KSIĘGA PSALMÓW
Wstęp do Księgi Psalmów..
Wspólne elementy.
KSIĘGA PIERWSZA
Psalm 1. Dwie drogi.
Psalm 2. Dramat Mesjasza.
Psalm 3. Poranne wołanie sprawiedliwego prześladowanego.
Psalm 4. Modlitwa i napomnienie.
Psalm 5. Modlitwa poranna.
Psalm 6. Błaganie w próbie.
Psalm 7. Modlitwa sprawiedliwego prześladowanego.
Psalm 8. Potęga Imienia Bożego.
Psalm 9. Bóg obala bezbożnych i zbawia pokornych.
Psalm 10. Bóg obala bezbożnych i zbawia pokornych.
Psalm 11. Ufność sprawiedliwego.
Psalm 12. Przeciw zakłamanemu światu.
Psalm 13. Ufne wołanie.
Psalm 14. Człowiek bez Boga.
Psalm 15. Gość Jahwe.
Psalm 16. Jahwe częścią mojego dziedzictwa.
Psalm 17. Wołanie niewinnego.
Psalm 18. Te Deum królewskie.
Psalm 19. Jahwe słońcem sprawiedliwości.
Psalm 20. Modlitwa za króla.
Psalm 21. Liturgia koronacji.
Psalm 22. Cierpienia i nadzieje sprawiedliwego.
Psalm 23. Dobry Pasterz.
Psalm 24. Liturgia wejścia do świątyni.
Psalm 25. Modlitwa w niebezpieczeństwie.
Psalm 26. Modlitwa niewinnego.
Psalm 27. Liturgia koronacji.
Psalm 28. Błaganie i dziękczynienie.
Psalm 29. Hymn na cześć Pana burzy.
Psalm 30. Podziękowanie po śmiertelnym niebezpieczeństwie.
Psalm 31. Modlitwa w próbie.
Psalm 32. Wyznanie uwalnia od grzechów..
Psalm 33. Hymn do Opatrzności.
Psalm 34. Pochwała sprawiedliwości Bożej.
Psalm 35. Modlitwa sprawiedliwego prześladowanego.
Psalm 36. Złość grzesznika i dobroć Boga.
Psalm 37. Los sprawiedliwego i niegodziwego.
Psalm 38. Modlitwa w utrapieniu.
Psalm 39. Nicość człowieka w obliczu Boga.
Psalm 40. Dziękczynienie. Prośba o pomoc.
Psalm 41. Modlitwa chorego opuszczonego.
KSIĘGA DRUGA
Psalm 42. Skarga lewity na wygnaniu.
Psalm 43. Skarga lewity na wygnaniu.
Psalm 44. Elegia narodowa.
Psalm 45. Na cześć zaślubin królewskich.
Psalm 46. Bóg jest z nami.
Psalm 47. Jahwe królem Izraela i świata.
Psalm 48. Syjon, góra Boga.
Psalm 49. Nicość bogactw..
Psalm 50. O kult w duchu.
Psalm 51. Miserere.
Psalm 52. Sąd nad cynikiem..
Psalm 53. Człowiek bez Boga.
Psalm 54. Apel do Boga wymierzającego sprawiedliwość.
Psalm 55. Modlitwa spotwarzanego.
Psalm 56. Wierny nie zginie.
Psalm 57. W pośrodku "lwów".
Psalm 58. Sędzia ziemskich sędziów..
Psalm 59. Przeciwko bezbożnym..
Psalm 60. Modlitwa narodu po klęsce.
Psalm 61. Modlitwa wygnańca.
Psalm 62. Bóg jedyną nadzieją.
Psalm 63. Tęsknota za Bogiem..
Psalm 64. Ukaranie oszczerców..
Psalm 65. Hymn wdzięczności.
Psalm 66. Publiczne dzięki.
Psalm 67. Modlitwa wspólna po dorocznym zbiorze.
Psalm 68. Chwalebna epopea Izraela.
Psalm 69. Lamentacja.
Psalm 70. Krzyk rozpaczy.
Psalm 71. Modlitwa starca.
Psalm 72. Obiecany król.
KSIĘGA TRZECIA
Psalm 73. Sprawiedliwość ostateczna.
Psalm 74. Lamentacja po zburzeniu świątyni.
Psalm 75. Sąd ostateczny i powszechny.
Psalm 76. Oda ku czci Boga przejmującego lękiem..
Psalm 77. Medytacja nad przyszłością Izraela.
Psalm 78. Lekcje historii Izraela.
Psalm 79. Skarga narodu.
Psalm 80. Modlitwa o odnowienie Izraela.
Psalm 81. Na Święto Namiotów..
Psalm 82. Przeciwko książętom pogańskim..
Psalm 83. Przeciwko wrogom Izraela.
Psalm 84. Pieśń pielgrzymów..
Psalm 85. Modlitwa o pokój i sprawiedliwość.
Psalm 86. Modlitwa w czasie próby.
Psalm 87. Syjon matką ludów..
Psalm 88. Modlitwa z głębi rozpaczy.
Psalm 89. Hymn i modlitwa do wiernego Boga.
KSIĘGA CZWARTA
Psalm 90. Kruchość człowieka.
Psalm 91. Pod Bożymi skrzydłami.
Psalm 92. Kantyk sprawiedliwego.
Psalm 93. Bóg majestatu.
Psalm 94. Bóg sprawiedliwy.
Psalm 95. Invitatorium..
Psalm 96. Jahwe Królem i Sędzią.
Psalm 97. Jahwe triumfujący.
Psalm 98. Sędzia ziemi.
Psalm 99. Bóg Królem sprawiedliwym i świętym..
Psalm 100. Wezwanie, by uwielbiać.
Psalm 101. Zwierciadło księcia.
Psalm 102. Modlitwa w nieszczęściu.
Psalm 103. Bóg jest miłością.
Psalm 104. Wspaniałość stworzenia.
Psalm 105. Cudowna historia Izraela.
Psalm 106. Spowiedź narodowa.
KSIĘGA PIĄTA
Psalm 107. Bóg wybawia człowieka z każdego niebezpieczeństwa.
Psalm 108. Hymn poranny i modlitwa narodowa.
Psalm 109. Psalm złorzeczący.
Psalm 110. Kapłaństwo Mesjasza.
Psalm 111. Pochwała dzieł Bożych.
Psalm 112. Pochwała sprawiedliwego.
Psalm 113. Bogu chwały i miłosierdzia.
Psalm 114. Hymn paschalny.
Psalm 115. Jedyny prawdziwy Bóg.
Psalm 116. Podziękowanie.
Psalm 117. Wezwanie do uwielbienia.
Psalm 118. Liturgia na Święto Namiotów..
Psalm 119. Pochwała prawa Bożego.
Psalm 120. Nieprzyjaciele pokoju.
Psalm 121. Stróż Izraela.
Psalm 122. Pomyślność dla Jeruzalem..
Psalm 123. Modlitwa człowieka nieszczęśliwego.
Psalm 124. Zbawca Izraela.
Psalm 125. Bóg ochrania swoich.
Psalm 126. Pieśń powrotu.
Psalm 127. Zawierzenie się Opatrzności.
Psalm 128. Błogosławieństwo nad wiernym..
Psalm 129. Przeciwko nieprzyjaciołom Syjonu.
Psalm 130. De profundis.
Psalm 131. Duch dziecięctwa.
Psalm 132. Na rocznicę przeniesienia arki.
Psalm 133. Życie braterskie.
Psalm 134. Na święto nocne.
Psalm 135. Hymn pochwalny.
Psalm 136. Wielka litania dziękczynna.
Psalm 137. Pieśń wygnanych.
Psalm 138. Hymn wdzięczności.
Psalm 139. Chwała Temu, który wie wszystko.
Psalm 140. Przeciw niegodziwym..
Psalm 141. Przeciw popełnianiu zła.
Psalm 142. Modlitwa prześladowanego.
Psalm 143. Pokorne błaganie.
Psalm 144. Hymn z okazji wojny i zwycięstwa.
Psalm 145. Pochwała Króla Jahwe.
Psalm 146. Hymn do Boga, który przychodzącego z pomocą.
Psalm 147. Hymn na cześć Wszechmogącego.
Psalm 148. Wszechświatowe uwielbienie.
Psalm 149. Pieśń triumfalna.
Psalm 150. Doksologia końcowa.
