Fengler J. - Pomaganie męczy. wypalenie w pracy zawodowej.pdf

(4265 KB) Pobierz
Jörg
Fengler
POMAGANIE
MĘCZY
wypalenie
w pracy
zawodowej
przekład:
Kazimierz Pietruszewski
G D AŃSKIE
W Y D A W N IC T W O PS YC H O LO G IC Z N E
Gdańsk 2000
Spis treści
Przedm owa do I I wydania ...................................................................... 13
Przedm owa do I I I w yd an ia ...................................................................... 14
Słowo od tłumacza ...................................................................................15
W p ro w a d zen ie .......................................................................................... 16
CZĘŚĆ I
Pomaganie
1. Dlaczego pom agam y?............................................................................18
Pomoc codzienna a zawodowa.................................................. 18
Motywy wyboru zawodu...........................................................
21
Pierwsze rozmowy .................................................................. 22
2. Zachowania w spom agające...................................................................24
Wczuwanie s ię ..........................................................................24
W ładza.................................................................................... 25
Identyfikacja........................................................................... 26
P rojekcja.................................................................................26
Nagroda i kara ........................................................................27
Interpretacja........................................................................... 27
Obraz człowieka...................................................................... 28
Pomoc przez zaniechanie......................................................... 28
Konfrontacja........................................................................... 29
Odnajdywanie sensu.................................................................30
Stronniczość ........................................................................... 30
Współczucie............................................................................. 31
3. Definicja i przykłady deformacji osobowości
jako konsekwencji wykonywania zawodu ............................................. 31
Definicja ................................................................................. 31
Długotrwałe obciążenie ........................................................... 32
Nadmierna identyfikacja..........................................................33
Selektywne spostrzeganie ........................................................33
Ślepe p la m k i............................................................................34
7
Zubożenie zainteresowań......................................................
Jałowość myślenia.................................................................
U trw alony odruch i ekspresja ......................................................
Uczucia na zawołanie............................................................
4.
34
35
35
36
8
. Obciążenie w zespole współpracowników............................................. 67
Zbyt liczny zespół współpracowników......................................
68
Zbyt mały zespół współpracowników ........................................69
Niekorzystny skład................................................................... 69
Brak kontaktu i wsparcia.......................................................... 70
Brak informacji zw rotnej.......................................................... 71
Niezgodności koncepcyjne .......................................................72
Rywalizacja i zazdrość ............................................................ 73
Brak sukcesów ........................................................................ 73
Zarządzanie dyrektywne .......................................................... 73
Wolontariusze.......................................................................... 74
9. Obciążenie przez instytucje..................................................................... 75
Niedobór personelu................................................................... 75
Duża liczba klientów................................................................. 77
Brak instytucjonalnego wsparcia w odniesieniu
do pracy osób pomagających .................................................... 78
Nieskuteczność pracy............................................................... 79
Instytucjonalne konflikty r ó l .................................................... 80
Brak superwizji........................................................................ 82
Obciążenie osoby pomagającej - ocena własna...........................83
10. Wypalenie, syndrom w yczerpania........................................................ 85
Definicja i obraz zjawiska..........................................................85
Wskaźniki w ypalenia............................................................... 87
Struktura czynników sprzyjających zespołom wypalenia .......... 87
Etapy rozwoju wypalenia..........................................................89
Sprawdzenie samego siebie ...................................................... 91
11. Obciążenie i wypalenie w różnych zawodach związanych
z pomaganiem ..................................................................................... 92
Psychologowie i psychoterapeuci............................................... 92
Lekarze i personel pomocniczy służby zdrowia ......................... 95
Nauczyciele i wychowawcy .....................................................100
Pedagodzy i prawnicy socjalni................................................. 103
Osoby pomagające o g óln ie...................................................... 104
Teorie zawodowej deform acji osobow ości ........................................... 37
Teoria zawodowej deformacji osobowości
oparta na wzmocnieniu ........................................................
Selekcyjna teoria zawodowej deformacji osobowości ..............
Teoria zawodowej deformacji osobowości
oparta na obserwacji społecznej.............................................
Teoria zawodowej deformacji osobowości
oparta na społecznym uczeniu s i ę .........................................
Społeczna teoria zawodowej deformacji osobowości................
Osobowościowa teoria zawodowej deformacji osobowości
Obciążeniowa teoria zawodowej deformacji osobowości...........
