Dyrda Andrzej - Policja w systemie bezpieczeństwa RP 2013r.pdf

(328 KB) Pobierz
UNIWERSYTET PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNY
__________________ W SIEDLCACH____________________
WYDZIAŁ HUMANISTYCZNY
ANDRZEJ DYRDA
POLICJA W SYSTEMIE BEZPIECZEŃSTWA
OBYWATELI RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Rozprawa doktorska
napisana pod kierunkiem
prof. zw. dr. hab. Ryszarda Jakubczaka
SIEDLCE 2013
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
.........................................................................................................................................2
WSTĘP
................................................................................................................................................... 4
ROZDZIAŁ 1
......................................................................................................................................... 7
METODOLOGICZNE PODSTAWY BADAŃ
..................................................................................... 7
1.1.
Przedmiot badań
.............................................................................................................................. 7
1.2.
Cel badań
.......................................................................................................................................16
1.3. Problemy badawcze ......................................................................................................................18
1.4. Hipotezy ........................................................................................................................................ 19
1.5. Procedura badawcza, metody i techniki badawcze ....................................................................... 22
1.6.
Teren badań i charakterystyka badanej populacji
......................................................................... 25
1.7. Analiza literatury przedmiotu ....................................................................................................... 31
ROZDZIAŁ II
...................................................................................................................................... 36
BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE PAŃSTWA W KONTEKŚCIE ZADAŃ
WYKONYWANYCH PRZEZ POLICJĘ
............................................................................................ 36
2.1.
Państwo a uwarunkowania jego bezpieczeństwa
.......................................................................... 36
2.2.
Policja w demokratycznych strukturach państwa
......................................................................... 48
Wnioski ................................................................................................................................................ 75
Rozdział III
........................................................................................................................................... 78
KAPITAŁ SPOŁECZNY I BEZPIECZEŃSTWO OBYWATELI W PAŃSTWIE
DEMOKRATYCZNYM ...................................................................................................................... 78
3.1.
Społeczeństwo obywatelskie w budowaniu bezpieczeństwa i kapitału społecznego
................... 78
3.2.
Filozoficzne podstawy kapitału społecznego
................................................................................ 93
3.3.
Społeczność lokalna miejscem budowania kapitału społecznego i poczucia
bezpieczeństwa
................................................................................................................................... 103
3.3.1.
Społeczność lokalna
-
wspólnotą mieszkańców
...................................................................... 103
3.3.2.
Kapitał społeczny
.................................................................................................................... 112
3.3.3.
Poczucie bezpieczeństwa
......................................................................................................... 123
3.4. Strukturalno-funkcjonalne
ujęcie
relacji Policja -
społeczność lokalna
- obywatel.................... 132
3.5. Policja jako organizacja publiczna.............................................................................................. 143
3.5.1.
Kierowanie i przewodzenie w Policji oraz społecznościach lokalnych a kapitał
społeczny oraz poczucie bezpieczeństwa
........................................................................................... 143
3.5.2.
Model kierowania w Policji i społecznościach lokalnych
....................................................... 164
Wnioski .............................................................................................................................................. 176
ROZDZIAŁ IV
.................................................................................................................................. 180
ŚRODOWISKOWE UWARUNKOWANIA WSPÓŁPRACY SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ I POLICJI ..................................................................................................................... 180
4.1. Społeczność lokalna i Policja jako podmioty działań edukacyjno-wychowawczych w środowisku
społecznym na rzecz tworzenia poczucia bezpieczeństwa i kapitału społecznego
........................................................................................................................................................... 180
Wnioski .............................................................................................................................................. 198
ROZDZIAŁ V
.................................................................................................................................... 201
PROGRAMY REALIZOWANE PRZEZ POLICJĘ I SPOŁECZNOŚCI LOKALNE W
BUDOWANIU KAPITAŁU SPOŁECZNEGO I PRACY NA RZECZ POCZUCIA
BEZPIECZEŃSTWA OBYWATELI............................................................................................
201
5.1.
System współdziałania Policji z władzami i społecznościami lokalnymi w tworzeniu
kapitału społecznego i poczucia bezpieczeństwa obywateli
.............................................................. 201
5.2.
Działalność profilaktyczna prowadzona w środowisku lokalnym
............................................. 214
2
5.3.
Współtworzenie i realizacja celowych programów. Program „Razem bezpieczniej".
