆ 1
Anna Borkowska ................................................................................................................................................................ 32
Cyberagresja
O MOŻLIWOŚCI OGRANICZENIA AGRESJI RÓWIEŚNICZEJ W INTERNECIE:
ROLA PRZYJMOWANIA PERSPEKTYWY INNEJ OSOBY I EMPATII
Anna Szuster, Julia Barlińska ...........................................................................................................................................36
Uzależnienia behawioralne
ŁÓDZKI KWESTIONARIUSZ PROBLEMÓW HAZARDOWYCH WŚRÓD ADOLESCENTÓW.
ZAŁOŻENIA I WYBRANE WYNIKI
Jacek Pyżalski ..................................................................................................................................................................... 41
Współpraca międzynarodowa
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA W OBSZARZE NOWYCH
SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH
Artur Malczewski ..............................................................................................................................................................48
Internet
ANTYUZALEŻNIENIOWE PORADNICTWO ONLINE
.................................................................III i IV okładka
GOŚĆ serwisu
eMcDDA WOBec NOWYcH
WYZWAŃ
Z Alexisem Goosdeelem, nowym dyrektorem
1
europejskiego Centrum
Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (eMCDDA), rozmawia Artur
Malczewski.
− Na początku, w imie-
niu Serwisu Informa-
cyjnego Narkomania,
chciałbym panu pogratulować objęcia stanowiska
dyrektora EMCDDA. Jakie są pana priorytety w tej
nowej roli?
− Jednym z naszych najważniejszych celów jest przy-
gotowanie się na czekające nas w przyszłości nowe
zjawiska w obszarze narkomanii. Przez ostatnie 20
lat, od momentu powstania EMCDDA, wiele zmieniło
się w kwestii zakresu i charakteru problemu narkoty-
kowego. Kiedy w 1995 roku organizacja rozpoczynała
swoją misję, w Europie szerzyła się plaga uzależnień
od heroiny, ze wszystkimi swoimi zagrożeniami
i  konsekwencjami dla zdrowia publicznego. Obec-
nie, w  2016  roku, problem narkotykowy jest dużo
bardziej złożony, a wiele z monitorowanych obecnie
substancji było praktycznie nieznanych w latach 90.
XX wieku. W dzisiejszych czasach w większości krajów
Unii Europejskiej publiczne zażywanie narkotyków
zdarza się o  wiele rzadziej niż kiedyś. W  związku
z tym zjawisko narkomanii stało się mniej widoczne
i prawdopodobnie nie tak istotne z punktu widzenia
politycznego, co również stanowi dla nas wyzwanie.
Można również zaobserwować coraz większą rolę
internetu w zakupie, handlu i przemycie narkotyków
oraz w przepływie informacji na ich temat.
Kolejnym ważnym wyzwaniem jest zmiana środowiska
instytucjonalnego. O powstaniu EMCDDA zadecydowało
12 państw członkowskich Unii Europejskiej w 1993 roku,
a jego działalność rozpoczęto w 1995 roku w 15 państwach.
Obecnie działamy w 28 państwach członkowskich oraz
w Turcji i w Norwegii. Współpracujemy również z krajami
Bałkanów Zachodnich oraz krajami sąsiadującymi z UE.
Ponadto wprowadzono zmiany i poprawki w wielu trak-
tatach unijnych, także w polityce UE dotyczącej zjawiska
narkomanii; zwiększył się też nacisk na osiąganie coraz
lepszych wyników przez instytucje UE.
2
Naszym trzecim wyzwaniem jest ewolucja samego
EMCDDA. Podczas gdy na początku organizację two-
rzyło trzech czy czterech członków personelu, to nasza
obecna kadra liczy około 100 pracowników. Z biegiem
lat zwiększyła się liczba zadań i stanowisk oraz budżet
przeznaczony dla nowych pracowników, jednak niedaw-
no nastąpiło również ograniczenie zasobów w wyniku
kryzysu finansowego. Mimo to organizacji udało się
przekształcić w instytucję o coraz większym zasięgu
terytorialnym, zdolną do prowadzenia dogłębnej analizy
zjawiska narkomanii w Europie. Wierzę, że reputacja
EMCDDA osiągnęła obecnie swój szczytowy punkt.
Cieszymy się coraz lepszą opinią jako obiektywne
i neutralne źródło informacji na temat narkotyków.
Obecnie pracujemy nad długoterminową strategią dla
Unii Europejskiej − Horizon 2025. Nasza długoter-
minowa wizja strategiczna jednoznacznie podkreśla
nasze dążenia do uczynienia Europy „zdrowszym
i bezpieczniejszym miejscem” poprzez dostarczanie
rzetelnych dowodów naukowych dla strategii i działań
zapobiegających narkomanii. Wizja ta opiera się na
usystematyzowanej refleksji i analizie doświadczenia
nabytego w ciągu 20 lat naszego istnienia, ewoluującego
zjawiska narkomanii oraz rozwoju środowiska insty-
tucjonalnego i międzynarodowego. W kontekście roli
i obszarów kompetencji EMCDDA strategia ta umożliwi
nam dostarczanie informacji mających znaczenie.
W grudniu przedstawię Zarządowi EMCDDA propozy-
cję, aby organizacja skoncentrowała swoją działalność
na potrzebach trzech głównych klientów: instytucji UE,
krajowych decydentów oraz specjalistów zajmujących
się problematyką narkomanii. W tym celu konieczna
będzie stopniowa zmiana roli organizacji z dostawcy
informacji na rzecz dostawcy usług, ponieważ nasi
interesanci wymagają analizy dostępnych informacji.
