wyklad_14.pdf

(204 KB) Pobierz

Bohaterowie Starego i Nowego Testamentu

}

Wykład 14

BOHATEROWIE STAREGO I NOWEGO TESTAMENTU

Ks. Michał Bednarz

Bohaterowie Ewangelii

. Ł

UKASZ

– E

WANGELISTA

„Wielu

już starało się ułożyć opowiadanie o zdarzeniach, które się dokonały pośród nas, tak jak

nam je przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi

świadkami

i sługami słowa. Postanowi-

łem więc i ja zbadać dokładnie wszystko od pierwszych chwil i opisać ci po kolei, dostojny Teo-

filu, abyś się mógł przekonać o całkowitej pewności nauk, których ci udzielono”

(Łk 1,1-4).

Św.

Łukasz pochodził ze

środowiska

o wysokiej kulturze, o czym

świadczy

jego dobra znajo-

mość języka greckiego oraz zagadnień z dziedziny medycyny. Język trzeciej Ewangelii jest bo-

gaty, elastyczny, piękny. Dlatego

św.

Hieronim uznał jej autora za najbardziej biegłego w języ-

ku greckim spośród wszystkich ewangelistów.

Stara tradycja chrześcijańska utrzymuje,

że św.

Łukasz był z pochodzenia antiocheńczykiem i lekarzem. Potwierdza to analiza jego pism:

Ewangelii i Dziejów Apostolskich. Jest dobrze poinformowany o Antiochii Syryjskiej, a szcze-

gólnie o początkach Kościoła w tym mieście (Dz 11,19-30; 13,1-3).

W starym

świadectwie

chrześcijańskim, w tzw. Fragmencie Muratoriego (nazwanym tak od

L.A. Muratoriego, który odkrył ten rękopis z r. 200 w Bibliotece Ambrozjańskiej w Mediolanie

i po raz pierwszy opublikował w r. 1740), czytamy: „Trzecia księga Ewangelii według Łuka-

sza. Łukasz ów, lekarz, kiedy po wniebowstąpieniu Chrystusa Paweł wziął go ze sobą jako do-

radcę prawnego, spisał ją przypuszczalnie w jego imieniu (na jego polecenie). Wprawdzie i on

nie widział Pana w cielesnej postaci, pomimo to wszakże jak mógł, tak zaczął opowiadać od

narodzenia Jezusa”. Podobnie twierdzi

św.

Ireneusz: „Łukasz, towarzysz Pawła, utrwalił w

księdze Ewangelię przez niego głoszoną”.

Analiza trzeciej Ewangelii zdaje się potwierdzać starą tradycję o lekarskim zawodzie

św.

Łuka-

sza. Ewangelista używa sporo terminów technicznych z dziedziny medycznej, np. wyrażenie

„trawiona wysoką gorączką” (Łk 4,38) należy do fachowego określenia lekarskiego tamtych

czasów.

Św.

Marek ten sam stan chorej określi w sposób popularny: „leżała w gorączce”

(Mk 1,30). Autor trzeciej Ewangelii jest precyzyjny w opisie chorób. Interesuje się

źródłem

ich

powstania, czasem trwania i sposobem uzdrowienia (Łk 13,11-12; 9,43-44). Odróżnia wypadki

opętania od zwykłych chorób (Łk 9,36; 13,11-16).

PL 22,378.

PG 7,845.

Bohaterowie Starego i Nowego Testamentu

}

W Troadzie

św.

Łukasz spotkał

św.

Pawła (Dz 16,10-40) około r. 50 i odtąd stał się jego wier-

nym współpracownikiem i przyjacielem. Towarzyszył mu aż do Filipii w Macedonii. Apostoł

Narodów odnalazł go powtórnie w Filipii w czasie trzeciej podróży misyjnej w r. 57 (Dz 20,5-

15) i odtąd

św.

Łukasz pozostał już zawsze przy nim. Razem udali się do Jerozolimy, gdzie

św.

Paweł został uwięziony. Podczas pobytu Apostoła Narodów w więzieniu w Cezarei (58-60)

św.

Łukasz nawiązał kontakt z Kościołem jerozolimskim i innymi Kościołami lokalnymi Pale-

styny. Być może w tym okresie zebrał materiał, który wykorzystał w swych dziełach – Ewan-

gelia i Dzieje Apostolskie (por. Łk 1,2).

Żyli

przecież jeszcze naoczni

świadkowie.

Kiedy

św.

Paweł jako obywatel rzymski został wysłany do cesarskiego trybunału w Rzymie,

św.

Łu-

kasz wraz z Arystarchem towarzyszył Apostołowi Narodów w czasie długiej i niebezpiecznej

podróży morskiej z Palestyny do Italii. Opis tej wędrówki pozostawił w Dziejach Apostolskich.

Odtąd, jak się zdaje, pozostał na zawsze przy boku

św.

Pawła. Nie opuścił go w czasie pierw-

szego i drugiego uwięzienia rzymskiego.

Świadczą

o tym najpierw dwa listy Pawła, które po-

chodzą z okresu pierwszego uwięzienia w Rzymie. W Liście do Filemona Apostoł Narodów

pisze: „Pozdrawia cię Epafras, [...], Marek, Arystarch, Demas, Łukasz – moi współpracownicy”

(w. 23-24). A w Liście do Kolosan wspomina: „Pozdrawia was Łukasz, umiłowany lekarz”

(Kol 4,14).

Św.

Łukasza spotykamy także podczas drugiego uwięzienia

św.

Pawła w Rzymie.

On jeden pozostał przy starym Apostole, który kończy trud swego

życia

(„Tylko Łukasz jest ze

mną” – 2 Tm 4,11). Zdanie to pozostanie na zawsze

świadectwem

wierności

św.

Łukasza.

Autor trzeciej Ewangelii był niewątpliwie człowiekiem wrażliwym. W jego dziele dostrzegamy

bowiem szereg opuszczeń, które

świadczą

o jego delikatności. Pomija wszystkie wypowiedzi

św.

Marka, które wydawały mu się zbyt twarde, surowe i obciążające osoby, o których wspo-

mina. Każda osoba, nawet najbardziej grzeszna i upadła, wprowadzona przez niego do trzeciej

Ewangelii, cieszy się sympatią i doświadcza jego łagodności. Przemilcza dyskretnie np. surowe

wyrzuty czynione Piotrowi (Mk 8,32-33). W opisie przesłuchania Jezusa wyraźnie i

świadomie

oszczędza Piłata. Aż trzykrotnie przytacza słowa namiestnika: „Nie znajduję

żadnej

winy w

tym człowieku” (Łk 23,4.14.22). Bardzo obszernie opisuje usiłowanie Piłata zmierzające do

uwolnienia Chrystusa.

Nic pewnego nie można powiedzieć o ostatnich latach działalności

św.

Łukasza. Najprawdopo-

dobniej po

śmierci św.

Pawła opuścił Rzym i poświęcił się głoszeniu Ewangelii. Miał pracować

w Dalmacji, Galii, Italii i Macedonii. Nie wiadomo, gdzie i w jaki sposób umarł. Kościół czci

go jako męczennika. Martyrologium rzymskie i inne katalogi męczenników wspominają,

że

zginął w Bitynii. Najprawdopodobniej zmarł jednak w Grecji.

W Konstantynopolu w w. VI wspomina się po raz pierwszy o

św.

Łukaszu jako malarzu. Naj-

starszym

świadkiem

tej tradycji jest Teodor Lektor, który

żył

około r. 530. W swej Historii Ko-

ścioła

podaje,

że

cesarzowa Eudoksja (+ 460) posłała z Jerozolimy siostrze cesarza Pulcherii

„obraz Matki Bożej, który namalował Łukasz”. Tradycja o

św.

Łukaszu malarzu była podej-

mowana później w ciągu wieków i od czasu do czasu przypisuje się trzeciemu Ewangeliście

tworzenie obrazów Matki Bożej, najczęściej w stylu bizantyjskim (zob. obraz na skale w ko-

ściele św.

Marka w Jerozolimie).

Historycy uważają jednak,

że

jest to szczegół legendarny. Ma on prawdopodobnie swoje

źródło

w tym,

że św.

Łukasz jako pisarz posiadał niezwykłe zdolności artystyczne. Pióro w jego rę-

kach stawało się pędzlem zdolnym odtworzyć w sposób niezwykle

żywy

cechy przedstawia-

PG 86,165.

Bohaterowie Starego i Nowego Testamentu

}

nych osób. W trzeciej Ewangelii mamy wspaniałe portrety Zachariasza, Elżbiety, starca Syme-

ona i wielu innych. Szczególne miejsce zajmuje w tym dziele Matka Jezusa. Autor pisze o Niej

więcej niż inni autorzy natchnieni. Namalował piórem najbardziej charakterystyczne rysy Jej

osobowości oraz utrwalił wydarzenia uwypuklające Jej wielkość. Nie pędzlem, ale piórem na-

malował piękny obraz Matki Najświętszej, który stał się natchnieniem dla wielu pisarzy i arty-

stów chrześcijańskich.

Symbolem

św.

Łukasza jest wół, gdyż jego Ewangelia rozpoczyna się opisem zjawienia się

anioła Gabriela w

świątyni

jerozolimskiej, w której składano Panu Bogu woły i owce.

Ks. Mirosław Łanoszka

Bohaterowie Starego Testamentu

ZECHIEL

–

PROROK BUDZĄCY WIARĘ W MOC

OGA

„Odrzućcie

od siebie wszystkie przestępstwa, które popełniliście, i uczyńcie sobie nowe serce i

nowego ducha! Dlaczego mielibyście umrzeć, ludu izraelski? Przecież nie pragnę

śmierci

śmiertelnika

– wyrocznia Pana BOGA. Nawróćcie się więc, abyście pozostali przy

życiu!”

(Ez 18,31-32)

Ezechiel to kolejna wielka postać należąca do prorockiego

świata

Starego Testamentu. Jedy-

nym

źródłem

informacji na temat jego

życia

i działalności jest Księga Ezechiela, w której jed-

nak nie znajdziemy zbyt wielu biograficznych danych dotyczących naszego bohatera. Hebraj-

skie imię Ezechiela (hebr. J

chezqē’l) oznacza „Bóg jest mocny” lub „Bóg czyni mocnym”

Nie znamy dokładnej daty ani miejsca urodzenia tej postaci. Z informacji zamieszczonych w

prologu do jego księgi dowiadujemy się,

że

Ezechiel był kapłanem, synem Buziego, a do peł-

nienia posłannictwa prorockiego został powołany na obczyźnie, w ziemi babilońskiej (Ez 1,3).

Jakie zatem wydarzenia z dziejów Izraela znajdują się w tle

życia

i działalności Ezechiela? Jed-

nym z najtragiczniejszych momentów w historii narodu wybranego było bez wątpienia zburze-

nie Jerozolimy i

świątyni

w 586 r. przed Chr. przez armię Nabuchodonozora, po którym nastą-

piło uprowadzenie licznej grupy Judejczyków do Babilonii. Księga Ezechiela rozpoczyna swój

przekaz mniej więcej dziesięć lat wcześniej, kiedy to wspomniany babiloński władca (605-562

r. przed Chr.) najechał na stolicę Judy celem zdławienia buntu wywołanego przez króla Jojaki-

ma. Jednak już w początkowej fazie oblężenia Jerozolimy (597 r. przed Chr.) monarcha ten

zmarł, a jego syn Jojakin (Jehojakin), który objął po nim tron, po kilku dalszych miesiącach

obrony ostatecznie poddał

święte

miasto (597 r. przed Chr.). Kiedy Nabuchodonozor zajął Je-

rozolimę deportował do Babilonu: Jojakina wraz z jego rodziną, dwór królewski oraz liczne

elity ówczesnego społeczeństwa judzkiego, by w ten sposób maksymalnie osłabić podbity na-

ród. W grupie ludności przesiedlonej na terytorium imperium babilońskiego znalazł się również

młody Ezechiel. Ta jedna z najtragiczniejszych w dziejach narodu wybranego sytuacja tworzy

The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon,

F. Brown, S.R. Driver, Ch.A. Briggs, Peabody

2001, s. 306.

Bohaterowie Starego i Nowego Testamentu

}

historyczny kontekst, w którym nasz bohater przeżył swoje powołanie i realizował prorocką

działalność

Ezechiel jako młody kapłan zostaje powołany przez Boga w piątym roku swojego pobytu w

Babilonii (593 r. przed Chr.)

. To niezwykłe wydarzenie, jakim jest powołanie proroka, rozpo-

czyna się od opisu spektakularnej wizji ognistego rydwanu (Ez 1,4-28), która wyraża potęgę

majestatu objawiającej się Bożej chwały, co potwierdza fragment Mądrości Syracha: „Ezechiel

w widzeniu ujrzał chwałę, która mu się objawiła na rydwanie cherubów” (Syr 49,8). Młody

Ezechiel, który bez słowa sprzeciwu przyjmuje powierzoną mu przez Boga misję, otrzymuje do

zjedzenia zapisany dwustronnie zwój: „Spojrzałem i zobaczyłem wyciągniętą ku mnie rękę, a w

niej zwój księgi. A gdy go rozwinął przede mną, widziałem, ze był on zapisany z obu stron.

Były na nim zapisane skargi, wzdychania i biada” (Ez 2,9-10). Przytoczone słowa odsłaniają

prawdziwą naturę pokarmu prorockiego, którym jest słowo Boże: tylko ono stanowi rzeczywi-

stą mocą dla człowieka powołanego, dając mu siłę do

życia

duchowego, jak i właściwej reali-

zacji otrzymanego powołania.

Zgodnie z tekstem Księgi Ezechiela nasz bohater w chwili wyboru na proroka znajdował się

„w ziemi Chaldejczyków, nad rzeką Kebar” (Ez 1,3), prawdopodobnie blisko babilońskiego

miasta Nippur

, głosząc Boże orędzie przebywającym tam na wygnaniu Izraelitom. W Babilo-

nii, w miejscowości Tell-Abib (nad kanałem Kebar), Ezechiel miał swój dom, który mógł słu-

żyć,

przynajmniej od czasu do czasu, jako miejsce spotkań z przywódcami przesiedlonej

wspólnoty (Ez 8,1; 14,1). Możliwe,

że

to właśnie tam narodziła się instytucja synagogalna

Ezechiel był człowiekiem

żonatym,

jednak jego ukochana

żona,

która jest nazwana „radością

jego oczu” (Ez 24,16) nagle zmarła. Spowodowane

śmiercią

małżonki cierpienie prorok prze-

żywa

jedynie w głębi swego serca, bez zewnętrznych gestów

żałoby,

które były tak bardzo cha-

rakterystyczne dla semickiej kultury, jak chociażby publiczna lamentacja (Ez 24, 16-17). Oka-

zuje się,

że

ten wdowi stan Ezechiela jest zamierzony przez Boga, który pragnie w ten niesły-

chanie wymowny sposób zapowiedzieć Izraelitom zburzenie

świątyni

jerozolimskiej. Ten

wspaniały dom Boży, który jest „rozkoszą oczu i tęsknotą duszy” narodu wybranego upadnie,

a potem przyjdzie babilońska niewola, pozbawiając możliwości opłakiwania tego smutnego

wydarzenia, spowodowanego ogromem popełnianych przez Izraela grzechów (Ez 24,21-24).

Właściwie poza przedstawionymi już informacjami nie potrafimy podać większej liczby bio-

graficznych szczegółów z

życia

naszego bohatera, nie wiemy też, kiedy ani w jakich okoliczno-

ściach

zakończył swoje

życie.

Księga Ezechiela pozwala nam jednak częściowo przyglądnąć się niezwykłej osobowości pro-

roka. Szczególnie wymownym

świadectwem

głębokiego zaangażowania się w realizację swo-

jego powołania były wykonywane przez niego czynności symboliczne, charakteryzujące się

pewną dramaturgią. Przykładowo: Ezechiel znajduje się w stanie osłupienia przez siedem dni

(Ez 3,15), pozostaje w postawie milczenia przez pewien czas (Ez 3,25-26) lub reaguje nagłym

wybuchem nadmiernej

żywiołowości

(Ez 6,11). Na podstawie przekazanych w Księdze Eze-

chiela opisów zachowania proroka nie można wyciągać

żadnych

wniosków na temat jego

J. Frankowski,

Prorok bezlitosnej kary (Księga Ezechiela),

w: J. Frankowski (red.), T. Brzegowy (współred.),

Wprowa-

dzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych,

t. 4, Warszawa 2001, s. 218-219.

L. Monloubou,

ÉZÉCHIEL,

w: J. Bajard, M. Defossez, J. Longton, R.F. Poswick, G. Rainotte (red.),

Le Dictionnaire

Encyclopédique de la Bible,

[Turnhout] Brepols 1987, s. 464.

M.Z. Brettler,

How to read the Bible,

Philadelphia 2005, s. 185.

J.F.A. Sawyer,

Prophecy and the biblical prophets,

Oxford 1993, s. 105.

Bohaterowie Starego i Nowego Testamentu

}

zdrowia, gdyż to, co wydaje się wykraczać poza powszechnie przyjęte normy w relacjach mię-

dzyludzkich, służy wyrażeniu doświadczenia, jakim jest nadprzyrodzone spotkanie z wszech-

mogącym Bogiem. Ezechiel głosił słowo Boże całym swoim istnieniem, a więc wszystkim,

co konstytuuje ludzką kondycję. Jeżeli dana czynność o charakterze symbolicznym była wła-

ściwa

dla ukazania przyszłego losu Izraela, to Ezechiel, zgodnie z wolą Bożą, realizował ją.

Takim przykładem może być nakaz upieczenia chleba na odchodach, który dla pobożnego Izra-

elity oznaczał pokarm nieczysty, ale na płaszczyźnie zapowiedzi prorockiej stał się znakiem

komunikującym narodowi wybranemu nieunikniony pobytu w kraju pogan, uznawanych przez

Żydów

za nieczystych (Ez 4,15).

Niezmierna różnorodność występujących w Księdze Ezechiela form literackich, jak i głębia

zawartego w niej przesłania pozwala mówić o naszym bohaterze w kategorii wybitnych pisarzy

i teologów. W centrum przekazanego przez Ezechiela nauczania znajduje się wezwanie do we-

wnętrznej odnowy

życia,

gdyż Bóg bardzo pragnie naszego nawrócenia: „Nawróćcie się i od-

stąpcie od wszystkich waszych przestępstw. Niech nie będą one dla was powodem do grzechu.

Odrzućcie od siebie wszystkie przestępstwa, które popełniliście, i uczyńcie sobie nowe serce

i nowego ducha! Dlaczego mielibyście umrzeć, ludu izraelski? Przecież nie pragnę

śmierci

śmiertelnika

– wyrocznia Pana BOGA. Nawróćcie się więc, abyście pozostali przy

życiu!”

(Ez 18,30-32). Prorok przedstawia Boga wychodzącego naprzeciw swojego ludu, przebywają-

cego na obczyźnie, z zapowiedzią daru nowego serca, który uzdolni go do

życia

zgodnego z

Bożym prawem: „Dam wam nowe serce i nowego ducha ześlę do waszego wnętrza. Wyjmę z

waszej piersi serce kamienne, a dam wam serce z ciała. Poślę do waszego wnętrza mojego du-

cha i sprawię,

że

będziecie postępowali według moich nakazów i zachowywali moje prawo.

Będziecie go przestrzegali. Zamieszkacie w kraju, który dałem waszym przodkom. Będziecie

moim ludem, a Ja będę waszym Bogiem” (Ez 36,26-28). Przytoczone słowa służą podkreśleniu,

że

jedyną drogą do prawdziwego odrodzenia narodu jest jego duchowa przemiana. Tylko od-

rzucenie grzechów i wierne przestrzeganie Bożych przykazań przyniesie oczekiwane owoce

wszelkiego dobra i pomyślności dla wszystkich.

Ezechiel to prorok i kapłan, który we wszystkich przejawach

życia

religijnego akcentował wy-

miar duchowy, bez którego pobożność może stać się doświadczeniem czysto zewnętrznym,

prowadzącym do różnego rodzaju deformacji. Podkreślanie przez naszego bohatera tego du-

chowego nurtu w przeżywaniu swojej wiary uczyniło jego orędzie bardzo bliskim przesłaniu

Nowego Testamentu. Kiedy Ezechiel opisuje postać dobrego pasterza, który w osobie samego

Boga otacza doskonałą opieką wszystkie swoje owce (Ez 34,11), słyszymy słowa wypowie-

dziane przez Jezusa Chrystusa w Janowej Ewangelii: „Ja jestem dobrym pasterzem. Dobry pa-

sterz poświęca swoje

życie

za owce” (J 10,11). To właśnie Jezus-Mesjasz w rozmowie z Sama-

rytanką stoi u początku kultu, „kiedy prawdziwi czciciele będą wielbili Ojca w Duchu i w

prawdzie” (J4,23), do którego tak wielką wagę przywiązywał w swoim nauczaniu Ezechiel

(Wstęp do ksiąg prorockich, Biblia Jerozolimska).

Ponad dwudziestoletnia działalność proroka Ezechiela dawała odpowiedź na temat prawdzi-

wych przyczyn upadku Jerozolimy i babilońskich deportacji mieszkańców Judy. Prorok w spo-

sób bezkompromisowy wykazywał,

że

to z powodu swojej nieustannej postawy niewierności

lud izraelski zebrał

żniwo

w postaci utraty ziemi obiecanej. Religijna apostazja, która pociągnę-

ła za sobą rozkład moralny wszystkich wymiarów

życia

tak osobistego, jak i społecznego

sprowadziła na Izraela ponowną niewolę. Izraelscy wygnańcy próbowali obciążyć winą za na-

rodową klęskę grzeszne pokolenie swoich przodków, co znalazło wyraz w powtarzanym przez

Plik z chomika:

siola1974

Inne pliki z tego folderu:

wyklad_3.mp3 (11547 KB)
wyklad_10.mp3 (11308 KB)
wyklad_1.mp3 (11004 KB)
Test_konczący_semestr_2011-2012_rozwiazania.pdf (31 KB)
wyklad_1.pdf (174 KB)

wyklad_14.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: