ISO 14001 - referat.docx

Krzysztof Wycisk 184975

ISO 14001

              ISO 14001 to norma określająca wymagania względem efektywnego systemu zarządzania środowiskowego. Wymogi stawiane przez normę mają na celu zdefiniowanie reguł subtelnej równowagi między minimalizacją wpływu organizacji na środowisko naturalne a zachowaniem rentowności firmy. Norma ta powstała w 1996 roku z wcześniejszej normy brytyjskiej BS 7750:1994. Globalna inicjatywa tworzenia normy systemu zarządzania środowiskowego rozpoczęła się od trwogi wyrażonej podczas mającej miejsce w 1992 roku konferencji w Rio de Janeiro, która dotyczyła stanu środowiska. Zapoczątkowała ona liczne działania, które miały na celu uniknięcie klęski środowiskowej. Jedną z takich inicjatyw, było między innymi opracowanie normy dotyczącej systemu zarządzania środowiskowego.

              Norma ISO 14001 zawiera wymagania dotyczące pięciu głównych elementów systemu zarządzania środowiskiem: polityki środowiska, planowania, wdrażania i funkcjonowania, sprawdzania i działań korygujących oraz przeglądów wykonywanych przez kierownictwo. Podobnie jak zarządzanie jakością zarządzanie środowiskowe opiera się na koncepcji ciągłego doskonalenia. Norma ISO 14001 nie zawiera bezwzględnych wymagań dotyczących efektów działalności środowiskowej, wymaga tylko by organizacja działała zgodnie z zobowiązaniami wyrażonymi w polityce środowiskowej, zgodnie z odpowiednim ustawodawstwem i przepisami prawnymi oraz by zobowiązała się do ciągłego doskonalenia wdrożonego systemu zarządzania środowiskowego.

              Zgodnie z normą ISO 14001 najwyższe kierownictwo powinno określić i udokumentować politykę środowiskową. Wymagania dotyczące opracowywanej polityki środowiskowej obejmują odpowiedni charakter, skalę oraz wpływy na środowisko w kontekście działań organizacji, jej wyrobów oraz usług. Ponadto istnieje konieczność zobowiązania się organizacji do ciągłego doskonalenia oraz konieczność zobowiązania do spełniania wymagań wynikających z ustawodawstwa i przepisów prawnych dotyczących środowiska. Opracowując politykę środowiskową organizacja powinna w niej uwzględnić krótką informację o tym, czym się zajmują oraz w jaki sposób oddziaływuje to na środowisko. Taki zapis pozwala na wyraźne odniesienie polityki do konkretnej organizacji. W polityce środowiskowej powinno się również znaleźć odniesienie do zidentyfikowanych znaczących aspektów środowiskowych oraz powiązanie ich z celami i zadaniami środowiskowymi. Oznacza to, że organizacja powinna na przykład opisać jakie działania planuje przedsięwziąć w celu minimalizacji jej negatywnego oddziaływania na środowisko. Kolejnym elementem, który powinien się znaleźć w polityce środowiskowej jest zobowiązanie do zapobiegania zanieczyszczeniom. Przykładem może być pisemna deklaracja organizacji do udziału w konkretnych programach mających na celu zapobieganiu powstawaniu zanieczyszczeń i minimalizacji zużycia zasobów naturalnych. Polityka środowiskowa powinna również zawierać takie elementy jak jasno sprecyzowane deklaracje przestrzegania wymagań prawnych oraz zobowiązanie do ciągłego doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego. Ostatnią, ale nie mniej ważną rzeczą jest deklaracja Najwyższego Kierownictwa odnośnie przestrzegania wszystkich postanowień wynikających z polityki środowiskowej.

              Wymaganiem normy ISO 14001 jest również określenie przez organizację aspektów środowiskowych swojej działalności, które mogą mieć znaczący wpływ na środowisko. Oznacza to, że należy ustanowić i wdrożyć procedury, które określą jak organizacja identyfikuje aspekty środowiskowe. Określeniu muszą podlegać te aspekty środowiskowe, które organizacja może nadzorować oraz te, na które może mieć wpływ. Ponadto identyfikacja aspektów środowiskowych jest procesem ciągłym, który pozwala na określenie aktualnego, przyszłego i ewentualnego wpływu oddziaływań na środowisko, zarówno negatywnego jak i pozytywnego. Konieczne jest również uwzględnienie potencjalnego wpływu przepisów prawnych i działań rynkowych na organizację oraz wpływu aspektu środowiskowego na zdrowie i bezpieczeństwo. Przy określaniu i ocenianiu aspektów środowiskowych należy brać pod uwagę różne zagadnienia, które można podzielić na dwie grupy – grupę zagadnień dotyczących punktu widzenia środowiskowego oraz grupę zagadnień dotyczących punktu widzenia organizacji. Ta pierwsza grupa obejmuje takie elementy jak skala oraz dotkliwość wpływu, prawdopodobieństwo wystąpienia oraz czas trwania danego wpływu. Natomiast grupa zagadnień dotyczących punktu widzenia organizacji obejmuje możliwe oddziaływanie przepisów i prawa, trudność oraz koszt dokonania zmiany wpływu, wpływ zmiany na inne działania i procesy w organizacji oraz wpływ na społeczny odbiór organizacji.