− EMCDDA stworzyła wyjątkową sieć współpracy
w formie punktów kontaktowych Reitox. Czy mógłby
pan przypomnieć naszym czytelnikom, jaki jest ich
Serwis Informacyjny NARKOMANIA
nr 4 (76) 2016
GOŚĆ serwisu
cel oraz jak pan sobie wyobraża ich dalszą kooperację
z EMCDDA?
Europejska sieć informacji o narkotykach i narkomanii
– sieć Reitox – powstała w 1993 roku i obecnie w jej
skład wchodzi 30 krajowych centrów monitorowa-
nia lub krajowych punktów kontaktowych (National
Focal Points – NFP) w 28 państwach członkowskich,
w Norwegii i w Turcji oraz jeden punkt kontaktowy
przy Komisji Europejskiej. Krajowe punkty kontaktowe,
z których EMCDDA czerpie większość swoich danych,
gromadzą i analizują krajowe informacje dotyczące
narkotyków, pochodzące z różnych sektorów, w tym
służby zdrowia i wymiaru sprawiedliwości.
NFP na realizację zadań otrzymują środki z własnych
krajów, z kolei EMCDDA zapewnia im dodatkowe fun-
dusze dzięki umowom o dofinansowanie, co umożliwia
im określony wkład w analizę problemu narkotykowego
w Europie. Krajowe punkty kontaktowe są kluczowy-
mi interesariuszami i głównymi źródłami danych dla
EMCDDA, stanowią podstawę europejskiego systemu
monitorowania narkotyków.
W ciągu następnych trzech lat (2017–2019) główne
priorytety EMCDDA w zakresie współpracy z siecią
Reitox obejmują wsparcie NFP we wdrażaniu nowego
pakietu sprawozdawczego poprzez program szkole-
niowy Akademii Reitox, bieżące wsparcie techniczne
oraz dostarczanie informacji zwrotnych i sprawozdań
dotyczących jakości informacji.
Będziemy również pracować nad wzmocnieniem zdol-
ności instytucjonalnych NFP, aby usprawnić ich pracę
zarówno jako dostarczycieli danych dla EMCDDA,
jak i punktów odniesienia w zakresie narkotyków na
szczeblu krajowym. Będzie to wymagało konsolidacji
systemu dofinansowania sieci Reitox w celu zapewnienia
dobrej jakości wyników, a także przejrzystości finan-
sowej wykorzystanych w tym celu środków unijnych.
Ponadto w 2017 roku zostanie opracowany i wdrożony
system akredytacji NFP; praca rozpoczęta w ubiegłych
latach będzie kontynuowana zgodnie z potrzebami sieci
w celu zwiększenia jej wartości zarówno na szczeblu
krajowym, jak i unijnym.
Kluczowe będzie również usprawnienie przepływu in-
formacji w obrębie społeczności Reitox oraz pomiędzy
siecią a innymi partnerami w celu wypracowania syner-
gii i poprawy ogólnej komunikacji. Przede wszystkim
będzie się to odbywać podczas corocznych posiedzeń
Reitox i za pośrednictwem internetowej platformy
komunikacyjnej.
Nowa Struktura Rozwoju Reitox, która określi priory-
tety sieci oraz wyznaczy jej przyszłe działania, zostanie
opracowana − w ramach długoterminowej strategii
EMCDDA (2025) − we współpracy z krajowymi punk-
tami kontaktowymi. Po jej zatwierdzeniu EMCDDA
będzie wspierać jej wdrożenie przez NFP.
− Konopie indyjskie wciąż pozostają najbardziej
rozpowszechnionym narkotykiem w Europie. W nie-
których krajach na świecie sprzedaż konopi została
zalegalizowana. Jaki jest status prawny konopi in-
dyjskich w Europie?
− Swoją odpowiedź ograniczę do konopi indyjskich
zażywanych w celach rekreacyjnych, unikając przy
tym odniesień do uzasadnionego zażywania konopi
w celach medycznych, ponieważ ten aspekt najlepiej
wpasowuje się w główny obszar kontroli EMCDDA.
Do tej pory jedynym państwem, w którym sprzedaż
konopi indyjskich w  celach rekreacyjnych została
oficjalnie zalegalizowana, jest Urugwaj. Podobnie
uczyniło osiem stanów w USA, a w Kanadzie zbliżone
rozwiązanie planowane jest w przyszłym roku.
Żaden rząd europejski nie wyraził poparcia dla le-
galizacji sprzedaży konopi w celach rekreacyjnych.
Lokalne pozwolenia, obowiązujące w poszczególnych
miastach lub regionach, np. w sklepach z konopiami
indyjskimi w Kopenhadze i Berlinie czy klubach non-
-profit w północno-wschodniej Hiszpanii, nie zostały
zatwierdzone na poziomie krajowym.
Od ponad 20 lat w Holandii istnieje sieć tzw. coffee
shopów – lokali, w których można kupić i spożyć ko-
nopie indyjskie – które zgodnie z prawem są nielegalne.
Jednak dyrektywa prokuratora krajowego określa oko-
liczności, w których są one tolerowane (np. pozwolenie
od lokalnych władz, zakaz sprzedaży nieletnim, zakaz
sprzedaży innych narkotyków lub alkoholu).
Obecnie istnieje niemal 600 takich lokali. Ponieważ
zakres „tolerancji” nie obejmuje uprawy konopi in-
dyjskich sprzedawanych w coffee shopach, działalność
ta jest przeważnie domeną zorganizowanych grup
przestępczych. Władze holenderskie zdają sobie z tego
sprawę, jednak do tej pory nie znaleziono zadowa-
lającego rozwiązania tego problemu. Niedawno do
parlamentu wpłynął wniosek dotyczący pełnej lega-
3
Serwis Informacyjny NARKOMANIA
nr 4 (76) 2016

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin