Rozdział I OGÓLNE ZASADY WALKI PARTYZANCKIEJ.doc

Rozdział I OGÓLNE ZASADY WALKI PARTYZANCKIEJ

1. Charakterystyczne cechy walki partyzanckiej

2. Strategia partyzancka

3. Taktyka partyzancka

4. Wojna na dogodnych terenach

5. Wojna na terenach niedogodnych

6. Wojna na terenach podmiejskich

1. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY WALKI PARTYZANCKIEJ

Zbrojne zwycięstwo ludu kubańskiego nad dyktaturą Batisty było nie tylko epopeą bohaterstwa, wszechstronnie zresztą opisaną przez prasę światową. Znaczenie tego zwycięstwa polega głównie na tym, że zadało ono kłam starym przesądom co do charakteru mas ludowych Ameryki Łacińskiej, wykazując dobitnie, że ludy te zdolne są do wyzwolenia się drogą walk partyzanckich spod władzy rządów, które je uciskają.

Uważamy, że rewolucja kubańska wniosła trzy następujące podstawowe tezy do teorii o ruchach rewolucyjnych w Ameryce:

1. Siły ludowe mogą odnieść zwycięstwo w wojnie przeciw regularnej armii.

2. Me zawsze należy oczekiwać, aby spełniły się wszystkie warunki rewolucji; ognisko powstańcze może te warunki stworzyć.

3. W krajach amerykańskich gospodarczo mało rozwiniętych terenem walki zbrojnej powinna być w zasadzie wieś.

Z tych trzech tez pierwsze dwie są skierowane przeciw niektórym rewolucjonistom lub pseudorewolucjonistom, którzy zajmują postawę bierną pod pozorem, że nie sposób jest walczyć z armią zawodową. Tezy te skierowane są również przeciw tym, którzy czekają, aby w sposób mer chaniczny zrealizowały się wszystkie obiektywne i subiektywne warunki niezbędne dla wybuchu rewolucji, nie trudząc się, aby je przyśpieszyć. Te dwie tezy były uprzednio dyskutowane na Kubie i prawdopodobnie (będą dyskutowane również w innych krajach Ameryki Łacińskiej.

Mówiąc o warunkach wybuchu rewolucji, nie należy oczywiście myśleć, że wszystkie te warunki powstaną dzięki istnieniu ogniska powstańczego. Należy pamiętać o tym, że konieczne jest pewne minimum warunków, które umożliwiają pojawienie się pierwszego ogniska powstańczego. Należy przede wszystkim jasno wykazać masom ludowym, że nie można już zadość uczynić ich żądaniom w drodze pokojowej. Należy im wykazać, że pokój został zburzony właśnie przez siły uciskające masy ludowe, utrzymujące się przy władzy wbrew obowiązującym ustawom.

W tych warunkach niezadowolenie ludowe będzie przyjmowało formy coraz bardziej zdecydowane, powstanie ruch oporu, z którego wykrystalizuje się w odpowiednim momencie zalążek walki zbrojnej.

Tam gdzie rząd doszedł do władzy za pośrednictwem jakiejkolwiek reprezentacji narodowej, sfałszowanej czy nie, oraz utrzymuje się przy władzy zachowując przynajmniej pozory legalności konstytucyjnej, nie może dojść do walk partyzanckich. Możliwości walki pokojowej nie zostały bowiem jeszcze wyczerpane.

Trzecia teza ma zasadniczo znaczenie strategiczne i służy jako ostrzeżenie dla tych, którzy stosując kryteria dogmatyczne chcą skoncentrować walkę mas w miastach, zapominając o poważnym udziale ludności wiejskiej w życiu politycznym amerykańskich krajów mało rozwiniętych. Nie znaczy to, że nie doceniamy walki zorganizowanych mas robotniczych. Trzeba jednak przeprowadzić analizę realnych możliwości i ocenić trudne warunki zbrojnej walki w kraju, gdzie gwarancje konstytucyjne zostały zawieszone lub zignorowane. W tych warunkach ruch robotniczy musi zejść do podziemia, musi się znaleźć w nielegalności, pozbawiony broni, wystawiony na ogromne niebezpieczeństwa. Sytuacja na wsi nie jest tak trudna, jeśli zbrojna partyzantka korzysta z poparcia ludności i działa w miejscowościach, do których siły represyjne mają utrudniony dostęp.-

Wysunęliśmy już na początku tej pracy trzy powyższe wnioski, wynikające z szczegółowej analizy doświadczeń rewolucji kubańskiej, gdyż uważamy je za nasz główny wkład do nauki o ruchach rewolucyjnych."

Wojna partyzancka, podstawowa forma walki wyzwoleńczej ludu, posiada różne aspekty,, chociaż jej podłożem- jest zawsze to samo dążenie do wolności. Teoretycy stwierdzili już wielokrotnie, że wojna rozwija się zgodnie z określonymi prawami naukowymi i kto próbuje działać wbrew tym prawom, nieuchronnie ponosi klęskę. Wojna partyzancka, jako określona forma wojny, podporządkowana jest tym wszystkim prawom ogólnym. Działa tu jednak poza tym pewna ilość praw specyficznych, do których należy się stosować, jeśli się chce osiągnąć zwycięstwo. Oczywiste, że warunki geograficzne i społeczne każdego kraju określają charakter i formy szczególne, które wojna partyzancka przybierze. Natomiast podstawowe prawa, którym ona podlega, są jednakowe dla wszelkiej walki tego typu. .