37
37
38
39
40
41
41
CZĘŚĆ II
Obciążenie
5. Obciążenie
p rzez
samego siebie
........................................................
Osobowość terapeuty ............................................................
„Syndrom terapeuty” ............................................................
Motywacja terapeuty a wybór zawodu ..................................
Charakterystyczne biograficzne warunki początkowe.............
Ideał pomagania...................................................................
„Dobry” terapeuta ...............................................................
Różnorodność metod.............................................................
Brak dystansu wobec samego siebie ......................................
Brak wewnętrznej informacji zw rotnej..................................
43
43
44
45
46
47
48
49
49
51
6. Obciążenie w związku partnerskim ,
w rodzinie i kręgu p rz y ja c ió ł......................................................................... 52
Atrakcyjność terapeuty..........................................................
Depresyjność i intrapunitywność...........................................
Nacisk oczekiwań społecznych . . . • ........................................
Fałszywa troska ...................................................................
7. Obciążenie przez klientów
.................................................................
52
53
54
55
57
57
62
65
67
CZĘŚĆ III
Zawodowa deformacja osobowości
12. Autodeformacja ..................................................................................107
Paradygmat jako ograniczenie................................................. 107
Zachłanność w poszukiwaniu m etod........................................ 109
9
Cechy klientów .....................................................................
Przeniesienie i przeciwprzeniesienie......................................
Konflikty ról ........................................................................
Spostrzeżenia klientów..........................................................
8
Sprzedaw anie sam ego siebie
......................................................
................
110
111
112
113
114
A lienacja i u trata poczucia rzeczywistości
Niesam odzielność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .m
.
Hiperrefleksja
i
pensum spontaniczności .............................
D ew alu acja w a r t o ś c i.....................................................................
M ilczenie i g a d u ls t w o ...................................................................
CZĘŚĆ IV
Pokonywanie problemów
17. Higiena psychiczna ............................................................................
147
Definicja ............................................................................... 148
Problemy kształtowania dnia codziennego...............................149
Inicjatywy terapeutyczne........................................................ 152
Codzienna praktyka............................................................... 155
18. Radzenie s o b ie ................................................................................... 157
Definicja ............................................................................... 157
Dystans wobec własnych klientów ..........................................159
Dystans wobec własnego partnera ......................................... 160
Środki zaradcze przy wyczerpaniu ......................................... 161
Nowe decyzje.......................................................................... 162
19. Oparcie s p o łe c z n e ..............................................................................163
Definicja ............................................................................... 164
Sposób oddziaływania ............................................................165
Kwestionariusz badający oparcie społeczne .............................166
Informacja zwrotna ............................................................... 166
Wspierające narady w zespole koleżeńskim ............................. 167
Oparcie społeczne a samopomoc ............................................. 168
20. Superwizja.......................................................................................... 169
Definicja i obszary działania ...................................................169
Superwizja w okresie przem ian............................................... 171
Metodyka superwizji ............................................................. 171
Potrzeba superwizji ............................................................... 173
„Dobra” superwizja ............................................................... 174
21. Interwencja w obrębie zespołu i instytucji..........................................175
Czynniki pomocy w zespole współpracowników....................... 176
Autonomia..............................................................................177
Instytucja a odciążenie............................................................178
Realistyczne informacje wstępne............................................. 179
Zmienność czasu pracy i zakresu obowiązków......................... 179
Liczba klientów i wielkość gru p............................................... 180
Gościnna praca w innych dziedzinach .................................... 181
Płatne szkolenia.....................................................................181
Wolny rok albo półrocze..........................................................182
Superwizja..............................................................................183
Przepływ informacji i wykorzystanie rezerw ........................... 183
Wspólne decydowanie............................................................. 184
13. Deformacja w związku partnerskim , rodzinie i kręgu p rzy ja ció ł
Intensywność przeżyć jako pensum o b o w ią z k ó w .....................
R u tyna p om agania .......................................................................
Język jak o b r o ń .............................................................................
P a rtn e r jak o k l i e n t .......................................................................
N ieefektyw n y w g l ą d .....................................................................
N ad u ży w an ie in te rp re ta c ji..........................................................
M ean d ry k o m u n ik a c ji..................................................................
O bciążenie w kręgu znajomych ..................................................
