KULTURA 1966 221.pdf

(16360 KB) Pobierz

PARYŻ

Nr 3/221

1966

I M.

AR~AKA

SM.ERĆ STANISŁAWA

MACKIEWICZA

WYROK NA A. TERCA

OMÓWIENIE ANKIETY "KULTURY"

(M.

CHMIELOWIEC, A. WOZ. ICKI,

MACKIEWICZ, Cz.

MIŁO

Z, ]. CZAP KI, A.

TEDRKIEWICZ,

HORZELSKI,

E. GIERATOWA, W. ]EDLICki,

PŁOSKI,

W. G.

TIATCZYŃ

SKI, Z. S. SIE.1ASZKO, B. MIECZKOWSKI.

KUTA, WyPO-

WIEDZ Z PARYZA

oraz

DYSKU JA Z

~nERO

ZE\'(ISKIM)

SPIS RZECZY

Gustaw

Herling-GrudzińsJ,j:

Wyrok

Kazimierz

Ol..ulicz:

tani. la\

1ackiewicz:

tani,ław

lacl..iewicz:

lIlackiewicz

........

. _ .

Zapiski

kraju nietcoli

....

...

.. .

Li. t do Redakcji

...•...........

tanisław

•

1\1

Michał

KIETY

"K {; L T

R Y"

Szkice

•

Opowiadania

•

Sprawozdania

Chmielowiec:

W)'nilci

n"iety

.......•.

....

ARYŻ

Marzec - Mars

1966

ODPOWIEDZI OGÓL E

Andrzej

oźnicki

Józef Mackiewicz:

Cze

ław nło.z:

Józef Czapski:

Andrzej

Jędrkiewicz:

ytuacja

religijna

•

wiata

......

...

Dla ..dobra

Kościoła"?

.....

....

•

Na margine

Ankiety

.....

lIloja

odpowiedź

.....

....

.....

Zmiany

polityce Ko'ciola

_ .

10:-

109

ODPOWIEDZI

Jerzy

Horzelski:

Niepodpi~ana

wypowiedź

ZCZEGóŁOWE

Paryża:

Ewa Gieratowa:

-itold

edIicki:

Józef Plo

ki:

Wojciech

Gniatczyń.

ki:

iema 1ko:

B. . lieczkow -ki:

Jan

Kuta:

120

126

136

159

163

176

177

JA Z

~nERO

Antoni Po_pie zal. ki :

larian

KrzYŻ8niak:

Ewa Gieratowa:

uliu~z

liero-zew ki:

KIM

179

Odpowiedź

krytykom

_ .

182

18t

18-

•

Redakcja:

INSTYTUT

LITERACKI

Komunik<lt

sprawie

Jó;;e/a Wul/a

190

WPŁATY

NA FUNDUSZ

"KULTURY"

Wyrok

F. 24,00

Aleksander Grzonka, Gossau (Szwajcaria),

raz jedenasty

...

54,00

Anonimowo, Hobart (Australia)

....

...

... : .....

.. .

9,00

Edward Holub, Irvington, N

.J.

(USA),

raz trzeCI

.... . .

44,00

Stefan i Wanda Krasuscy, Sao Paulo (Brazylia),

raz

trzec~

9,00

Dr Bohdan J. Koszewski, Omaha, Neb. (U A),

raz drugt

31,50

Mr. Jan, Toronto, Ont. (Kanada)

.....

.........

......

F.14,OO

Mieczysław Błaszkiewicz,

Brooklyn,N.Y. (USA),

raz

piąty

F.lOO,OO

Janusz Zembrzuski,

Paryż,

raz czwarty

............

.. :

24,00

Bogu

ław

ądołkowski,

Lyndhurst, N.J. (USA),

po.

raz szosty

38,50

Bezimiennie, Milwaukee, Wis. (U A), po raz trzecI

...

....

13,50

Mieczysław

Bornet, Toronto, Ont. (Kanada),

raz trzeCI :

.. .

27,50

' Reading Berks (W. Brytania), po raz

pIąty

E . B aczyzmalskl "

'ódmy

F.14,50

L. Demby, Nomansiand, WiIts (W.

Bry~a),

raz

13,75

A M. Podhalicz, Londyn,

raz drugI

....

: ....... .

31,50

G~ Dobrzański,

Toronto, Ont. (Kanada), po raz

trz~l

....... .

18,00

Stan Czerski, Ste-Foy, Que. (Kanada),

raz

drug~

.....

. .

5,00

J. i B. zarlak, Monachium (Niemcy),

raz

trze~1

....

...

. .

18,00

W. Kinastowski, Welland, Ont. (Kanada),

raz

pIąty

.......

49,00

Wiktor kiba, leksyk,

raz siódmy

....

...............

39,00

Jerzy Gintel, Caracas ( enezuela),

raz szosty .

.............

49,00

Nina Sereda, Montreal (Kanada),

raz dwudziesty

........ .

Dr M. Turski, te-Anne- de- Bellevue, Que. (Kanada),

raz.

31,50

trzynasty

...

....... : ............. .

49,00

Chicago

111

(USA),

raz

drugt

......

. .

B eZlIDlennIe,

18,00

F. Korczak, Toronto, Ont. (Kanada) ..

.....

.......

....... .

10,00

Jan

Wasiłow

ki,

Paryż

......

.......

...

.. : ...

...

49,00

Kazimierz Zdziarski, Caracas (Venezuela)

raz

dzieWiąty

...

Janina

uryn t-W aroczewska, Toronto, Ont.

.(.~~~~~

.. :.

.r. .

czwarty

...........................

dru

...

. .

Zygmunt Gabry zew

ki,

Chicago, Ill. (U A

raz

40,50

5,00

DZn;K

rY!

hnprime

ea.

14-go lutego

zapadł

w Moskwie wyrok w procesie

dwóch

młodych

pisarzy sowieckich: Andrej Siniawskij

(Abram Terc)

został

skazany na siedem lat

zaś

Julij

Daniel

(

Nikołaj Arżak

)

pięć

lat

łagrów. Sędzio

wie moskiewscy wydali wyrok na reprezentowany przez

siebie ustrój.

Z punktu widzenia normalnej,

przyjętej

świecie

cywilizowanym

praworządności

proces Siniawskiego

Daniela

był ponurą

okrutną farsą. Żaden

kodeks

świata,

nie

wyłączając

sowieckiego, nie przewiduje wymiaru

ka-

ry za

przesyłanie

manuskryptów

zagranicę.

Odwołano

się

zatem do paragrafu

sowieckiego kodeksu karnego, w

którym mowa o "propagandzie i agitacji przeciw

władzy

sowieckiej" oraz o

szkalowaniu

państwa

sowieckiego".

Gdyby podobny paragraf

miał

zastosowanie wobec lite-

ratury w Ameryce, w Anglii, we Francji

czy

Wło

szech,

większość

pisarzy tych krajów

znajdowałaby się

dawna w

więzieniu.

I byliby to

przeważnie

pisarze

reklamowani, komplementowani i od czasu do czasu

fe-

towani z honorami w ZSSR.

Teoretycznie rozprawa

odbywała się

przy drzwiach

otwartych. W praktyce nie dopuszczono na

salę sądową

przedstawicieli prasy zagranicznej, nawet komunistycz-

nej.

Rolę "oskarżycieli społecznych"

z ramienia

Związku

FraIl08

GUSTAW HERLING-GRUDZIl'Q'SKI

WYROK

Pisarzy Sowieckich

spełniała

para Wasiliew-Kedrina (ta

sama Zoja Kedrina, która przed

rozprawą ogłosiła

Literaturnoj Gazetie

artykuł atakujący

obu

oskarżo

nych). Specjalnie dobrana

publiczność

nie

znała

inkrymi-

nowanych utworów Siniawskiego i Daniela, z

wyjątkiem

specjalnie dobranych cytatów. Co z tymi cytatami robio-

no podczas

przesłuchiwania podsądnych

i w

wystąpie

niach prokuratora, pozostanie mniej lub

więcej strzeżo

ną tajemnicą

obecnych na sali

słuchaczy.

Ale nie musi-

czekać

na ich ewentualne niedyskrecje, by na pod-

stawie jednego tylko

przykładu wyrobić

sobie

pogląd

samej metodzie. 12-go stycznia

ukazał się

Izwiestiach

artykuł piętnujący

Siniawskiego i Daniela, w którym nie-

świadomi

rzeczy czytelnicy sowieccy

czytali

między

in-

nymi (zapewne z uzasadnionym oburzeniem): "Nic im

się

nie podoba w naszym kraju, nic nie jest dla nich

święte

w naszej wielonarodowej kulturze, wszystko goto-

są podeptać

w naszej

przeszłości

teraźniejszości.

Po-

traficie sobie

wyobrazić

co napisali o Antonie

Pawłowi

czu Czechowie, wybitnym

humaniście,

który swym mis-

trzowskim piórem pobudza do

życia

lepsze uczucia ludz-

kie? Tylko

krańcowy

bezwstyd

mógł podyktować

takie

słowa: "Złapać

by tego Czechowa za

suchotniczą bródkę

wsadzić

mu nos w jego suchotnicze plwociny". A ro-

syjscy klasycy, duma literatury

światowej,

się

o nich

mówi?