Naszym obecnym zadaniem jest określenie podstaw, na których opiera się tego rodzaju walka, opracowanie reguł, zgodnie -z którymi powinny postępować masy ludowe, walczące o swoje wyzwolenie, oraz pogłębienie teorii wojen partyzanckich w oparciu o nasze doświadczenia. Należy przede wszystkim ustalić, kim są bojownicy wojny partyzanckiej. Z jednej strony mamy władzę dyktatorską i jej armię zawodową, dobrze uzbrojoną i zdyscyplinowaną, która może zazwyczaj liczyć na pomoc z zagranicy i na poparcie biurokratów, będących na służbie dyktatury. Z drugiej strony znajduje się ludność danego kraju. Podkreślić należy, że walka partyzancka jest walką mas, jest walką ludu. Zbrojna partyzantka jest bojową awangardą ludu, jej wielka siła polega na związkach z masami ludności. Partyzantka, nie może być liczebnie słabsza od, armii, przeciw której walczy, chociaż może dysponować mniejszą siłą ognia. Nie można za tym prowadzić wojny partyzanckiej, jeśli się nie posiada za sobą większości ludności.

Partyzant musi więc liczyć na całkowite poparcie ludności danej okolicy. Jest to warunek sine qua non wszelkiego ruchu partyzanckiego. Dowodzi tego jasno przykład band rozbójniczych: mają one wszelkie cechy oddziału partyzanckiego - zwartość, szeregów, respekt dla szefa, . waleczność, znajomość terenu, a często doskonale obeznani są z taktyką, jaką należy stosować. Brakuje im jednego - poparcia ze strony ludności. Dlatego właśnie bandy te są skazane na areszt lub wytępienie przez siły policyjne.

Omawiając taktykę ruchu partyzanckiego oraz jego bazę masową, należy odpowiedzieć na pytanie: w jakim celu walczy partyzant? Partyzant, jak wiemy, jest reforma-, torem społecznym, chwytającym za broń, by wyrazić protest ludu przeciw ciemięzcom, bojownikiem walczącym o zmianę ustroju społecznego, utrzymującego jego braci w stanie poniżenia i nędzy. Partyzant powinien świetnie znać teren, na którym się porusza, wszystkie ścieżki i wszystkie zakamarki, umożliwiające szybkie manewrowanie, powinien cieszyć się poparciem ludności, powinien znać miejsca, dokąd mógłby się schronić.

Działalność partyzancka powinna się rozwijać w okolicach wiejskich i mało zaludnionych. W- tych zaś regionach walka rewindykacyjna ludu toczy się głównie albo wyłącznie o ziemię. Oznacza to, że partyzant jest przede wszystkim bojownikiem rewolucji agrarnej. Wyraża on dążenia chłopa do władania ziemią, którą uprawia, środkami produkcji, żywym inwentarzem, tym wszystkim, jednym słowem, co stanowi całe jego życie.

Istnieją dwa rodzaje wojny partyzanckiej: po pierwsze - akcje uzupełniające walkę armii regularnych, jak np. operacje partyzantki ukraińskiej w Związku Radzieckim. Nie to interesuje nas w tej-analizie. Interesuje nas samodzielna walka zbrojna grupy ludzi przeciw władzy kolonialnej lub rodzimej, rozwijająca się w okolicach wiejskich. W tym wypadku, niezależnie od ideologii, ożywiającej tę walkę, jej źródłem ekonomicznym są dążenia mas chłopskich do objęcia w posiadanie ziemi.

Dzieje Chin Mao Tse-tunga rozpoczęły się od powstania na południu pierwszych oddziałów robotniczych. Zostały one jednak pokonane i prawie całkowicie zniszczone. Ruch ten ustabilizował się i zaczął się rozwijać dopiero wtedy, kiedy po wielkim marszu z Junhanu umocnił się na terytoriach rolniczych i ogłosił, że podstawowym punktem jego programu jest reforma rolna. Walka Ho Szi-mina w Indochinach (bazowała na walce chłopów uciemiężonych przez kolonializm francuski - i ruch ten przyczynił się walnie do klęski kolonizatorów. W obu wypadkach toczyła się również wojna patriotyczna przeciw najeźdźcom japońskim, ale podczas całego tego okresu bazą ekonomiczną tych zmagań była walka o ziemię.

W Algierii ekonomicznym źródłem nacjonalizmu arabskiego jest eksploatacja prawie całej ziemi uprawnej przez milion kolonizatorów francuskich. W niektórych krajach, jak np. w Porto-Rico, gdzie szczególne warunki wyspy uniemożliwiały powstanie partyzantki, ludność jest stale poniżana i dyskryminowana. Punktem wyjścia dla nacjonalizmu tej ludności jest dążenie mas chłopskich (w znacznej mierze już zresztą sproletaryzowanych) do otrzymania na własność ziemi zagrabionej przez najeźdźców jankesowskich. Ta sama idea ożywiała niegdyś kubańskich drobnych farmerów, chłopów i niewolników wschodnich prowincji, którzy chwycili za broń, aby w trzydziestoletniej wojnie wyzwoleńczej bronić swoich praw do ziemi.

Wojna partyzancka ma pewne cechy specyficzne, jednak w procesie rozwoju, po odpowiednim rozroście armii partyzanckiej, wojna ta przekształca się w wojnę pozycyjną.

Możliwość rozwoju partyzantki i przekształcenia wojny partyzanckiej w wojnę konwencjonalną zależy od możliwości zadawania nieprzyjacielowi klęski w każdej bitwie, w każdej potyczce. Dlatego podstawą wojny partyzanckiej jest zasada, że nie wolno podejmować bitwy lub nawet potyczki, w której nie ma szans na zwycięstwo. Istnieje pewne antypatyczne powiedzonko: "partyzant jest jezuitą wojny". Zasadniczymi elementami walki partyzanckiej są: zaskoczenie, wypady nocne oraz coś w rodzaju wiarołomności. Jest to oczywiście "jezuityzm" spowodowany przez warunki, które zmuszają niekiedy do powzięcia decyzji wyłamujących się spod romantycznych i sportowych koncepcji prowadzenia wojny.

W wojnie zmierza się zawsze do zniszczenia jednej strony przez drugą. W tym celu strony uciekają się nie tylko do jawnej przemocy, ale starają się także stosować wszelkiego rodzaju podstępy. Strategia i taktyka wojskowa uczy wykorzystywać słabe strony nieprzyjaciela. Jeśli zanalizujemy akcję poszczególnych plutonów regularnej armii w walce pozycyjnej, dostrzeżemy tu momenty właściwe również i partyzantce. Stosowany tu jest podstęp, ataki nocne itp. Jeśli zaś nie stosuje się tej taktyki szerzej, to dlatego, że nieprzyjaciel jest zazwyczaj zbyt czujny, aby można go było zaskoczyć. Ponieważ zaś partyzantka stanowi odrębny rodzaj walki zbrojnej i ponieważ operuje także na wielkich obszarach nie strzeżonych przez nieprzyjaciela, można zawsze przy wykonywaniu zadań bojowych zaskoczyć nieprzyjaciela. I to właśnie jest obowiązkiem partyzanta.

Niektórzy gardzą partyzantami, bo "ukąszą i uciekają". I to jest prawda: partyzant szarpnie i ucieka, następnie przeczeka trochę i znowu robi zasadzkę, znowu atakuje, ucieka i tak ciągle, nie dając nieprzyjacielowi odetchnąć. Jest w tym wszystkim pewna strona negatywna: ta mianowicie, że za każdym razem wycofuje się, unikając walk frontalnych. Takie jednak są wymogi strategii wojny partyzanckiej, która dąży do tego samego celu ostatecznego, co wszelka inna wojna, a mianowicie: do zwycięstwa, do zniszczenia nieprzyjaciela.

Ustaliliśmy więc, że wojna partyzancka jest jednym z etapów wojny i to tym, na którym nie można osiągnąć zwycięstwa. Jest to poza tym jeden z pierwszych etapów wojny, gdy armia partyzancka rośnie i przekształca się w armię regularną. Dopiero wówczas staje się ona zdolna do zadawania nieprzyjacielowi zdecydowanych ciosów i do zwyciężania. Zwycięstwo odnosi tylko armia regularna, która zresztą może powstać z armii partyzanckiej.

2. STRATEGIA WOJNY PARTYZANCKIEJ

Termin strategia oznacza analizę celów, jakie należy osiągnąć w danej sytuacji wojskowej, oraz ogólne formy działania, zmierzającego do osiągnięcia tych celów. Aby ocena strategiczna była poprawna, należy przeanalizować formy i sposoby działania nieprzyjaciela. W wypadku wojny domowej typu partyzanckiego/ nieprzyjaciel będzie dążył do zniszczenia każdego oddziału armii partyzanckiej z oddzielna. Dowództwo partyzanckie ze swej strony musi w pierwszym rzędzie dokonać analizy środków będących w dyspozycji nieprzyjaciela, a więc efektywów ludzkich, transportu, poparcia ze strony ludności, uzbrojenia, zdolności dowódców. Następnie partyzanci powinni przystosować swoją strategię do wyników tych studiów, mając zawsze na uwadze cel ostateczny: rozgromienie armii nieprzyjacielskiej.

Przede wszystkim należy rozważyć sprawę broni. Należy ustalić, jaka np. jest wartość czołgu lub samolotu w walce partyzanckiej, jakiego typu broni używa nieprzyjaciel, jakie posiada składy, jakie są jego obyczaje. Nie wolno zapominać, że zaopatrzenie wojsk partyzanckich pochodzi W znacznej mierze z zasobów nieprzyjacielskich. Jeśli jest możliwość wyboru, należy raczej wybierać uzbrojenie tego samego typu, jakiego używa nieprzyjaciel.

Po przeprowadzeniu tych wszystkich badań i po ustaleniu kolejności celów, które należy osiągnąć, opracowuje się plan działania. Plan ten będzie oczywiście ulegał zmianom w trakcie walk, w miarę kształtowania się nowych warunków i pojawiania się okoliczności nieprzewidzianych.

W pierwszym okresie najważniejsze zadanie dla partyzantki to - nie dać się zniszczyć. Stopniowo partyzanci przystosowują się do warunków życia partyzanckiego. Nauczą się też w końcu szybko uciekać przed nieprzyjacielem, zacierając za sobą ślady. Po osiągnięciu dużej sprawności, gdy zajmą już stanowiska niedostępne dla nieprzyjaciela lub gdy siły ich tak wzrosną, że nieprzyjaciel nie odważy się ich atakować, należy przystąpić do akcji stopniowego niszczenia sił nieprzyjaciela. Akcję tę należy rozpocząć na terenach, na których nieprzyjaciel prowadzi działania wojenne przeciw partyzantom. Następnie ofensywa partyzancka powinna przenikać coraz dalej w głąb terytorium nieprzyjaciela, atakując jego linie komunikacyjne, bazy operacyjne, a później nawet bazy centralne. W miarę możności siły partyzanckie powinny wreszcie przejść do ataków na nieprzyjaciela na obszarze całego kraju.

Ataki winny mieć charakter ciągły. Żołnierz nieprzyjacielski, znajdujący się w strefie operacji wojennych, nie powinien mieć chwili odpoczynku. Posterunki powinny być likwidowane systematycznie. Nieprzyjaciela trzeba doprowadzić do tego, by wyobrażał sobie, że jest otoczony ze wszystkich stron. W strefach lesistych i okolicach zniszczonych sytuacja taka ma trwać w dzień i w nocy. W okolicach zaś równinnych, łatwo dostępnych dla patroli nieprzyjacielskich, nieprzyjaciel winien odczuwać to co noc.

Aby osiągnąć taki stan rzeczy, konieczna jest współpraca z ludnością oraz doskonała znajomość terenu - są to dwa podstawowe warunki wszelkiej działalności partyzanckiej. Dlatego należy przestudiować strefę nie tylko aktualnych, lecz również i przyszłych operacji. Jednocześnie należy rozpocząć intensywne uświadamianie ludności cywilnej. Trzeba wyjaśniać przyczyny powstania zbrojnego, cele rewolucji oraz uczyć tej prawdy, że w ostatecznym rachunku nikt nie jest w stanie zwyciężyć ludu. Kto tej prawdy nie uznaje, nie może być partyzantem.

W pierwszym okresie praca wśród ludności powinna mieć na celu przekonanie każdego chłopa, każdego mieszkańca danej okolicy, że nie wolno nikomu mówić o tym, co widzi i słyszy. Następnie można prosić naj lojalniej szych wobec rewolucji mieszkańców o pomoc. Później można tych ludzi użyć do łączności lub transportu towarów względnie broni w okolicach, które najlepiej znają. Wreszcie można dojść do organizowania w miejscach pracy akcji masowych, których etapem końcowym byłby strajk generalny.

Strajk jest bardzo ważnym momentem w wojnie domowej, ale aby do niego dojść, musi powstać szereg warunków. Akcja spontaniczna bowiem bardzo rzadko bywa skuteczna. Należy więc szykować strajk wyjaśniając cele rewolucji, następnie należy zademonstrować siłę ludu i jego możliwości.

Można również powierzyć pewnym grupom mieszkańców zadania sabotażowe, oczywiście po wykazaniu się przez nich pracą mniej niebezpieczną. Sabotaż jest jeszcze jedną straszliwą bronią ruchu partyzanckiego. Można sparaliżować całą armię, można unieruchomić przemysł całego okręgu, pozbawiając mieszkańców danego miasta wyrobów przemysłowych, wody, transportu. Można doprowadzić do tego, że nikt nie ośmieli się chodzić daną drogą po pewnych godzinach. Jeśli udaje się doprowadzić do takiego stanu rzeczy, morale nieprzyjaciela pada coraz niżej, aż nadchodzi chwila, kiedy można mu zadać decydujący cios.

Wszystko to wymaga rozszerzenia granic terytorium objętego działalnością partyzancką, nie powinno ono jednak być zbyt szerokie. Należy zachować silną bazę operacyjną i wzmacniać ją przez cały czas wojny. Należy prowadzić propagandę wśród ludności danej strefy, ale jednocześnie trzeba usuwać zdecydowanych wrogów rewolucji. System obronny - okopy, tereny zaminowane, wewnętrzny system komunikacji - musi być nieustannie doskonalony.

Kiedy partyzantka osiągnęła już poważną siłę w efektywach ludzkich i uzbrojeniu, należy przystąpić do organizowania nowych oddziałów. Jest to akcja podobna do tej, jaka odbywa się w ulu, kiedy nowa królowa przenosi się wraz z częścią pszczół do innej okolicy. Najsłynniejszy przywódca partyzancki pozostaje w okolicy mniej niebezpiecznej, nowe zaś kolumny przenikają do nowych terenów nieprzyjacielskich, rozpoczynając opisany już wyżej cykl rozwojowy.

Po pewnym czasie terytorium zajęte przez oddziały partyzanckie staje się zbyt ciasne i w swoim marszu do okolic silnie bronionych przez nieprzyjaciela, oddziały te muszą zetknąć się z potężnymi jego siłami. Oddziały partyzanckie wówczas łączą się, powstaje front ciągły, dochodzi do wojny pozycyjnej, do wojny prowadzonej przez armie regularne. Armia partyzancka nie powinna jednak odrywać się od swojej bazy. Na tyłach nieprzyjaciela powinny powstawać nowe oddziały partyzanckie, które rozwiną działalność podobną do działalności starych oddziałów i które stopniowo będą przedostawać się na nowe tereny aż do całkowitego ich opanowania.

W ten sposób dochodzi się do ataku, do otaczania pozycji, do rozbijania posiłków wojskowych, do coraz śmielszych wystąpień mas ludowych w całym kraju i do ostatecznego celu wojny: do zwycięstwa.

3. TAKTYKA PARTYZANCKA

Taktyka ¦- to środki praktyczne służące do osiągnięcia wielkich celów strategicznych. Jest ona w pewnej mierze uzupełnieniem strategii, a jednocześnie jej regulaminem. Środki prowadzące do celu są o wiele bardziej zmienne i elastyczne aniżeli sam cel i środki te muszą być przystosowane do warunków walki. Istnieją cele taktyczne, które nie zmieniają się podczas całej wojny, a także inne, które się zmieniają.

Cechą charakterystyczną partyzantki jest jej ruchliwość, co pozwala partyzantom w kilka minut po akcji bojowej znaleźć się daleko od danej miejscowości, a po kilku godzinach, jeśli to jest konieczne, daleko nawet od danej okolicy. Pozwala to partyzantom stale zmieniać front walki i unikać otoczenia. Nieprzyjaciel, gdzie tylko może, usiłuje stosować taktykę otoczenia, aby zmusić partyzantów do przyjęcia decydującej bitwy w warunkach dla nich niekorzystnych. Partyzanci zaś stale unikają takiego otoczenia. W pewnych jednak warunkach partyzanci mogą zastosować manewr kontrotoczenia: mała grupa partyzantów zostaje otoczona przez nieprzyjaciela, po czym nieprzyjaciel z kolei zostaje nagle otoczony przez inne, większe grupy partyzantów. Mała grupa, umieszczona w punkcie trudnym do zdobycia, może także służyć jako przynęta, po czym oddziały nieprzyjacielskie wraz ze sprzętem aprowizacyjnym zostają otoczone i zniszczone. W tej wojnie ruchomej istnieje charakterystyczny manewr, zwany "menuetem". Polega on na tym, że partyzanci otaczają pozycję nieprzyjacielską albo nieprzyjacielską kolumnę w marszu; ustawia się w tym celu na wszystkich czterech głównych kierunkach po 5-6 ludzi, odpowiednio oddalonych, alby sami nie zostali otoczeni. Jedna z grup partyzanckich nawiązuje walkę, oddział nieprzyjacielski przypuszcza atak w tym kierunku. Owa grupa cofa się, nie tracąc jednak z oczu nieprzyjaciela. Zaczyna atakować inna grupa. Oddział nieprzyjacielski powtarza poprzednią akcję. Poszczególne grupy partyzanckie atakują kolejno unieruchamiając oddział nieprzyjacielski, zmuszając go do utraty znacznych ilości amunicji, osłabiając jego morale, bez większego dla siebie niebezpieczeństwa.

Taki sam manewr można zastosować w nocy, ale z mniejszej odległości i z większą agresywnością,, gdyż obawa przed otoczeniem jest wówczas u partyzantów mniejsza.

Działania nocne są charakterystyczne dla partyzantki: łatwiej jest zbliżyć się o tej porze do pozycji nieprzyjacielskich, mających być obiektem ataku. Nocą łatwiej jest również partyzantom zgrupować się na terenie niedostatecznie znanym, gdzie istnieje niebezpieczeństwo donosu. Oczywiście słabość liczebna grup partyzanckich stwarza konieczność nieoczekiwanych ataków. Zaskoczenie stanowi wielką przewagę partyzantów. Ono pozwala im zadawać nieprzyjacielowi poważne ciosy, bez ponoszenia większych strat. W walce bowiem, w której zaangażowanych jest z jednej strony stu żołnierzy, a z drugiej dziesięciu, jeden zabity nie stanowi takiej samej straty: dla nieprzyjaciela jest on tylko 1% składu oddziału, natomiast dla partyzantów stanowi on 10% efektywów i upłynie stosunkowo wiele czasu, zanim zostanie zastąpiony. Partyzant bowiem jest żołnierzem o wysokiej specjalizacji.

Nie wolno porzucać broni i amunicji poległego partyzanta. Obowiązkiem każdego partyzanta jest zabrać natychmiast po śmierci towarzysza jego cenny ekwipunek wojskowy. Charakterystyczną bowiem dla partyzantki jest ta szczególna troska, jaką otoczona jest amunicja, oraz metody jej używania. W każdej bitwie, toczonej między oddziałem wojsk regularnych a partyzantami, można z łatwością zidentyfikować strony, o ile wsłuchamy się w odgłosy strzelaniny: po stronie wojsk regularnych koncentracja ognia, a po stronie partyzantów - pojedyncze, ale dokładnie wycelowane strzały.

Pewnego razu jeden z naszych bohaterów, który później poległ, musiał używać swego karabinu maszynowego w ciągu pięciu minut pod rząd. Oddawał serię za serią, aby powstrzymać atakujących żołnierzy nieprzyjaciela. Spowodował jednak dezorganizację w naszych własnych szeregach, sądząc bowiem z rytmu wystrzałów uznaliśmy, że ta kluczowa pozycja została zdobyta przez nieprzyjaciela. Był to jeden z nielicznych wypadków, kiedy nie przestrzegano zasady oszczędzania amunicji.

Inną jeszcze cechą charakterystyczną dla partyzanta jest jego zdolność przystosowywania się do wszelkich warunków oraz umiejętność wykorzystania wszelkich zmian sytuacji. W przeciwieństwie do sztywności klasycznych metod wojennych partyzant stosuje inną taktykę w każdej chwili walki i stara się stale zaskakiwać nieprzyjaciela.

Pozycje partyzantów mogą być elastyczne lub takie, przez które nieprzyjaciel nie może przejść. Często obserwowaliśmy zdziwienie nieprzyjaciół, gdy po dość długim posuwaniu się naprzód natrafiali nagle na opór, którego nie byli w stanie przełamać. Partyzanci po dokładnym przestudiowaniu terenu potrafią znaleźć pozycje, które będą nie do zdobycia. Nie to się wtedy liczy, ilu żołnierzy może zaatakować daną pozycję, ale ilu potrafi jej bronić. Na takich pozycjach partyzanci nieraz odpierali ataki całego batalionu i najczęściej z ipowodzeniem. Poważnym zadaniem dowódców partyzanckich jest odpowiedni wybór miejsca i czasu, w któr5sm stanowisko będzie bronione aż do końca.

Ataki partyzantów mogą mieć również rozmaity charakter. Atak powinien być nagły, gwałtowny, -bezlitosny. Potem oddział wycofuje się i następuje okres całkowitej bierności. Żołnierze nieprzyjacielscy, którym udało się przeżyć atak, odpoczywają i uspokajają się pewni, że napastnicy poszli sobie. Życie koszar lub oblężonego miasta wraca do normalnego stanu. Nagle jednak następuje nowy atak o podobnym przebiegu, lecz w innym miejscu. W międzyczasie gros wojsk partyzanckich zastawia zasadzkę na posiłki wojskowe, które powinny przyjść z pomocą zaatakowanym oddziałom nieprzyjaciela. W innym wypadku posterunek broniący koszar zostaje nagle zaatakowany, zlikwidowany, a koszary wpadają w ręce partyzantów. Najważniejsze w tych atakach jest zaskoczenie i szybkość akcji.

Bardzo ważne są akty sabotażu. Należy tu jasno odróżnić rewolucyjny sabotaż w czasie wojny, od terroru indywidualnego, na ogół mniej skutecznego, pociągającego za sobą śmierć również i ludzi niewinnych, a w wielu wypadkach - śmierć cennych dla sprawy rewolucjonistów.

Terror indywidualny bywa pożyteczny, kiedy stosuje się go wykonując wyrok na którymś ze znanych z okrucieństwa przedstawicieli aparatu ucisku. Likwidacja takiego osobnika może być bardzo pożyteczna. Natomiast nie należy przeprowadzać zamachów, gdy chodzi o ludzi bez znaczenia, gdyż takie akcje powodują nasilenie represji.

Terror indywidualny w ogóle wywołuje wiele kontrowersji. Wielu uważa, że stosowanie terroru prowadzi do wzmożenia represji, co z kolei uniemożliwia legalne lub półlegalne kontaktowanie się z masami oraz utrudnia konieczne w odpowiednim momencie włączanie się mas do akcji. Argument ten, w zasadzie, jest słuszny, niekiedy jednak represje bywają tak silne, że wszelka działalność legalna jest już zlikwidowana i niemożliwa staje się jakakolwiek akcja mas bez zbrojnego poparcia. Dlatego metody terroru indywidualnego należy stosować bardzo ostrożnie i wnikliwie badać jego ewentualne konsekwencje. Natomiast sabotaż dobrze kierowany jest bronią bardzo skuteczną. Nie należy stosować sabotażu w przemyśle, jeśli akcja ta ma sparaliżować jeden tylko sektor produkcji, gdyż pozbawia się ludzi pracy, nie paraliżując całego życia społecznego. Byłby np. śmieszny sabotaż w fabryce napojów orzeźwiających, ale słuszny być może sabotaż w elektrowni.

W pierwszym wypadku pewna ilość robotników traci pracę, ale produkcja przemysłowa nie ulega zmianie. W drugim wypadku również pewna ilość robotników traci pracę, ale jest to usprawiedliwione sparaliżowaniem całego życia danej okolicy. O technice sabotażu mowa będzie w innym miejscu.

Ulubioną bronią armii regularnej jest lotnictwo. Broni tej jednak nie można stosować przeciw partyzantce w początkowym etapie jej rozwoju. W tym okresie bowiem istnieją tylko drobne skupienia partyzanckie, operujące na terenach górzystych. Lotnictwo działa skutecznie, gdy niszczy zorganizowaną i widoczną linię obrony. Takie systemy obronne mogą powstać tylko tam, gdzie nastąpiła znaczna koncentracja wojsk. Lotnictwo jest również skuteczne w działaniach bojowych przeciw kolumnom marszowym na równinach i terenach odsłoniętych. Piechota może jednak z łatwością uniknąć tego niebezpieczeństwa, maszerując nocą.

Jednym z najsłabszych miejsc w systemie wojskowym nieprzyjaciela jest transport drogowy i kolejowy. Obrona jakiegoś transportu kolejowego wzdłuż całej trasy, metr za metrem, jest rzeczą praktycznie niewykonalną. W dowolnym punkcie można umieścić ładunek dynamitu, który zniszczy tory lub który wybuchnie w chwili, kiedy przejeżdżają wagony, wysadzając je w powietrze.

Pochodzenie materiałów wybuchowych może być różnorodne. Można je sprowadzać z innych terenów. Można również wykorzystywać wystrzelane przez nieprzyjaciela bomby i pociski, które nie wybuchły. Można wreszcie wyrabiać ten materiał w tajnych laboratoriach lub w strefie partyzanckiej. Sposób fabrykowania ładunków wybuchowych uzależniony jest od warunków wojny partyzanckiej.

W naszych laboratoriach produkowaliśmy proch i wynajdywaliśmy różne mechanizmy, które powodowały wybuch miny w odpowiednim momencie. Najlepiej działały mechanizmy elektryczne. Pierwszą jednak z naszych min była bomba zrzucona przez bombowiec nieprzyjaciela, do której wprowadzono różne materiały wybuchowe i którą połączono z karabinem. W chwili kiedy przejeżdżał powóz nieprzyjacielski, karabin wystrzelił, powodując wybuch bomby.

Tę technikę można doskonalić w nieskończoność. W Algierii np. używa się obecnie przeciw francuskim wojskom kolonialnym min, których wybuch wywołuje sygnał radiowy podany ze znacznej odległości.

W miarę jak mnożą się straty nieprzyjaciela, zmienia on taktykę i zamiast oddzielnych pojazdów wysyła całe zmotoryzowane kolumny. Niemniej, jeśli się dobrze wybierze teren, można osiągnąć te same rezultaty rozbijając kolumnę na części i koncentrując atak na jednym pojeździe. Wielkie znaczenie mają tu zasadnicze elementy taktyki partyzanckiej: doskonała znajomość terenu, czujność, zaplanowanie z góry dróg ucieczki, znajomość ludności danej okolicy. Bardzo ważne jest całkowite poparcie ze strony tej ludności oraz jej pomoc, jeśli chodzi o zaopatrzenie, transport, ukrywanie przed nieprzyjacielem rannych towarzyszy. O zwycięstwie decyduje również przewaga liczebna, ruchliwość i możliwość liczenia na posiłki zbrojne.

Jeśli wszystkie te okoliczności są zapewnione, to zaskoczenie nieprzyjaciela na jego liniach komunikacyjnych daje doskonałe rezultaty.

Zasadniczym składnikiem taktyki partyzanckiej jest stosunek do ludności danej strefy. Równie ważny jest sposób traktowania żołnierzy nieprzyjacielskich. Partyzanta powinna cechować nieustępliwość w chwili ataku, bezlitosny stosunek do donosicieli i morderców, ale jednocześnie możliwie najdalej idące miłosierdzie wobec tych żołnierzy, którzy wykonują tylko albo wierzą, że wykonują swój obowiązek wojskowy. Jest dobrą zasadą nie brać jeńców, dopóki partyzanci nie dysponują większymi bazami lub mocnymi pozycjami obronnymi. Znaczy to, że żołnierzy nieprzyjacielskich, którzy ocaleli podczas ataku, należy puszczać wolno. Ranni powinni otrzymać opiekę, na jaką tylko stać partyzantów w czasie akcji bojowej. Partyzanci winni odnosić się z wielkim szacunkiem do tradycji ludności cywilnej i wykazywać na faktach wyższość moralną partyzanta nad żołnierzem armii reakcyjnej. Przestępca powinien być na ogół sądzony, przy czym powinno mu się zapewnić możność wykazania swej niewinności.

4. WOJNA NA TERENACH DOGODNYCH DLA PARTYZANTKI

Jak już powiedzieliśmy, walka partyzancka nie zawsze rozwija się w terenie dogodnym dla stosowania taktyki partyzanckiej. W wypadku jednak gdy ma to miejsce, to znaczy gdy ugrupowanie partyzanckie działa w okolicach niemal nie dostępnych - w górach o stromych zboczach, trudnych do przebycia pustyniach itp. - ogólna taktyka partyzancka będzie zawsze ta sama. Zasadnicze prawa wojny partyzanckiej będą tu miały całkowite zastosowanie.

Ważnym zagadnieniem jest sposób nawiązania kontaktu z nieprzyjacielem. Jeśli teren jest tak niedostępny, że zorganizowany oddział wojskowy nie może tam dotrzeć, partyzanci powinni udać się na tereny dostępne dla takiego oddziału, gdzie istnieje możliwość walki.

Partyzantka, po pierwszym okresie, kiedy zabezpieczyła sobie już możność przetrwania, ipowinna często porzucać swoje schronienia, aby walczyć z nieprzyjacielem. Ruchliwość takiego ugrupowania nie musi jednak być tak wielka, jak ruchliwość partyzantki na terenach niedogodnych dla tego typu walk. Partyzantka ta powinna się przystosować do warunków, w jakich przebywa nieprzyjaciel, nie ma jednak potrzeby tak częstych i szybkich zmian miejsc postoju, jak w okolicach, gdzie nieprzyjaciel ma możność szybkiego koncentrowania znacznych sił. Nie występuje tu również w takim stopniu znaczenie działań nocnych. W wielu wypadkach można dokonywać operacji bojowych, a przede wszystkim można przeprowadzać koncentrację oddziałów w ciągu dnia pod warunkiem, że nie jest się obserwowanym przez nieprzyjaciela z ziemi lub z powietrza. W górach zwłaszcza można prowadzić długotrwałe akcje bojowe niewielkimi siłami, można się pokusić o niedopuszczenie posiłków wojskowych do miejsca walki.

Partyzantowi nie wolno zapominać o konieczności obserwowania ewentualnych dróg dostępu dla posiłków nieprzyjacielskich. Wiedząc, że nieprzyjaciel ma trudności z otrzymywaniem posiłków wojskowych, partyzanci mogą zastosować agresywniejszą taktykę, bardziej się przybliżyć do nieprzyjaciela, zaatakować go od frontu itd. Zależy to oczywiście również od szeregu innych warunków, m.in. od ilości amunicji, którą partyzanci dysponują.

Wojna na terenach dogodnych dla partyzantki, a szczególnie w górach, oibok licznych korzyści przedstawia jednak tę niedogodność, że trudno jest o zdobycie znaczniejszych ilości broni i amunicji w ciągu jednej operacji bojowej. Nieprzyjaciel bowiem podejmuje w tych rejonach środki ostrożności. (Partyzant winien pamiętać nieustannie, że nieprzyjaciel jest głównym źródłem zaopatrzenia partyzantki w broń i amunicję.) Partyzantka ma jednak w tych okolicach więcej możliwości ustabilizowania się, zorganizowania ugrupowania zdolnego do walk pozycyjnych. Istnieje tam możliwość zainstalowania małych warsztatów przemysłowych, odpowiednio chronionych przed lotnictwem i artylerią dalekiego zasięgu, jak również szpitali, ośrodków szkoleniowych i rozrywkowych, składów, drukarń itp.

Ugrupowania partyzantów mogą w tych warunkach być większe. Mogą tam nawet przebywać ludzie, którzy na razie nie biorą udziału w walkach, przechodząc przeszkolenie wojskowe w oczekiwaniu na broń zdobytą na nieprzyjacielu.

Od właściwości terenowych, możliwości zaopatrzenia, ilości broni będącej w dyspozycji partyzantki, ilości ludzi, którzy uciekli z innych okolic, potrzeb organizacyjnych itp. zależy, jak liczne winny być efekty wy danej partyzantki. W każdym razie o wiele łatwiej ustabilizować partyzantkę, gdy jest napływ nowych bojowników.

Zasięg działania oddziału partyzanckiego uzależniony jest od warunków lub od operacji wojennych innych oddziałów partyzanckich na terenach sąsiednich. Ogranicza go przede wszystkim czas potrzebny do przebycia od miejsca akcji bojowej do strefy bezpieczeństwa. Ponieważ marsz odbywa się tylko nocą, akcja bojowa może być odległa o 5-6 godzin marszu od strefy bezpieczeństwa. Oczywiście, małe grupki partyzantów mogą oddalać się od strefy bezpieczeństwa na większe odległości, nękając stale nieprzyjaciela.

Dla tego rodzaju wojny najlepsza jest broń o dalekim zasięgu, zużywająca niewielką ilość amunicji, poparta przez grupę partyzantów wyposażonych w broń automatyczną. Z karabinów ręcznych i maszynowych, znajdujących się na rynkach północnoamerykańskich, jednym z najlepszych jest karabin M-l, zwany "Garand". Powinni go obsługiwać ludzie o pewnym doświadczeniu, gdyż ma on tę wadę, że zużywa zbyt dużo amunicji. Można używać broni półciężkiej - jak karabin maszynowy na trójnogu, efektywniejszy raczej na terenach dogodnych dla partyzantki. Bronią tą jednak należy się posługiwać jedynie dla powstrzymania nieprzyjaciela, nigdy w ataku.

Idealnym dla oddziału partyzanckiego, składającego się z 25 ludzi, byłoby następujące uzbrojenie: 10-15 karabinów jednostrzałowych, około 10 karabinów maszynowych typu "Garand" i jeden ręczny karabin maszynowy. Dla poparcia grupa powinna mieć pewną ilość broni automatycznej łatwo przenośnej, jak np. automaty typu Browning lub bardziej nowoczesne belgijskie FAL i M-14. Spośród ręcznych karabinów maszynowych najlepsze są karabiny kalibru 9 mm, do których łatwiej jest dowozić amunicję. Im bardziej uproszczona jest konstrukcja broni, tym łatwiej jest zmieniać części. Należy przy tym stosować się do broni, której używa nieprzyjaciel, w wypadkach bowiem gdy broń nieprzyjacielska wpada w nasze ręce, musimy używać tej samej amunicji. Broń ciężka jest w zasadzie nieprzydatna. Lotnictwo na tych terenach nic nie może zaobserwować, czołgi i artyleria są mało skuteczne ze względu na trudności w posuwaniu się naprzód.