Programy: Community policing, Bezpieczne miasto. Bezpieczne osiedle, Bezpieczny
obywatel, Mój dzielnicowy
................................................................................................................223
Wnioski .............................................................................................................................................. 237
ROZDZIAŁ VI
................................................................................................................................... 240
PREZENTACJA I INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ WŁASNYCH
.................................. 240
6.1.
Postrzeganie współpracy obywatel
- Policja............................................................................... 240
6.2.
Kontakty respondentów z Policją. Ocena jej działalności i uprawnień
...................................... 248
6.3.
Osobowość respondenta
............................................................................................................. 255
6.4.
Relacje mieszkańców z sąsiadami
.............................................................................................. 267
6.5.
Zaangażowanie respondentów w działalność na rzecz społeczności lokalnej
............................ 272
6.6.
Poczucie bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania
.................................................................... 275
6.7.
Kapitał społeczny i poczucie bezpieczeństwa oraz działania służące ich budowaniu...
284
Wnioski .............................................................................................................................................. 287
ROZDZIAŁ VII
................................................................................................................................. 290
PROPONOWANY MODEL WSPÓŁPRACY POLICJI ZE SPOŁECZNOŚCIĄ LOKALNĄ W
ZAPEWNIANIU POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA I TWORZENIU KAPITAŁU
SPOŁECZNEGO
............................................................................................................................... 290
Wnioski .............................................................................................................................................. 304
ZAKOŃCZENIE
............................................................................................................................... 306
Bibliografia ........................................................................................................................................ 310
Pozycje metodologiczne .................................................................................................................... 310
Wydawnictwa zwarte......................................................................................................................... 311
Wydawnictwa ciągłe
.......................................................................................................................... 324
Strony internetowe ............................................................................................................................. 325
Wykaz tabel ....................................................................................................................................... 326
Wykaz schematów
............................................................................................................................. 328
Załącznik nr 1. Uchwała nr 218/2006 Rady Ministrów
..................................................................... 330
Załącznik nr 2. Harmonogram realizacji rządowego programu „Razem bezpieczniej"
.................... 353
Załącznik nr 3. Miejski program miasta Ruda Śląska
....................................................................... 364
3
WSTĘP
Narastający problem różnego rodzaju zagrożeń w państwie spowodował, że w większym stopniu
zaczęto interesować się bezpieczeństwem narodowym, ponieważ jest ono wpisane w zakres zadań
państwa. Dlatego od niego i jego instytucji obywatele żądają odpowiednich działań i uregulowań
prawnych. Mają one zapewnić społeczeństwu niezakłócony rozwój w poszczególnych dziedzinach
życia.
Poczucie bezpieczeństwa obywateli jest pochodną działań ukierunkowanych na bezpieczeństwo
państwa. Jedną z najważniejszych potrzeb społecznych jest bowiem poczucie bezpieczeństwa. Stan
bezpieczeństwa państwa obywatele oceniają przez pryzmat swojego subiektywnego
postrzegania. Z
tego też wynika ich zaangażowanie w sprawy bezpieczeństwa. Ludzie z uwagą śledzą, co robi Policja,
administracja rządowa i samorządowa w sferze bezpieczeństwa. Stosownie do subiektywnego
postrzegania angażują się (lub nie) w sprawy bezpieczeństwa. Zauważyć także należy, iż podstawą
państwa obywatelskiego i demokratycznej władzy są wspólnoty, które poprzez swój udział w
sprawowaniu władzy nie pozwalają na tworzenie się władzy autorytarnej. Stwarzają tym samym
zarówno sobie poczucie bezpieczeństwa, jak i zapewniają bezpieczeństwo swojemu państwu.
Województwa i powiaty posiadają pewne uprawnienia w zakresie ochrony bezpieczeństwa
mieszkańców, ponieważ są podmiotami organizacyjnymi na zwartym obszarze terytorialnym,
społecznym i gospodarczym. W tym celu powinny efektywnie działać wojewódzkie, powiatowe,
gminne i miejskie komisje bezpieczeństwa i porządku. Opracowane przez nich programy winny mieć
wyraźnie sprecyzowane cele, zadania, formy i metody pracy oraz zapewnione środki finansowe. Nie
mogą one jednak nie być skorelowane z zadaniami, jakie realizuje Policja na poszczególnych
szczeblach. Jej struktura organizacyjna jest odpowiednia do podziału administracyjnego RP. Jest ona
przecież formacją uzbrojoną, której podstawowym zadaniem jest utrzymywanie bezpieczeństwa i
porządku publicznego.