Posłuchajcie:

"Klasycy - oto kogo najbardziej

nienawidzę!".

Tyle

Izwestia.

A teraz prawdziwy i

pełny

fragment z noweli Terca

Grafomani

(Opowieści

fantas-

tyczne),

w którym rozgoryczony i odrzucany przez wszys-

tkie wydawnictwa grafoman wybucha: "Klasycy - oto

kogo najbardziej

nienawidzę!

Zanim

się urodziłem,

po-

zajmowali wszystkie wolne miejsca, a

dziś muszę

z nimi

rywalizować,

nie

rozporządzając

ani

jedną setną

ich roz-

dmuchanych autorytetów. - Czytajcie Czechowa, czytaj-

cie Czechowa! - mówiono mi przez

całe życie, dając

do zrozumienia

że

Czechow

pisał

lepiej

niż

ja ... Ale jak-

że zmagać się

z nimi,

jeżeli

w Jasnej Polanie nawet paz-

no~cie

Lwa

T~stoja,

które

przewidujący

hrabia

obciął

sobIe przed

tySIącem

lat i

włożył

do specjalnego worecz-

ka,

przecho\V~wane są

jako

świętość?

powiadają że

JałCIe,

w speCjalnych paczuszkach,

przechowują

plwociny

•

Czech0v.:a, tak, tak! - autentyczne plwociny Antona

~awłowlcza

Czechowa, który, jak

powiadają,

przez

dłu

gI czas

dost.aw~ ~otoków

i nawet

umarł

gruźlicę,

~a~ralnle

Jest

WIelką przesadą.

stawiając sprawę

UCZCIWIe: czy

naprawdę Tołstoj

i Czechow byli

aż

tak

dobrymi

p~sarzami? Właśnie! Złapać

by tego Czechowa

z~ suchotru~ą bródkę

wsadzić

mu nos w jego suchot-

mcze pl\l..:ocmy,

k~óre

niestety

już wyschły:

- Nie pisz,

grafomame, me pISZ! Nie psuj papieru! Ale

cóż

znowu?!

Zar~ zr:ajdą się obrońcy

... Wielbiciele, bibliografowie,

p~lętnikarze...

A o mnie kto

pamięniki

napisze? Kto

mrue - pytam - przypomni i uwieczni?". Komu nie

wystarczy to gangsterskie

fałszerstwo

Izwiestii,

naślado

wane z

cał~ pev:n?ścią

"'!'

przewodzie

sądowym,

niech zaj-

rzy

do szkicu

S~awskiego-Terca

realiźmie

socjalistycz-

ny~: ~zech~w

Jest tam wspomniany z

najwyższą

admi-

r~CJą

Jako pIsarz, który

"obawiał się pretensjonalności

ruczym zarazy".

~~ykuł.

Izwiestiach

kończył się słowami:

"Czas

l obaj

renega~i. zostan,ą

zapomniani. Karty przepo-

Jone

~oryczą z~)Ut:vleJą

na smietniku. Historia

nauczyła

nas

wlelokrotrue

ze potwarz, choc'by nawet obfita i

zło

śliwa, rozpływa się

pod

gorącym

tchnieniem prawdy. Tak

też

stanie

sie i

obecnie"

roku

19?8

Wys~nskij zakończył

swoje przemó-

;Vlerue

proceSIe Bucharma

słowami:

"Czas minie. Oset

chwas~ wyrosną

na grobach zdrajców, uczciwi obywa-

tele SOWIeccy

.będą

ich

wspominać

wieczystą pogardą.

Ale nad namt, nad naszym

szczęśliwym

krajem nasze

słońce świecić będzie

swymi jasnymi promieniari tak

radośnie

i pogodnie jak dawnief'.

Ni~

wątp~wości ż~

podczas procesu Siniawskiego

Daruela na sali

sądowej

w Moskwie

pojawił się cień

. 'VI

GUSTA W

HERLlNG-GRUDZIŃSKI

WYROK

Wielkiego Inkwizytora stalinowskiego, tak gorliwie eg-

zorcyzmowany przez

postalinowską "praworządność

so-

cjalistyczną"

•

We wszystkich dawniejszych

słownikach

sowieckich

rzeczownikowi

zakonnost>

towarzyszy

nieodłącznie

w na-

stępnej

linijce przymiotnik

rewoliucjonnaja.

Ten

złowro

gi przymiotnik odkurzyli

sędziowie

moskiewscy przeciw

dwóm

młodym

pisarzom sowieckim. Tego

złowrogiego

przymiotnika

uczepiła się

kurczowo i rozpaczliwie U-go

lutego, w

przeddzień

wyroku, rzymska

Unita

w komenta-

rzu redakcyjnym

zatytułowanym

Prawo i rewolucja.