Wstęp do Księgi Psalmów
Nazwa "psalm" pochodzi z greckiego i łacińskiego określenia psalmos/psalmus i odpowiada hebrajskiemu mizemor. Oznacza ona utwór religijny o charakterze poetyckim, wykonywany przy akompaniamencie instrumentów strunowych (zimmer). Kanoniczny zbiór psalmów Biblii Hebrajskiej obejmuje 150 takich utworów, przekazanych przez tradycję synagogalną. Nadto znany był szereg innych psalmów niekanonicznych: tłumaczenie greckie LXX wymienia np. Ps 151, a zwój psalmów znaleziony w Qumran (11 Q Psb) poza nim kilka dalszych pieśni tego typu. Numeracja psalmów różni się (w Ps 9-147) w starożytnych tłumaczeniach, ponieważ niektóre psalmy podzielono lub połączono; numeracja przyjęta w niniejszym wydaniu Biblii Tysiąclecia na pierwszym miejscu podaje numerację tekstu oryginalnego, na drugim zaś, w nawiasie, numerację przyjętą w tłumaczeniach grecko-łacińskich. Niektóre psalmy przekazano w Psałterzu (z nieznacznymi zmianami) dwukrotnie, inne skomponowano z części dwu pieśni (np. Ps 14 odpowiada Ps 53; Ps 40,14-18 = Ps 70 [->Ps 70,1]; Ps 57,8-12 + Ps 60,7-14 = Ps 108 [->Ps 108,1]).
Podział Psałterza na pięć ksiąg odpowiada prawdopodobnie analogicznemu podziałowi Pięcioksięgu; każda z nich kończy się doksologią. Współczesna krytyka doszukuje się także innych znamion podziału, biorąc za punkt wyjścia użycie imion Bożych (zbiór "jahwistyczny", "elohistyczny") lub autorów (zbiór "Dawidowy"). Nie ulega też wątpliwości, iż psalmy zbierano według rodzajów literackich (np. por. zwartą grupę psalmów "stopni" lub "wstępowań" oraz psalmów "królewskich"). Ogólne określenie psalmów jako "Psałterza Dawidowego" nie należy rozumieć w sensie wyłączności autorstwa wielkiego króla, lecz jako uwydatnienie jego wielkiej roli w powstawaniu księgi. W rzeczywistości są one dziełem wielu autorów bardzo różnych okresów i środowisk i ulegały wielokrotnym przeróbkom, adaptacjom i opracowaniom, zwłaszcza do celów liturgicznych. Odczytując nową, aktualną do sytuacji ludu Bożego treść, nadawano niektórym zwrotom i wyrażeniom nową treść lub zastępowano je innymi. Przy tej sposobności natchnieni redaktorzy dodawali niekiedy krótkie aktualizujące refleksje (por. np. Ps 51[50],20-21).
Tytuły psalmów (35 spośród nich nie posiada ich wcale), zawierające imię rzeczywistego lub domniemanego autora, okoliczności powstania, rodzaj literacki lub uwagi liturgiczno-muzyczne, są częściowo bardzo dawne lub nawet pierwotne, częściowo zaś dodane albo uzupełnione później (por. różnice między hebr. a LXX w niektórych tytułach). Wobec długiej historii literackiej i wspomnianych już adaptacji, ustalenie autorstwa niektórych psalmów nastręcza trudności lub też jest wprost niemożliwe. Współczesne badania dowiodły jednak - na podstawie analogii literatury pogańskiego Wschodu starożytnego - że wiele psalmów powstało w okresie monarchii lub jeszcze wcześniej. Stąd podawanie w wątpliwość autorstwa Dawida (któremu formalnie przypisuje się 73 psalmy), znanego skądinąd poety i muzyka (1 Sm 16,16-23; 1 Sm 18,10; 2 Sm 1,17-27), a także innych starożytnych autorów nie jest właściwe, i w każdym poszczególnym wypadku wymaga przekonującego uzasadnienia. Z drugiej strony nie ulega wątpliwości, iż wiele psalmów powstało później, w okresie niewoli babilońskiej (por. Ps 137 o "pieśniach Syjonu"), niektóre zaś także w czasach machabejskich.
Bardzo ważnym czynnikiem w należytej ocenie i zrozumieniu psalmów są ich rodzaje literackie, zdradzające intencję natchnionego pieśniarza. Najbardziej charakterystycznymi wśród nich są hymny pochwalne i dziękczynne oraz indywidualne i zbiorowe lamentacje, zawierające zwykle obok drastycznego przedstawienia własnej sytuacji, także błagalną prośbę. Niemałą rolę odgrywają także psalmy królewskie, dydaktyczne, mądrościowe, a także prorockie. W niniejszym wydaniu każdy poszczególny psalm został określony pod względem literackim w odnośniku wstępnym.
Psałterz - to nie tylko zwierciadło pobożności ludu Bożego Starego Przymierza, ale także przegląd wszystkich teologicznych refleksji. Obejmują one całokształt zbawczego planu Bożego od stworzenia świata poprzez wzloty i upadki człowieka w jego dążeniu ku Bogu aż do czasów pełni Chrystusowej i wielkiej eschatologicznej przemiany (psalmy mesjańskie i eschatologiczne). Ta ostania cecha stanowi bezpośrednie przejście między społecznością dawną a nową, zmierzającą ku pełnej realizacji planów Bożych. Wiele psalmów (np. Ps 2,1 Ps 17,1 Ps 22,1 Ps 44,1 Ps 49,1 Ps 72,1 Ps 89,1 Ps 110,1) przedstawia Nowy Testament jako zapowiedź życia, działalności, śmierci i wywyższenia Jezusa Chrystusa; inne czynią to pośrednio. Na specjalną uwagę zasługują natomiast pieśni mówiące o eschatologicznym wywyższeniu Boga (np. Ps 47,1 Ps 3,1 Ps 6-99) lub o chwale dynastii Dawida, w której autorzy upatrują zwłaszcza najwybitniejszego jej Potomka, Zbawcę świata, Jezusa Chrystusa.
Oczywiście, chrześcijanin, członek nowego ludu Bożego, czyta Psałterz w nowym duchu. Nie może on też nie dostrzegać w nim pewnych niedoskonałości, zestawiając go z powszechnym posłannictwem miłości Jezusa Chrystusa; wie on jednak, że Bóg, dobry Nauczyciel, prowadzi człowieka długimi etapami, z tego, co niedoskonałe, ku doskonałości. Toteż cała tradycja chrześcijańska począwszy od pierwszych wieków uznała jednogłośnie Psałterz za swoją księgę modlitwy, odnajdywała w nim swoje ideały, wzbogacone nowym spojrzeniem na historię zbawienia. Kościół dał temu wyraz przypisując Psałterzowi nader ważną rolę w liturgii. Nowy lud Boży odmawia słowa psalmów zawsze w zjednoczeniu ze swą Głową, Jezusem Chrystusem, i w Nim szuka pełnego ich znaczenia; czerpie z nich zarówno wskazania dla swojej chrześcijańskiej egzystencji, jak też stara się zrozumieć swoje posłannictwo w dziejach zbawienia. Nie zapomina wprawdzie, iż pieśni te należą do dawnego etapu objawienia, niemniej odnajduje w nim, jak dawniej, swoje najważniejsze problemy religijne.
Wspólne elementy
Akrostych. Akrostych to utwór literacki, w którym początkowe litery kolejnych wersów układają się w określony schemat lub tworzą jakiś wyraz. Tym schematem może być alfabet (pierwszy wers rozpoczyna się pierwszą literą alfabetu, drugi drugą itd.). Akrostych zawiera czasami jakieś przesłanie lub imię/nazwę (na przykład, imię pisarza, który skomponował dany utwór, lub imię bóstwa, któremu go poświęcono). W Księdze Psalmów pojawia się kilka takich akrostychów (w Ps 9-10,25,34,37,111,112,119,145). Z najbardziej złożonym mamy do czynienia w Ps 119, w którym każdy kolejny wers rozpoczyna się kolejną literą hebrajskiego alfabetu. Wszystkie hebrajskie akrostychy występujące w Biblii są akrostychami alfabetycznymi. Siedem zachowanych przykładów akrostychów z literatury mezopotamskiej to akrostychy imienne/zdaniowe (język akadyjski był językiem sylabicznym, pozbawionym alfabetu, dlatego nie można było w nim tworzyć akrostychów alfabetycznych), datowane ogólnie na 1 poł. I tysiąclecia przed Chr. Przykłady egipskie to akrostychy numeryczne lub przesłania złożone z układów horyzontalnych i wertykalnych. Osiągnięcie efektu stylistycznego opiera się tam w znacznej mierze na grze słów. Ponieważ akrostych uzależniony był od pisma, nie mógł być tworzony w formie ustnej. Utwory te były przeznaczone do czytania, nie zaś jedynie do słuchania, ponieważ ważną rolę odgrywał w nich element wizualny. Szczególnie wyraźnie widać to w utworach babilońskich, gdzie znak przyjmuje inną wartość w recytowanym utworze poetyckim, a inną w akrostychu. W przykładach babilońskich schematy oparte są na ostatnich znakach kolejnych wersów. Inną odmianą akrostychu jest ta, w której schemat powraca w każdej kolejnej zwrotce utworu.
Życie pośmiertne. ...
nbogdanus