              Organizacja powinna również ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę identyfikacji i dostępu do wymagań prawnych i innych, związanych z funkcjonowaniem organizacji oraz jej aspektami środowiskowymi. Przed przystąpienie do określenia tych wymagań konieczna jest identyfikacja aspektów środowiskowych firmy, a następnie powiązanie ich z wymaganiami prawnymi. Do wymagań prawnych krajowych zalicza się umowy międzynarodowe (ratyfikowane przez parlament), ustawy (uchwalane przez parlament) oraz rozporządzenia (wydawane przez odpowiednich ministrów). Ponadto obok przepisów krajowych organizacje muszą wziąć pod uwagę również przepisy o charakterze regionalnym, do których zaliczają się rozporządzenia wojewody, uchwały gminy lub plany zagospodarowania przestrzennego.

              Wymaganiem normy jest również określenie i udokumentowanie celów i zadań środowiskowych organizacji. Powinny one być ustanowione z uwzględnieniem znaczących aspektów środowiskowych, wymagań prawnych, warunków finansowych i technologicznych oraz wniosków z działań korygujących i zapobiegawczych. Dla każdego z udokumentowanych celów określa się zadania środowiskowe, których realizacja ma pozwolić na osiągnięcie owego celu. Ponadto tam gdzie to możliwe cele środowiskowe powinny być mierzalne aby można było następnie przeprowadzić działania korygujące.

              Kolejny punkt mówi o tym, że organizacja powinna opracować i realizować program zarządzania środowiskowego, czyli program określający sposób realizacji celów i zadań. Określa on cele, zadania do wykonania, termin ich wykonania, koszty oraz osoby odpowiedzialne za ich realizacje. Konieczne jest również określenie priorytetów poszczególnych zadań i wskazanie tych, które powinny zostać wykonane w pierwszej kolejności.

              Ponadto organizacja powinna prowadzić liczne działania związane z wdrażaniem i funkcjonowaniem. W celu umożliwienia skutecznego zarządzania środowiskowego, odpowiedzialność i uprawnienia powinny być określone, udokumentowane i zakomunikowane. Organizacja powinna zidentyfikować potrzeby szkoleniowe oraz przeszkolić tych pracowników, których praca może mieć znaczący wpływ na środowisko. System zarządzania środowiskowego wymaga od organizacji opracowania odpowiedniej dokumentacji opisującej główne elementy tego systemu oraz powiązania między nimi. Ponadto powinny zostać ustanowione i utrzymywane procedury nadzorowania tej dokumentacji. Wymagane jest również ustanowienie i utrzymywanie udokumentowanej procedury pozwalającej na identyfikację potencjalnych wypadków i sytuacji awaryjnych oraz reagowania na awarie. Warto również dodać, że norma ISO 14001, podobnie jak norma ISO 9001 nakłada na organizację obowiązek opracowania i wdrożenia procedury audytów wewnętrznych systemu.

              Celem wdrożenia normy ISO 14001 jest uzyskanie pewnych korzyści, które możemy podzielić na kilka grup. Pierwsza z nich obejmuje korzyści wewnętrzne i należy do nich na przykład zmniejszenie ilości wytwarzanych zanieczyszczeń i odpadów co wpływa na redukcję kosztów utylizacji. Ponadto zostaje zwiększona produktywność organizacji poprzez optymalizację zużycia energii, surowców i materiałów oraz następuje poprawa warunków pracy w wyniku zmniejszenia oddziaływań środowiskowych. Kolejna grupa obejmuje korzyści zewnętrzne i należy do nich przede wszystkim poprawa stanu środowiska otoczenia. Dodatkowo w takich sytuacjach ma miejsce poprawa relacji pomiędzy organizacją a lokalną społecznością, wzrost zaufania klientów, oferowanie lepszych warunków dla wielu inwestorów oraz uzyskuje się nowe możliwości rynkowe. Trzecia grupa obejmuje bardzo ważne korzyści marketingowe wśród których można wymienić między innymi poprawę renomy firmy czy osiągnięcie korzyści w dziedzinie public relations. Ponadto osiąga się możliwość konkurowania na rynkach, na których stawiane sią stosunkowo wysokie wymagania w dziedzinie ochrony środowiska. Ostatnia, również bardzo ważna, grupa korzyści to korzyści urzędowo-administracyjne, które obejmują między innymi zmniejszenie ilości kontroli zewnętrznych czy dostęp do kredytów inwestycyjnych z zakresu ochrony środowiska. Ponadto można zmniejszyć wysokość składek ubezpieczeniowych oraz opłat za korzystanie ze środowiska, a całkowicie można wyeliminować kary wynikające z niespełniania wymagań prawnych.