Zdecydowaną większość swoich zdań Policja zrealizuje z powodzeniem wówczas, gdy będzie
współpracowała z lokalnymi społecznościami. Przy tym zauważyć należy, iż w demokratycznym
państwie ich rozwój i funkcjonowanie jest złożonym procesem uwarunkowanym
wieloma czynnikami.
Sądzić należy, iż jednym z najistotniejszych jest tworzenie możliwości i aktywizacja ludzi. Złożoność
tego procesu oraz dynamika zachodzących w nim przemian pozostają w bezpośrednim związku z
formułowanymi celami, jak również realizowanymi przedsięwzięciami. Zasadniczymi elementami tego
procesu są: wspólnota lokalna, kapitał społeczny, poczucie bezpieczeństwa, więzi społeczne,
współpraca i współdziałanie. Wspólno-
ta zajmuje określoną przestrzeń fizyczną i
społeczną. Jednak ważne jest to, aby dostrzegać świat
wartości tej wspólnoty, jej kulturę i tradycje oraz gotowość do współdziałania.
Człowiek żyje w przestrzeni nie tylko fizycznej, ale także społecznej oraz przestrzeni duchowej.
Z
tego względu istotne jest, aby działania podejmowane przez organy państwa wobec członków
społeczności lokalnej uwzględniały nie tylko elementy socjologiczne, ale także psychologiczne.
Dlatego szczególny nacisk należy położyć na poczucie bezpieczeństwa w skali jednostkowej i
grupowej.
Przestrzeń życia człowieka żyjącego w społeczności lokalnej jest częścią większych
przestrzeni, aż po przestrzeń globalną włącznie. We współczesnych procesach o globalnym charakterze
kryje się niebezpieczeństwo wyrażające się anonimowością dużych struktur społecznych. Z tego
względu lokalne środowisko staje się społecznością ludzi, którzy się znają, i w którym jednostka czuje
się bezpiecznie pod względem psychicznym i fizycznym. Przecież od osób znanych, z którymi obcuje
się na co dzień, nikt nie
spodziewa
się zagrożenia. Tym bardziej, gdy łączą się z tym przyjacielskie,
dobrosąsiedzkie więzi. Jest to niezwykle istotny warunek powodzenia współpracy policjantów ze
społecznościami lokalnymi.
Zaangażowanie członków społeczności lokalnych we współpracę z Policją jest możliwe w sytuacji
zrozumienia współzależności obu partnerów. Z tego względu konieczne jest wyposażenie w wiedzę o
bezpieczeństwie narodowym, jego uwarunkowaniach, możliwościach jego kształtowania przez
obywateli i Policję, a także korzyściach wynikających z pracy na rzecz jego budowania. Siłą twórczą i
ożywiającą jest niewątpliwie potencjał ludzi
-
zasoby kapitału społecznego. Dlatego każde
demokratyczne państwo tworzy swój system bezpieczeństwa narodowego w oparciu o upodmiotowione
społeczeństwo.
Praca składa się z siedmiu rozdziałów. Rozdział pierwszy zawiera metodologiczne podstawy
badań. Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa w kontekście zadań wykonywanych przez Policję zostało
zaprezentowane w rozdziale drugim. Rozdział trzeci jest poświęcony problematyce kapitału
społecznego w kontekście bezpieczeństwa obywateli w demokratycznym państwie. Istotnym
zagadnieniem są środowiskowe uwarunkowania współpracy społeczności lokalnej i Policji, które
zostały zaprezentowane w rozdziale czwartym. Współpraca społeczności lokalnych i Policji powinna
być oparta na programach dobrze opracowanych i zaakceptowanych przez obu partnerów. Temu
zagadnieniu poświęcony został rozdział piąty. Przyjęte założenia teoretyczne rozprawy zostały
zweryfikowane w badaniach empirycznych zamieszczonych
w rozdziale szóstym. W rozdziale
siódmym, aby nadać rozważaniom wymiar praktyczny, zaproponowałem model współpracy Policji ze
społecznością lokalną. Swoje rozważania kończyłem wnioskami zamieszczanymi w zakończeniu
każdego rozdziału oraz całej rozprawy.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin