1966.12.pdf

(26894 KB) Pobierz
•Młodego Technika” wydaje
Instytut Wydawniczy
(.Nasza Księgarnia”
W
n u me r z e
Redaktor naczelny:
Z b ign iew P rzyrow sk i
Z-ca redaktora naczelnego:
Jan St. K op czcw ski
Redaktor gra ficzn y:
W ładysław P. Jabłoński
613
ADRES R E D A K C J I:
Warszawa 1, ul. Spasowskiego 4
skryt. poczt. 380
TELEFONY:
Redaktor naczelny: 26-26-27
R edakcja: 26-24-31 do 36
wewn. 47
Dział Łączności z Czytelnikam i:
26-24-31 do 38, w ewn. 42
N ie zam ówionych artykułów
Redakcja nie zwraca
Cena prenum eraty k ra jo w e j:
k w artaln ie 12 zł, półrocznie
24 zł, rocznie 48 zł. Prenum e­
raty p rzyjm ow an e są do 10
dnia miesiąca poprzedzającego
okres prenum eraty.
Prenum eratą na kraj dla czytel.
n lków indywidualnych p rz y j­
mują urządy pocztow e oraz li­
stonosze. C zyteln icy In d yw i­
dualni mogą dokonyw ać w płat
na konto P K O N r 1
—6—100020
— Centrala K olportażu Prasy
1 W yd aw n ictw „R u ch ” , W ar­
szawa, ul. W ronia 23.
W szystkie instytucje państwo­
w e i społeczne mogą zamawiać
prenumeratą w yłącznie za po­
średnictwem Oddziałów 1 D e­
legatur „R u ch ” .
Prenum eratą ze zleceniem w y
syłki za granicą, która Jest o
40% droższa od k ra jo w e j, p rzyj,
m uje Biuro K olportażu W yd aw ­
n ictw Zagranicznych „R u c h "
W arszawa, ul. W ronia 23, kon­
to P K O N r 1—6—100024, te le ­
fo n 20-46-88.
E gzem plarze zdezaktualizow a­
ne można nabyć w Punkcie
W ysyłk o w ym Prasy A rch iw a l.
nej „R u ch ” , Warszawa, ul. No-
w om iejska 15/17, konto P K O nr
114-6-700041 V II O M W arszawa.
Zakład y Graficzne
„D om Słowa P olsk iego”
Zam. 8498. Nakł. 100.315 egZ. M-84
P L E B IS C Y T : „ W Y B IE R A M Y A K A D E M IĘ T Y ­
S IĄ C L E C IA ” ..........................................................
i
P R O R O C T W A X X W IE K U — m gr in i. B ole­
sław O rłow ski
..................................
8
L A S E R O W A F O T O G R A F IA T R Ó J W Y M IA R O ­
W A — m gr inż. H erm an K lejm a n . . . .
19
W Y C I N K I ................................................................ .......
M IE S Z A N K A N A U K O W O -T E C H N IC Z N A . .
32
W Y C IN K I .......................................................................34
M IĘ D Z Y B Z D U R Ą A N A U K Ą — m gr in i. Bo-
gusław K itzm an n
..................................................... 36
C IE P Ł O Z W N Ę T R Z A Z IE M I — m gr K r z y ­
sztof J a k u b o w s k i ..................................................... 38
T E C H N IK A P L A Z M O W A W PO LSC E — m gr
inż. Tad eu sz A . J a c e w ic z ......................................... 47
T R A M W A J 13N — m gr S tefan S ęk ow ski . .
50
S T A R R C A R ................................................................ 55
P O Z N A J E M Y S A M O C H O D Y — Zd zisław P od -
b i e l s k i .............................................................................56
M IC H A Ł D O L IW O -D O B R O W O L S K I . . . .
58
P O C Z E T N I E Ś M I E R T E L N Y C H ..............................59
K Ł O P O T Y Z M Ą D R A L A M I — doc. dr Edmund
N o w a ck i .......................................................................60
T Ł O K W K O S M O S I E ............................. .....
.
70
F O T O -K O L O R — in i. Jan Piech ara . . . .
72
F O T O -N O W O S C I — in i. R yszard K rey se r
.
74
N A W A R S Z T A C I E ..................................................... 77
M L Z E U M M .T ............................ .....
. . . .
9*
PO M YSŁY
G E N I A L N E ..........................................98
K L U B W Y N A L A Z C Ó W ........................................ 100
Z O B A C Z Y L IŚ M Y W S K L E P I E ............................ 103
P O L S K IE
T E L E W IZ O R Y — in i.
R yszard
K r e y s e r ..................................................................... 104
D Z IW Y F I Z Y K I — m gr J e rzy R ogaczew ski .
109
PR O S TE D O Ś W IA D C Z E N IA — m gr Bolesław a
T w a r o w s k a .............................
112
C H E M IA N A CO D Z IE Ń — m gr S tefan S ę­
k ow sk i .
ni
R O Z M A IT O Ś C I M A T E M A T Y C Z N E — m gr S ta­
nisław K o w a l .
lit
G Ł O W A DO G Ó R Y — m gr S ław om ir Rucińskii
118
Z D ZIE JÓ W S E Ł E N O G R A F II.................................. 119
P R Z E W O D N IK P O K S IĘ Ż Y C U — Stanisław
R. B r z o s t k i e w i c z ....................................................120
K R O N IK A N A U K I I T E C H N IK I
. . . .
122
S PIS T R E Ś C I R O C Z N IK A 1966 ........................
125
Z W A R IO W A N Y M E C H A N IZ M — m gr in i. Jan
M. K u rty cz
N a okładce: W W arszaw skich Zakładach T e le w iz y j­
nych (do art. „P o ls k ie te le w iz o ry ” na str. 104) — fo to -
k olo r R yszard K rey se r.
Num er ilu strow ali: P rzem ysł Bytoński, Jerzy Flisak,
W ładysław Jabłoński, Szym on K ob yliń ski, W ło d zi­
m ierz Terech ow icz.
F o to gra fie w num erze: T. Bukowski, C A F , „H o b b y ” ,
„ K r a j R ad” , R. K rey se r, „S cien ce H orizon s” , „S cien ce
et V ie ” , „S c le n tific A m eric a n ” , ze zb io ró w R ed ak cji.
W IE L K I K O N K U R S -P L E B IS C Y T :
wybieramy „Akadem ię Tysiąclecia"
WIELKI KONKURS-PLEBISCYT
Dla uczczenia - no i, oczywiście - przypomnienia najbardziej zasłużonych
T W Ó R C Ó W POLSKIEJ NA U KI I TECHN IKI postanowiliśmy zorganizować wielki
plebiscyt pod hasłem: „Wybieramy 20-osobowq Akademię Tysiqclecia'’.
Przy Waszej pomocy pragniemy zestawić możliwie najmocniejszą REPREZEN­
TACJĘ TYSIĄCLECIA, złożoną z najgodniejszych przedstawicieli 1000-letniej tra­
dycji polskiej nauki i techniki,
A oto REGULAMIN PLEBISCYTU:
W plebiscycie mogq, a nawet p o w i n n i wziqć udział wszyscy Czytelnicy
„M.T.", gdyż im więcej będzie uczestników - tym ciekawsze będq wyniki,
W naszej „Akademii Tysiąclecia" przewidziane są:
3
f o t e l e dla C Z Ł O N K Ó W H O N O R O W Y C H
oraz 17 k r z e s e ł dla C Z Ł O N K Ó W ZW Y CZA JN Y C H
a więc ogółem należy wybrać 20 osób (spośród 68 kandydatów, których listę
podajemy niżej),
Kandydaci do naszej „Akademii Tysiąclecia" („A.T.”) reprezentują dziedziny
wiedzy zaliczane do nauk matematyczno-przyrodniczych oraz technikę. Po­
dzieliliśmy ich na 3 grupy: grupa A — astronomia, fizyka, chemia i matema­
tyka, grupa B — biologia i tzw. „nauki o Ziemi”, grupa C — technika.
Wybory należy rozpocząć od wytypowania, przy pomocy podanej przez nas
listy TRZECH najznakomitszych kandydatów, którzy powinni zająć f o t e l e
członków honorowych „AT.'\
Wybory SIE D EM N A ST U C Z Ł O N K Ó W ZW YCZA JN YC H „A.T." przeprowadzamy
w ramach poszczególnych grup: dla grupy A zarezerwowanych jest 6 k r z e ­
s eł , dla grupy B - 4 k r z e s ł a i dla grupy C - 7
k r z e s e ł . Osób wy­
branych na członków honorowych nie bierzemy już pod uwagę w wyborach
członków zwyczajnych Akademii.
Swoje propozycje należy podać N A K U P O N IE K O N K U R S O W Y M (patrz
®tr. 124), wpisując w odpowiednich miejscach numery wg podanej niżej listy
kandydatów. TERM IN nadsyłania kuponów: 20 stycznia 1967 r.
Po podliczeniu wyników - zostanie w „M.T." ogłoszona LISTA C Z Ł O N K Ó W
A K A D EM II TYSIĄCLECIA oraz- przyznane zostaną uczestnikom plebiscytu
0
NAGRODY:
SKŁA D A N Y R O W ER - za najlepsze wytypowanie kandydatów (tzn. najbardziej
zgodne z ogłoszoną na podstawie wyników plebiscytu listą).
TRZY O D B IO R N IK I TRAN ZYSTO RO W E - za najlepsza wytypowanie kandyda­
tów w poszczególnych grupach A, B i C.
Gdyby kandydatów do głównych nagród było więcej niż nagród - przeprowa-
drimy losowanie. Pomiędzy W SZYSTKICH U C Z E ST N IK Ó W PLEBISCYTU rozlosu­
jemy ponadto liczne N A G R O D Y POCIESZENIA.
