1. OSTEOLOGIA.doc

OSTEOLOGIA

OSTEOLOGIA - nauka o kościach, stawach i więzadłach

Kość (OS) składa się z:

a) tkanki kostnej nadającej kształt kościom

b) szpiku zawartego wewnątrz kości

Pod względem morfologicznym wyróżniamy:

- istotę zbitą, tworzącą zewnętrzną warstwę kości.; jest ona twarda i ma lity wygląd.

- istote gabczastą, tworzącą wewnętrzną część kości o utkaniu beleczkowatym.

Powierzchnia zewnętrzna kości pokryta jest bogato unaczynioną i unerwioną błona włóknistą

zwaną OKOSTNĄ.

KSZTAŁT KOŚCI

*DLUGIE KOSCI

- mają długość wiekszą od szerokości i grubości. Składają się z trzonu, końca bliższego i dalszego.

- oba końce oddzielone są od trzonu warstwą chrząstki tzw. chrząstką nasadową.

- wewnątrz trzonu znajduje się jama szpikowa, która powstała w toku rozwoju kości na skutek

zaniku istoty gąbczastej, spowodowanej przez komórki kościogubne (osteoklasty)

- w jamie szpikowej znajduje się szpik żółty, który nie pełni funkcji krwiotwórcze

- np. kość ramienna

*KOŚCI KRÓTKIE- posiadają prawie wszystkie wymiary równe np. k. nadgarstka

*KOŚCI PŁASKIE- najmniejszym wymiarem jest grubość; w kosciach tych przez całe życie utrzymuje się szpik czerwony, który pełni funkcje krwiotwórcze np. k sklepienia czaszki

*KOŚCI PNEUMATYCZNE- zawierają przestrzenie wypełnione powietrzem i wysłane bł. śluzową, zgrupowane wokół jamy nosowej  np. k. sitowa, szczękowa

WZROST KOŚCI

-na długość- odbywa się od strony chrząstki nasadowej. Gdy chrząstki nasadowe skostnieją, kość

przestaje rosnąć. Wzrost kości na długość odbywa się do 20 roku życia.

-na grubość- odbywa się przez przywarstwienie kości do okostnej w której znajduja się komórki

kościotwórcze (osteoblasty). Równocześnie z przyrastaniem kości odbywa się proces niszczenia tk. kostnej przez osteoklasty prowadzący do wytworzenia jamy szpiku. Grubość kości jest uwarunkowna genetycznie.

CZYNNOŚCI KOŚCI

* budują szkielet, który;

a) pełni funkcję podporową ( dżwiga ciężar ciała)

b) jest biernym narządem ruchu

c)stanowi miejsce przyczepu mięśni, więzadeł oraz powięzi otaczajacych narządy

d) ochrania narządy wewnętrzne

* zawierają szpik kostny, który posiada zdolność wytwarzania upostaciowionych składników krwi (hematopoeza)

* są magazynem zwiazków mineralnych, głównie Ca i P

* stanowi zapas energii, którym są kw. tłuszczowe w szpiku kostnym żółtym.

PODZIAŁ KOŚĆCA

* kręgosłup- columna vertebralis

* klatka piersiowa- thorax

* kończyna górna- membrum superius

* kończyna dolna- membrum inferius

* czaszka- cranium

BUDOWA KRĘGOSŁUPA

- składa się z 33/34 kręgów ułożonych jeden na drugim

Wyróżniamy:

a) kręgi szyjne (7)- vertebra cervicalis

b) kręgi piersiowe 12)- vertebra thoracica

c) kręgi lędżwiowe (5)- vertebra lumbalis

d) kręgi krzyżowe (5)- vertebra sacralis, które zrastają się i tworzą k. krzyżową- os sacrum

e) kręgi guziczne (4/5)- vetrebra coccygea, u człowieka w stanie szczątkowym, tworzą kość guziczną-  os coccygis

BUDOWA KRĘGU

Wyróżniamy:

a) trzon skierowany do przodu

b) łuk skierowany do tyłu na którym znajdują się wyrostki

- kolczysty (1)- skierowany ku tyłowi

- poprzeczny (2)- skierowany bocznie

- stawowe górne (2)- skierowany ku górze

- stawowe dolne (2)- skierowany ku dołowi

c) otwór kręgowy- znajduje się między trzonem a łukiem kręgowym (z otworów kręgowych

wszystkich kręgów powstaje kanał kręgowy)

d) wcięcie kręgowe górne (płytkie) i wcięcie kręgowe dolne (głębsze)- jest to przewężenie miejsca odejścia łuku kręgu od trzonu (wcięcia dwu sąsiadujących ze sobą kręgów tworzą otwór

międzykręgowy)

KRĘGI SZYJNE- cechy charakterystyczne

- wyrostek kolczysty jest krótki i rozdwojony na końcu

- wyrostek poprzeczny, mały składa się z 2 listewek kostnych zrastających się na końcach i obejmujący

otwór wyrost poprzecznych

- dodatkowe otwory

KRĘG SZCZYTOWY (ATLAS)- posiada

- łuk przedni zamiast trzonu (na wewnętrznej jego powierzchni występuje dołek zębowy)

- guzek tylny zamiast wyrostka kolczystego

- dołki stawowe górne i dolne zamiast wyrostków stawowych

KRĘG OBROTOWY (AXIS) - posiada;

- ząb, który wyrasta z górnej powierzchni trzonu na którym znajdują się powierzchnie stawowe

- powierzchnie stawowe górne zamiast wyrostków stawowych górnych

KRĘGI PIERSIOWE- cechy charakterystyczne:

- dołki żebrowe górne i dolne występujące na bocznych powierzchniach trzonu

- dołki żebrowe wyrostków poprzecznych- występujące na wyrostkach poprzecznych

- długie wyrostki kolczyste dachówkowato zachodzące na siebie

KRĘGI LĘDŻWIOWE- cechy charakterystyczne :

- powierzchnia górna i dolna trzonu o kształcie nerkowatym

- posiadają wyrostki żebrowe (w miejscu wyrostka poprzecznego)

- wyrostki stawowe ustawione sa pionowo, powierzchnie stawowe wyrostków górnych skierowana jest przyśrodkowo, a dolnych bocznie

- nie mają dołków żebrowych jak piersiowe i nie rozdwojony wyrostek kolczysty jak szyjne

KOŚĆ KRZYŻOWA- wyróżniamy :

- podstawa zwrócona do góry

- zrośnięta

- wierzchołek skierowany ku dołowi

- powierzchnię miedniczną

- powierzchnię grzbietową

- otwory krzyżowe przez które przechodzą nerwy rdzeniowe

- części boczne na których znajdują się powierzchnie uchowate służące do połączenia stawowego

- kanał krzyżowy

KOŚCI KLATKI PIERSIOWEJ

*mostek- sternum

*żebra- costa

*kręgi piersiowe- vertebra thoracica

MOSTEK

składa się z :

-rękojeści

-trzonu

-wyrostka  mieczykowatego

-wcięć żebrowych ( służących do połączeń żebrowych )

-w miejscu połączenia rękojeści i trzonu znajduje się kąt mostka, do którego przyłącza się II żebro

-jest miejscem punkcji w celu uzyskania szpiku kostnego

ŻEBRA (12 PAR )

* dzieli się na :

- prawdziwe- 7 górnych par które łączą sie bezpośrednio z mostkiem

- rzekome 8,9,10- łączące się z mostkiem za pomoca łuku żebrowego

- wolne 11, 12- nie łączące sie z mostkiem

* dzieli się na :

- część tylną zwaną końcem żebrowym

- część przednią - chrząstkę żebrową, która łączy się z mostkiem

* wyróżniamy

- koniec mostkowy- przedni

- trzon-płaski, tworzy kąt żebra- na brzegu dolnym jest bruzda żebra przeznaczona dla naczyń i nerwu międzyżebrowego (tzw. triada)

- koniec kręgosłupowy- tylny, na którym znajduje się głowa, szyjka i guzek zebra (na glowie i guzku znajduja sie powierzchnie stawowe do połączenia z kregami piersiowymi)

KOŃCZYNA GÓRNA

* dzieli się na :

1)obręcz kończyny górnej

2) kończynę górna wolną

a) ramię- brachium

b) przedramię- antebrachium

c) reka- manus

- nadgarstek

- śródręcze

- palce

OBRĘCZ KOŃCZYNY GÓRNEJ

1) obojczyk (clavicula)

2) łopatka (scapula)

OBOJCZYK

* jest kością długą, esowato wygiętą

* wyróżnia się w nim:

- koniec mostkowy pokryty powierzchnia stawowa

- koniec barkowy pokryty powierzchnią stawową

- trzon

* łączy się z rękojeścią mostka i z wyrostkiem barkowym łopatki

ŁOPATKA

* posiada

-powierzchnię żebrową- wklęsła i przylegająca do ścian klatki piersiowej

- powierzchnię grzbietową- wypukła, na której znajduje się grzebień łopatki, który przechodzi w wyrosrek barkowy (do połączenia z obojczykiem)

-wydrążenie stawowe, pokryte powierzchnią stanowiącą panewkę służącą do połączenia z głową kości ramiennej

RAMIĘ (kość ramienna Humerus)

W jego skład wchodzi jedna kość- ramienna

* posiada:

- koniec bliższy,na którym znajduje się głowa (pokryta powierzchnia stawową), łącząca się z wydrążeniem panewki stawowej łopatki

- szyjkę chirurgiczną- część kości na pograniczu końca bliższego i trzonu (jest to najczęstsze miejsce złamań kości)

-trzon

* koniec dalszy nosi nazwę kłykcia kości ramiennej,na którym znajduje się:

- główka- łącząca się z kością promieniową

- bloczek- łączący się z kością łokciową

- dół wyrostka łokciowego- znajdujący się na powierzchni tylnej kości ponad bloczkiem,do którego wchodzi wyrostek łokciowy kości łokciowej

PRZEDRAMIĘ:

-kość promieniowa Radius

-kość łokciowa Ulna

KOŚĆ PROMIENIOWA

* leży po stronie kciuka

* posiada:

-koniec bliższy,na którym znajduje:

> głowa,na której znajduje się dołek głowy, który łączy się z głową kości ramiennej

> obwód stawowy głowy- do połączenia z wcięciem promieniowym  na kości łokciowej

-trzon

-koniec dalszy- na którym znajduje się:

> powierzchnia stawowa nadgarstkowa- do połączenia z kośćmi nadgarstka

> wcięcie łokciowe- do połączenia z kością łokciową

KOŚĆ ŁOKCIOWA

* leży po stronie palca piatego

* posiada:

- koniec bliższy- na którym znajduje się

- wyrostek łokciowy- łączący się z kością ramienną

- wcięcie bloczkowe przeznaczone dla bloczka kości ramiennej

- wcięcie promieniowe, przeznaczone dla głowy kości promieniowej

- trzon, na którym znajduje sie brzeg międzykostny służący do przyczepu błony międzykostnej

- koniec dalszy, na którym znajduje się głowa- na niej znajduje się obwód stawowy służący do połączenia z wcięciem łokciowym kości promieniowej

RĘKA

-kości nadgarstka

-kości śródręcza

-kości palców

KOŚCI NADGARSTKA

*jest ich 8 i są ułożone w dwóch szeregach po cztery w każdym

-szereg bliższy sąsiaduje z kośćmi przedramienia

-szereg dalszy sasiaduje z kośćmi śródręcza

KOŚCI ŚRÓDRĘCZA

*jest ich 5 i są zaliczane do kości długich koścca

*kości posiadają:

-koniec bliższy zwany podstawą

-trzon

-koniec dalszy w kształcie głowy

*podstawa łączy się z kośćmi nadgarstka a głowa z paliczkiem bliższym

KOŚCI PALCÓW

-są to paliczki

*w palcach od II do V występują po trzy paliczki:

- paliczek bliższy

- paliczek środkowy

- paliczek dalszy, który posiada guzowatość stanowiącą podstawę dla paznokcia

*w kciuku są dwa paliczki- bliższy i dalszy

PALCE

Wyróżniamy kolejno:

I- kciuk pollex

II- wskazujący index

III- środkowy digitus medius

IV- serdeczny digitus anularis

V- mały digitus minimus

KOŃCZYNA DOLNA

Dzieli się na:

1) Obręcz kończyny dolnej

2) Kończynę dolną wolną

a) udo

b) podudzie

c) stopa

-stęp

-śródstopie

-palce

OBRĘCZ KOŃCZYNY DOLNEJ

*Do kości obręczy kończyny dolnej zaliczamy:

a)kość miedniczna, która powstała przez zrośnięcie się trzech kości:

- kości biodrowej

-kości łonowej

-kości kulszowej

*Trzony tych kości zrastają się ze sobą w miejscu zwanym wydrążeniem stawowym,służącym do połączenia z głową kości udowej

KOŚĆ BIODROWA

*Składa się z:

-trzonu

-talerza, którego górny brzeg nosi nazwę grzebienia biodrowego

*Granicę pomiędzy nimi stanowi kresa łukowata

*W części tylnej kości biodrowej znajduje się powierzchnia uchowata,która łączy się z powierzchnia uchowatą kości krzyżowej

KOŚĆ KULSZOWA

*Dzieli się na:

-trzon

-gałąź

*Na brzegu tylnym trzonu znajduje się :

-kolec kulszowy

-guz kulszowy

*Do gałęzi przyczepiają się mięśnie kończyny dolnej

KOŚĆ ŁONOWA

Jest utworzona z:

-trzonu

-gałęzi dolnej

-gałęzi górnej, która kończy się powierzchnią spojeniową, służącą do połączenia z przeciwległą kością łonową

*gałęzie kości łonowej i kulszowej ograniczają otwór zasłoniowy

UDO

-kość udowa

-rzepka- największa trzeszczka ustroju

KOŚĆ UDOWA Femur

Jest kością długą i składa się z

- końca bliższego, na którym znajduje się głowa i szyjka (stanowi miejsce stosunkowo łatwo ule...