115
116
U l
113
120
124
124
126
126
14. Deformacja w kontakcie z klientam i ......................................................
U tra ta em patii
.............................................................................
M echan iczna a k c e p ta c ja ..............................................................
U technicznienie k o n fro n ta c ji......................................................
Zaburzen ie zdolności do o c e n y ....................................................
128
128
129
130
131
Nadmierna generalizacja rozwiązań....................................
Klienci jak o „przypadki”
............................................................
132
133
15. Deformacja w śród personelu i w instytucji ..........................................
O bo w iązek p oznaw an ia samego siebie
......................................
134
134
135
135
136
137
138
138
139
139
140
142
143
144
145
Wyjaśnienie relacji jako panaceum
............................................
B ra k perspektyw y g r u p o w e j........................................................
Z ah am o w an ia w pełnieniu funkcji k ie ro w n ic z e j.......................
Standardowe definiowanie problem ów.................................
N iedocenianie w pływ ów in sty tu cji..............................................
N on sen s n a u k o w y .........................................................................
16. Zaburzenia w kontaktach z kolegam i
....................................................
Rozwój subk ultury
.......................................................................
...........................................................
Schem atyzm interpretacji
W spółzaw odn ictw o autentyczności ............................................
P o zbaw io n e dystansu przekazy e m o c jo n a ln e ...........................
U tra ta zw iązk u z rzeczywistością ..............................................
K onku ren cja paradygm atów
......................................................
CZĘŚĆ V
Spotkanie z samym sobą
Aneks 1. Badanie zależności m iędzy wiekiem a wyborem z a w o d u
Motywacja zawodowa....................................................
Aneks 2. Badanie obciążenia i sposobów jeg o re d u k c ji...........................
Aneks 3. Badanie reakcji terapeutów na fikcyjną w ypow iedź klienta
lub p a rtn e ra
............................................................................
Wykład: Psychoterapia a partnerstwo ...........................
188
188
190
Przedmowa do II wydania
om ten jest owocem dwudziestu lat mojej praktyki terapeutycznej. W tym
czasie rozmawiałem z wieloma koleżankami i kolegami oraz wieloma klien­
tkami i klientami o tej jedynej w swoim rodzaju działalności, jaką jest
pomaganie. Zauważyłem, jak bardzo pod wpływem wielu lat pracy zmienialiśmy
się na lepsze, ale i na gorsze. Prowadziłem rozmowy z partnerkami i partnerami
terapeutów i sam jako terapeuta pozostawałem w związku partnerskim. Spotka­
nia w zespołach terapeutycznych oraz w instytucjach psychologiczno-społecz-
nych nauczyły mnie, że stamtąd czerpie się zarówno obciążenie, jak i wsparcie.
W zrozumieniu, uporządkowaniu i przekazaniu własnych obserwacji znacznie
pomogły mi wyniki badań empirycznych.
W ten sposób powstała ta książka. Traktuje ona o obciążeniach i defor­
macjach osobowości terapeutek i terapeutów, ale także o ich umiejętnościach
i o możliwościach rozwoju. Cieszę się, że już po tak niedługim czasie okazało się
potrzebne drugie wydanie.
Powinienem podziękować wszystkim moim rozmówcom. Edeltrauda Heufi
starannie przygotowała rękopis, usuwając przy tym jeszcze pewne nieścisłości.
Moje współpracownice Barbara Kreutz oraz pedagog Irmtrauda Schnitzler zna­
lazły literaturę fachową, zatroszczyły się o bibliografię i dokonały korekty. Chciał­
bym podziękować również pani dr Treml z wydawnictwa Pfeiffera, która zawsze
z rozwagą i mądrością służyła mi radą.
Szczególne słowa podziękowania chciałbym złożyć mojej matce, Ilzie Fen-
gler. Przez wiele lat, rezygnując po cichu z licznych własnych ambicji i prag­
nień, umożliwiała mi zdobycie właśnie zawodu terapeuty.
Moja żona, Dong Sun, stawiała mi wiele wnikliwych pytań i dostarczała
przykładów z własnej pracy terapeutycznej. Nasze dzieci niekiedy w cudowny
sposób przerywały moją pracę.
192
192
T
B ibliografia ........................................................................................................
193
Jórg Fengler
Kolonia, 1 grudnia 1992

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin