Normalizacja.docx

Normalizacja to działalność polegająca na analizowaniu wyrobów, usług i procesów w celu zapewnienia:

·         funkcjonalności i użyteczności,

·         zgodności (kompatybilności) i zamienności,

·         bezpieczeństwa użytkowania,

·         ograniczenia (zbędnej) różnorodności.

Wyniki tych analiz podawane są do publicznej wiadomości pod postacią norm lub przepisów technicznych. Niektóre rozwiązania są traktowane jako faktyczne standardy (standard de facto) pomimo braku formalnych norm.

Cele i etapy normalizacji

Celem normalizacji jest zastosowanie w produkcji przemysłowej jednolitych wzorców, np. znormalizowanie niektórych wyrobów pod względem wymiarów i wykorzystywanych materiałów. Takie działania wpływają na obniżenie kosztów, umożliwiają masową produkcję, współpracę urządzeń różnych producentów i wymianę zużytych części oraz ułatwiają dokonywanie zamówień handlowych.

Etapy normalizacji to:

·         klasyfikacja, czyli grupowanie według podobieństwa cech charakterystycznych dla produktu,

·         unifikacja, czyli ujednolicanie cech konstrukcyjnych i wymiarowych części maszyn w celu umożliwienia ich zamienności,

·         typizacja, czyli ujednolicenie konstrukcji w celu uproszczenia produkcji (i obniżenia kosztów) oraz ułatwienia eksploatacji.

Pierwsze działania normalizacyjne zainicjowano w zamierzchłej przeszłości; dotyczyły one jednostek miary i wagi.

Działalnością normalizacyjną zajmują się agendy państwowe, grupy zainteresowania (na ogół tworzone z inicjatywy producentów), oraz niezależne organizacje międzynarodowe.

Normalizacja w Polsce

W Polsce, z ramienia państwa, normalizacją zajmowały się:

·         1923 Komitet Techniczny przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu

·         1924 Polski Komitet Normalizacyjny (PKN)

·         1972 Polski Komitet Normalizacji i Miar

·         1979 Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości

i obecnie:

·         1994 Polski Komitet Normalizacyjny (PKN)

Polska Norma (oznaczana symbolem PN) – norma o zasięgu krajowym, przyjęta w drodze konsensu i zatwierdzona przez krajową jednostkę normalizacyjną – Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Normy PN są powszechnie dostępne, ale nie bezpłatne, zaś ich dystrybucję kontroluje PKN.

Dostępność Polskich Norm

Teksty Polskich Norm są na podstawie aktualnej ustawy o normalizacji chronione prawem autorskim, przy czym prawa majątkowe do nich przysługują PKN. PKN nie zezwala bez zgody na rozpowszechnianie tekstów Polskich Norm, co powoduje m.in. że nie są one bezpłatnie dostępne w bibliotekach publicznych[4].

Na terenie kraju istnieje kilkanaście Punktów Informacji Normalizacyjnej, działających zwykle przy bibliotekach uniwersyteckich i instytutach naukowych[5]. Punkty te udostępniają teksty norm odpłatnie, wg cennika, przy czym bez opłaty jest możliwość zapoznania się z normą w czytelni, ale zwykle ograniczone jest to tylko do pracowników i studentów uczelni. Pełen publiczny i bezpłatny dostęp do teksów norm możliwy jest w 3 czytelniach w Polsce znajdujących się w Warszawie, Łodzi i Katowicach[6].

Norma – dokument będący wynikiem normalizacji i standaryzujący jak najszerzej pojętą działalność badawczą, technologiczną, produkcyjną, usługową.

Norma podaje do powszechnego i stałego użytku sposoby postępowania lub cechy charakterystyczne wyrobów, procesów lub usług. Norma może mieć albo charakter dokumentu technicznego i wtedy jej stosowanie jest fakultatywne albo prawno-technicznego, którego stosowanie jest obligatoryjne.

Rodzaje norm

Ze względu na treść i obszar stosowania wyróżnia się (według PN-EN 45020:2007) następujące rodzaje norm:

·         norma terminologiczna

·         norma podstawowa

·         norma badań

·         norma wyrobu

·         norma procesu

·         norma usługi

·         norma interfejsu

·         norma danych

Norma prawna: cechy, budowa, rodzaje

Norma prawna jest elementarną cząstką prawa.

Norma prawna jest to wynikająca z przepisów reguła postępowania wydana lub usankcjonowana przez państwo zagwarantowana przymusem państwowym

Cechy normy prawnej:

a)      ma charakter ogólny- każdy musi zachować się w sposób nakazany w normie, nie ma indywidualizacji osoby

b)      ma charakter dwustronny- z każdej normy wynika dla jednej strony prawo, dla drugiej obowiązek (dłużnik ma obowiązek zwrócić pieniądze, wierzyciel ma prawo żądać zwrotu).

c)      jest zagwarantowana przymusem państwowym

d)      zbudowana jest z 3 części:

-hipoteza - dana sytuacja

-dyspozycja - co należy zrobić, a co jest zakazane

-sankcja - informuje o skutkach niezastosowania się do dyspozycji (nie należy utożsamiać z karą)

 Norma prawna zbudowana jest z trzech części:

·         Hipoteza (każda norma prawna znajduje zastosowanie tylko w pewnej sytuacji)

·         Dyspozycja (dyspozycja jest to część normy prawnej, która wskazuje obowiązujący - w danej sytuacji - sposób zachowania. Co należy zrobić, a co jest zabronione - o tym informuje właśnie dyspozycja. Jest ona kluczową częścią normy)

·         Sankcja (sankcja jest to ta część normy prawnej, która mówi, jakie ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji)

Rodzaje norm:

·         normy bezwzględnie obowiązujące ( normy imperatywne zawierają niepodważalny nakaz państwa, od wypełnienia którego nie można się uchylić

·         normy względnie obowiązujące ( normy dyspozytywne mają odmienny charakter. Strony umowy zobowiązane są w trakcie jej wykonania postępować zgodnie z normami dyspozytywnymi tylko wtedy, gdy spraw, których norma dotyczy, nie uregulowały inaczej w umowie).