Poważnym zagadnieniem jest sprawa zaopatrzenia. Na terenach trudno dostępnych bywa z tym na ogół wiele kłopotów. Tereny te zamieszkuje nieliczna ludność wiejska, dostawy zatem produktów rolnych są niewielkie. W tym wypadku należy utrzymywać stałe linie komunikacyjne, alby w razie braku dostaw można było liczyć na pewne minimum pożywienia ze specjalnych składnic.

W takiej strefie akcji sabotażowych na ogół się nie organizuje, rejony te bowiem są rzadko zabudowane, brak w nich linii telefonicznych, a także innych obiektów sabotażu.

W zaopatrzeniu ważną rolę odgrywają zwierzęta juczne, z których najlepszy jest muł. Muł przebywa tereny najbardziej niedostępne, przez które żadne inne zwierzę nie przejdzie. W najtrudniejszych wypadkach transport musi być wykonywany przy pomocy ludzi. Człowiek może na ogół dźwigać ciężary 25-kilogramowe w ciągu wielu godzin dziennie i w ciągu wielu dni pod rząd.

Wzdłuż linii komunikacyjnych wychodzących poza strefę partyzancką powinna być rozsiana pewna ilość kryjówek, pozostająca pod ochroną ludzi zaufanych, gdzie w razie potrzeby można by było ukryć towary lub ludzi. Poza tym mogą istnieć wewnętrzne linie komunikacyjne, których długość zależy od stopnia rozwoju partyzantki. Na niektórych odcinkach frontu partyzanckiego na Kubie przeprowadzono wielokilometrowe linie telefoniczne, zbudowano drogi i utrzymywano stałych gońców.

Istnieją inne środki łączności, które nie zostały wykorzystane podczas wojny kubańskiej, ale mogą być doskonale stosowane, jak np. sygnały przy pomocy dymu, przy pomocy luster, gołębie pocztowe.

Koniecznością życiową dla partyzantki jest utrzymywanie foroni w dobrym stanie, zaopatrzenie w amunicję i reperacja obuwia. Pierwsze warsztaty powinny zaspokajać te właśnie potrzeby. Warsztaty obuwia mogą zrazu zajmować się wyłącznie reperacją. Można je następnie przekształcić w fabryczki o sporej wydajności. Produkcja prochu jest nieskomplikowana i małe laboratorium, pracujące na surowcach sprowadzanych spoza strefy partyzanckiej, mogłoby dostarczać znaczną jego ilość. Tereny zaminowane stanowią poważne niebezpieczeństwo dla nieprzyjaciela. Można zaminować rozległe tereny, które, wybuchając jednocześnie, niszczą nieraz nawet do 100 ludzi.

5. WOJNA NA TERENACH NIEDOGODNYCH

Prowadzenie wojny na takiego rodzaju terenach znaczy - nie bardzo górzystych, bezleśnych, pociętych gęstą siecią dróg komunikacyjnych - podlega ogólnym zasadom wojny partyzanckiej. Zmienia się jedynie forma. Np. ruchliwość oddziałów partyzanckich powinna tu być nadzwyczajna. Atak przeprowadzany przeważnie nocą musi być błyskawiczny. Grupa powinna wycofać się bardzo szybko i na dużą odległość od miejsca ataku (z wyjątkiem wypadków, kiedy istnieje możliwość schronienia się do miejsc niedostępnych dla sił represyjnych).

Człowiek może w godzinach nocnych przejść trzydzieści - pięćdziesiąt kilometrów. Można również maszerować o świcie. Należy się tego wystrzegać, jeśli strefa operacji nie jest dobrze zbadana i istnieje niebezpieczeństwo, że mieszkańcy zobaczą oddział i powiadomią o tym wojsko nieprzyjacielskie. W takich okolicznościach jest zawsze lepiej działać nocą, w największej ciszy. Najbardziej dogodne do tego celu są pierwsze godziny nocne. I tu również nie należy się trzymać kurczowo schematu, gdyż zdarza się, że najdogodniejsze bywają godziny świtu..Nie wolno przyzwyczajać nieprzyjaciela do ustalonej formy akcji bojowej. Należy stale zmieniać miejsce, czas i formę akcji bojowej.

Podkreślamy, że taka akcja powinna być szybka, nie może trwać dłużej niż kilka minut, powinna być jak najbardziej skuteczna i potem należy natychmiast się wycofać. Broń powinna być tu inna niż na terenach dogodnych. Dobrze jest mieć jak największą ilość automatów. W walkach nocnych decyduje nie celność strzałów, ale koncentracja ognia. Im więcej automatów strzela i im mniejsza jest odległość, tym większa jest szansa zniszczenia nieprzyjaciela.

Znaczną rolę w tych akcjach odgrywa minowanie dróg i niszczenie mostów. Ataki powinny być bardziej krótkotrwałe, ale tym gwałtowniejsze. Można również używać innej broni niż wspomniana już mina. Przeciw pojazdom otwartym, przewożącym znaczną ilość żołnierzy, jak również przeciw pojazdom zakrytym, które nie posiadają specjalnej ochrony, jak np. autobusy. I karabin załadowany szrapnelami jest niezwykle skuteczny. iNie jest to tajemnica partyzantów, używają tej broni również armie regularne. Wojska Stanów Zjednoczonych miały plutony uzbrojone w takie karabiny, z bagnetami dla szturmowania pozycji karabinów maszynowych.

Amunicję należy zawsze zabierać nieprzyjacielowi. Jest to tak ważne, że atak przypuszcza się tylko wtedy, kiedy jest pewność odzyskania przynajmniej zużytej amunicji - o ile oczywiście nie posiada się składów z amunicją w bezpiecznych miejscach. Oznacza to, że nie należy ryzykować akcji, w której mógłby być zaprzepaszczony cały zapas amunicji, jeśli nie można tej amunicji odzyskać na nieprzyjacielu. W taktyce partyzanckiej należy zawsze uwzględniać zaopatrzenie w sprzęt wojenny, konieczny do kontynuowania walki.

Jeśli zatem amunicji nie można otrzymać w tej samej okolicy lub w miastach sąsiednich (jak np. amunicję do rewol...