„A.T.~
1- A
B A N A C H S tefan (1*92—1945) — m atem a­
ty k samouk, Jeden z tw ó rcó w an alizy
fu n k cjon aln ej, za jm o w a ł się też fu n k c ja ­
m i rzeczyw istym i, b y ł w sp ółzałożycielem
tzw . szkoły lw o w sk iej, k tóra w y d ź w ig -
nęła m atem atykę polską na jed n o z czo­
łow ych m iejsc na śwtecle.
tem atyk, dom niem any n auczyciel K op e r­
nika, opracow ał tablice do obliczania
położeń planet, ja k o jeden z pierw szych
dostrzegł sprzeczności tk w iące w geo-
cen tryczn ej teo rii budow y świata, w
p rzeciw ień stw ie do większości ów czes­
nych astronom ów nie zajm ow ał się as­
trologią.
2 —A
B A N A C H IE W IC Z Tadeusz (1882—1954) —
astronom, geodeta 1 m atem atyk, za jm o ­
w ał się m echaniką nieba 1 astronom ią
sferyczn ą, dokon ał liczn ych ob serw a cji
i pom iarów , m. in. kom et, plan etoid i
llb ra c ji K siężyca, stw o rzył teorię k ra­
k ow ian ó w (1025), opracow ał 1. zastosował
po raz p ierw szy m etodę chron oklnem ato-
gra flczn ą
o b serw acji zaćm ienia Słoń­
ca (1927).
8 —C
B R Y Ł A Stefan W ładysław (1886—1943) —
in żyn ier budowlany, pionier spawalnic­
tw a, tw órca m. in. pierw szego spawane­
go mostu w Europie (na rz. Słudw i pod
Łow iczem — 1928) oraz w ieżow ca „P ru ­
d en tia l" w W arszawie (d zisiejszy gmach
hotelu „E u rop a” — 1932).
9 —C
C Y W IŃ S K I Stanisław (1884—1939) — in­
żyn ier i konstruktor lotn iczy, tw ó rc "
pierw szego polskiego latają cego samolo­
tu (1911).
3 —C
BEM J ó zef Zachariasz (1794—1*50) — arty-
lerzysta, p row ad ził badania w o jsk o w ych
ra k ie t zapalających, napisał pracę „O
machinach p a ro w y ch ” (1829).
10 —B
D O M E YK O Ign acy (1802—1889) — mine­
ralog, geo log i górnik, od 1838 r. działa­
ją c y w Chile, gdzie stw orzył naukowe
podstaw y eksploatacji bogactw natural­
nych, zorganizow ał naukę 1 szkolnictw o,
założył sieć placów ek m eteorologicz­
nych, zasłużył się dla rozw oju p rzem y­
słu i kultu ry, dokonał szeregu o dk ryć
geologicznych i m ineralogicznych.
4 —A
B IA Ł O B R Z E S K I Czesław (1878—1952) —
fiz y k i g e o fiz y k , zajm ow ał się m. in.
term odynam iką, teo rią w zględności, te­
o rią k w an tów , sp ek tro gra fią i p rom ie­
n iow an iem kosm icznym , stw ierd ził pod­
staw ową ro lę ciśnienia prom ien iow an ia
w
rów n ow adze
w ew n ętrzn ej
gw iazd
(1913).
5—B
B O H D A N O W IC Z K a ro l (1864—1947) — ge­
olog, górn ik, g e o g ra f 1 podróżn ik, od­
b ył szereg w ielk ich w y p ra w badawczych,
m. in. do Turkiestanu, Iranu, na S y ­
b erię i na
Alaskę, dokonał w ie lu od­
k ry ć geologiczn ych
1 geo graficzn ych ,
za jm ow a ł się głó w n ie złożam i surow ców
m ineralnych, zw łaszcza rud 1 ro p y n af­
to w ej.
11- C
D R Z E W IE C K I Stefan (1844—1938) — uczo­
n y 1 wynalazca, głów n ie w dziedzinie
budow y okrętów podwodnych i lotn ic­
tw a, tw órca licznych łodzi podwodnych
(pierw sza w 3877) oraz udoskonaleń w
ich konstrukcji 1 wyposażeniu, badał lot
ptak ów
(od
1881),
opracow ał
teorię
śmigła (1909) zbudował p łatow lec „ K a c z ­
ka” (il 911).
6- A
B R O Ż E K Jan (1585—1652) z K u rzelo w a —
m atem atyk i astronom, za jm ow a ł się m.
in. teorią liczb, w łaściw ościam i w ie lo -
b ok ów gw iaźd zistych , ge o gra fią , karto­
gra fią , g eo d ezją 1 górn ictw em , w p ro w a ­
d ził do nauki szkoln ej w P olsce n ow o
w yn a lezion e w ów czas lo g a ry tm y (1620).
1 2- B
D Y B O W S K I Benedykt Tadeusz (1833—
1930) — zoolog i lekarz, propagator te­
o rii Darwina, badacz fauny S yberii,
zwłaszcza jezio ra Bajkał — o pochodze­
niu tam tejszej fauny stw orzył własną
teorię, aktualną do dziś.
13- C
E R A Z M z Zakroczym la (X V I w .) — bu­
dow niczy. tw órca pierw szego stałego m o­
stu na W iśle w W arszaw ie (1573).
7-A
B R U D Z E W S K I W o jciech
(W o jcie ch
z
Brudzew a, 1445—1497) — astronom 1 ma-
Zgłoś jeśli naruszono regulamin