Reformacja
Reformacja to szeroki ruch walki o odnowę Kościoła, powiązany z powstawaniem nowych doktryn religijnych. Ruch ten jest jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach nowożytnej Europy. Był to ruch religijny i społeczny, który ogarnął cały świat katolicki w XVI w. Skutki reformacji okazały się bardzo głębokie i długotrwałe. Ruch ten doprowadził do wewnętrznego rozłamu w Kościele i wyodrębnienia się wyznań reformowanych oraz do głębokiego konfliktu politycznego między zwolennikami rozmaitych wersji zachodniego chrześcijaństwa.
PRZYCZYNY
· Główne przyczyny reformacji to:
Ø głęboki upadek moralny duchowieństwa
Ø sprzedaż odpustów
Ø handel relikwiami
Ø łączenie w jednym ręku przez dostojników kościelnych kilku stanowisk, co uniemożliwiało skuteczną pracę duszpasterską, za to przynosiło duże dochody
Ø gromadzenie majątków przez duchowieństwo
Ø słabe wykształcenie duchownych
Ø rozprzestrzenianie się w Europie myśli humanistycznej Renesansu, narastający sceptycyzm wobec głoszonych dotąd doktryn
Ø wielkie odkrycia geograficzne zmieniają sposób postrzegania przez człowieka świata
Ø chęć zagarnięcia dużych majątków kościelnych przez szlachtę i władców
Ø opór chłopów i mieszczan przeciwko dziesięcinie
Ø zbyt duże zaangażowanie Kościoła w sprawy polityczne
Ø narodziny nowej pobożności nastawionej na osobiste relacje z Bogie
PRZEBIEG
Niemcy
· W 1517r. doszło do wystąpienia Marcina Lutra niemieckiego teologa, mnicha z zakonu augustianów i jednocześnie wykładowcy na uniwersytecie w Wittenberdze przeciw decyzjom papieża Leona X.
Ø dotyczyły one udzielania odpustów, tym spośród wiernych, którzy wnieśli opłatę na budowę Bazyliki Św. Piotra w Rzymie. Była to w istocie sprzedaż odpustów.
Ø Swoje stanowisko obwieścił publicznie w 31.X.1517r, wywieszając na drzwiach katedry w Wittenberdze dokument zawierający 95 tez przeciw sprzedaży odpustów.
Ø Stanowisko Lutra spotkało się z ostrą krytyką papieża, lecz nie odwołał on swoich poglądów. Wręcz przeciwnie – poszerzał je o rozmaite elementy krytyki oficjalnego Kościoła.
Ø Poglądy Lutra spotkały się z żywym poparciem w Niemczech. Książę saski Fryderyk.
Ø Głosił, że najważniejsza dla zbawienia jest szczera wiara w Boga, gdyż człowiek ze swej natury jest grzeszny. Zniósł celibat duchownych, wprowadził język narodowy do liturgii, ograniczył obrzędowość i sakramenty, pozostawiając tylko chrzest i komunię świętą. Jednocześnie uważał, iż chrześcijanin jest wolny tylko w sprawach duchowych, w społecznych musi podporządkowywać się władzy świeckiej.
· W latach 1524 – 1525 doszło do wystąpień społecznych, które zostały nazwane wielką wojną chłopską. Ogarnęła ona południowe i środkowe Niemcy. Jej uczestnicy reprezentowali różne koncepcje.
Ø Zwolennicy najbardziej radykalnego skrzydła chcieli całkowitego zniesienia systemu feudalnego,
Ø bardziej umiarkowani domagali się zniesienia poddaństwa i ograniczenia wymiaru pańszczyzny.
Ø Ruchowi przewodniczył Tomasz Munzer, który sformułował zasady ideowe radykalnego nurtu reformacji. Szerzył ideę "Królestwa Bożego" na ziemi tj. ustroju społecznego, w którym nie ma własności prywatnej i podziału na klasy. Nawoływał do walki orężnej o "Królestwo Boże". Pod wpływem jego nauki ukształtował się kierunek reformacyjny - ANABAPTYZM.
v Anabaptyści nie uznawali ważności chrztu niemowląt i przyjmowali ponownie chrzest w wieku dorosłym..
· protestanci na oznaczenie zwolenników nauki Lutra i innych reformatorów religijnych.
Francja
· Innym reformatorem był Jan Kalwin (1509-1564) -Francuz. Głównym założeniem jego doktryny była wiara w rygorystycznie pojmowane przeznaczenie .
Ø Bóg podzielił wszystkich ludzi na wybranych i potępionych , a więc ich postępowanie w życiu doczesnym jest tylko potwierdzeniem tego podziału.
Ø Zdaniem Kalwina ludzie zostają potępieni nie dlatego, że grzeszą , ale grzeszą dlatego że Bóg ich potępił.
Ø Kalwin tak jak Luter uznawał te same dwa sakramenty, lecz negował możliwość przemiany chleba i wina w ciało i krew Chrystusa.
Ø Przejawem łaski bożej miało być prowadzenie cnotliwego życia , na które składa się nieustanna praca i rezygnacja z jakichkolwiek przyjemności. Nakazy te dotyczyły zwłaszcza obchodzenia dni świątecznych.
Ø Kalwin zgadzał się na pobieranie procentów przy pożyczkach -zwalczanych w średniowieczu przez Kościół jajko lichwa, natomiast w bogactwie upatrywał nagrodę za cnotliwe życie oraz zapowiedź zbawienia.
Ø Decydujący głos miał w niej ogół wyznawców a nie król czy książę.
Ø Zgromadzenie wiernych powoływało pastorów oraz wybierało świeckich seniorów, którzy w ich imieniu zarządzali gminą kalwińską
Ø kalwinizm znajdował zwolenników między szlachtą i magnaterią.
Ø Nauki Kalwina opierały się na szczególnej interpretacji Pisma Świętego. Trafiały one szczególnie do mieszczaństwa, które akceptowało nakaz życia bogobojnego i wypełnionego ciężką pracą.
· We Francji ich zwolennicy byli nazywani hugenotami
Ø Rekrutowali się oni z mieszczaństwa i szczególnie w południowo – zachodniej i północno – wschodniej części kraju.
Anglia
· Narodziny angielskiego protestantyzmu związane są z osobą króla Henryka VIII z dynastii Tudorów.
· Ponieważ papież z powodów politycznych nie chciał udzielić mu rozwodu aby nie narażać się Habsburgom, Henryk VIII zerwał z Rzymem i ogłosił się głową angielskiego Kościoła.
· Na mocy „Aktu o Sukcesji” z 1534r. poślubił Annę Boleyn, a potomstwo z tego małżeństwa zyskało pełne prawa do korony angielskiej.
· Równocześnie parlament zalegalizował oderwanie się od Kościoła rzymskiego, uchwalając „Akt Supremacji” z 1534 r., na mocy którego król stawał się głową Kościoła anglikańskiego.
· Reforma wprowadzona przez Henryka nie objęła zagadnień doktrynalnych, które w Kościele anglikańskim niczym się nie różniły od Kościoła rzymskiego.
· zmiany zostały przeprowadzone w sferze organizacyjnej.
Ø Rozwiązane zostały zakony, a na własność państwa przeszły dobra kościelne.
Ø Król silą złamał opozycję, mając zresztą w tej materii poparcie parlamentu.
· Królowa Maria Tudor próbowała reaktywować związki Anglii z Rzymem. Stosowane za jej rządów metody sprawiły, iż nadano jej przydomek Krwawa Mary. Zakończyły się niepowodzeniem jako całkowicie sprzeczne z politycznymi i gospodarczymi interesami kraju i za panowania Elżbiety I ponownie oficjalnym wyznaniem stał się anglikanizm.
SKUTKI REFORMACJI
· rozłam w kościele chrześcijańskim: oddzielenie się Kościołów protestanckich (np. ewangeliczno-augsburski, czyli luterański; Kościół kalwiński, anabaptyści, anglikanie itd.) od Kościoła katolickiego
· sekularyzacja dóbr kościelnych i kasacja zakonów w wielu krajach protestanckich
· wojny religijne, toczone na terenie m.in. Niemiec i Francji, liczne prześladowania ze strony wielu uczestników walki
· uniezależnianie się od papieża i hierarchii kościelnej w państwach protestanckich
· powstanie dwóch nurtów kultury na terenie Europy Zachodniej, Środkowej i Północnej
· ruch odnowy w łonie samego Kościoła katolickiego, tzw. kontrreformacja
3
pciola1