Przy-

znawszy chwalebnie

że

proces Siniawskiego i Daniela

"budzi w nas (komunistach

włoskich) poważne

ni po-

koje i alarmy na widok

ostrości

jaką dochodzą

gło

su pewne konflikty w stosunkach

między państwem

społeczeństwem

w ZSSR", autor komentarza

dodał

na-

tychmiast, jak gdyby

salwując się

in extremis

własnej

topieli "ideologicznej"

jedynym

dostrzeżonym

w pobli-

żu kołem

ratunkowym:

,,\YJ

roku 1917

zwyciężyła

Rosji rewolucja.

Nawet

najbardziej

wyrafinowane

teksty

prawnicze nie

przeczą,

że

rewolucja

jest

źródłem

prawa,

jeśli

grę

wchodzi rewolucja

poważna.

Dlatego rozpra-

sądowe

w ZSSR (mówimy o rozprawach

sądowych

a nie o

nielegalnościach

pewnego okresu stalinowskiego,

które nie

mają

nic wspólnego z procesem dwóch pisarzy

gdyż zakorzeniły się gwałcąc praworządność

socjalistycz-

ną) mogą odstręczać

swym charakterem rewolucyjnym,

ale nie

mogą być

zakwestionowane przez jurystów".

\YJ

przyszłym

roku Rewolucja Rosyjska

obchodzić będzie pół

wieku swego istnienia. I u progu tego

półwiecza

skazuje

łącznie

dwanaście

lat

więzienia

dwóch swych synów,

młodszych

od niej o

dziesięć

lat i

wychowanych

całkowi

cie pod jej

rządami,

za rewindykowanie

wolności myśli

niczym

nieskrępowanej

swobody wyrazu artystycznego.

Trudno o jaskrawsze przyznanie

się

głębokiej, wewnę

trznej

porażki.

właśnie miałem

myśli, pisząc

wstępie że sędziowie

moskiewscy wydali wyrok na re-

prezentowany przez siebie ustrój. Nie bez racji M. S.

Mi-

chajłow,

sekretarz moskiewskiego

oddziału Związku

Pi-

s~rzy, uznał

Partijnoj

Żizni sprawę

Siniawskiego i Da-

ruela za dowód

"do

jakiego stopnia walka ideologiczna

stała się

(w naszym kraju)

zaciekła,

surowa i

groźna".

W tych

słowach wrażliwe

ucho

dosłyszy

typowo rosyjski

tonkiż

namiok na tolstoje dielo,

aluzję

zaplecza

obu

osk~rz~:>nych:

do redaktorów,

współpracowników

i czy-

te~l~ow t~jnych

pisemek

literacko-społecznych,

do ucze-

stniko~

taJnych

zebrań

i dyskusji, do studentów lenin-

gradzkich którzy wznowili herzenowski

Kolokol,

do stu-

dentów moskiewskich którzy pod pomnikiem Puszkina

demonstrowali w obronie Siniawskiego i Daniela, do

twórców organizacji SMOG, do

młodych

ludzi oczeku-

jących

na dwudziestostopniowym mrozie

ogłoszenia

wy-

roku przed gmachem

Trybunału

Rejonowego w Moskwie.

Słowem

całej

nonkonformistycznej

młodzieży

so-

wieckiej, która w

łonie

zdradzonej i skorumpowanej re-

wolucji

dochowała wiernośći

czystemu mitowi rewolucji.

Dla .tej

~odzieży sędziami

byli

podsądni,

podsądnymi

SędzIOWIe.

Dla tej

młodzieży

wyrok

został

skierowany

pod

fałszywym

adresem.

jedna~

przy.

wszys~kich

swoich regresach i recy-

dywach stalinowskich,

sWladczących

jaka

przepaść

dzieli

dzielić będzie

zawsze

"praworządność

rewolucyjną"

~zy "socjalistyczną"

praworządności

bez

cudzysłowów

Rrzymiotników, proces Siniawskiego i Daniela

był

w ja-

kts sposób wydarzeniem

przełomowym

w historii

Związ

ku Sowieckiego. Dosadnie rzecz

ujął

wysłuchaniu

wy-

roku

(cytuję

za korespondentem dziennika

turyńskiego

Stampa)

pewien Rosjanin

podający się

za "starego

bolszewika":

"Jakaż

różnica

w porównaniu z czasami

Stalina! Tych dwóch

posłano

by dawniej bez

długiego

gadania

pod stienku!".

Różnica

jest

więc

podwójna: nie

Plik z chomika:

Kielce33

KULTURA 1966 221.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: