Doktryny_literatura_skrypt.pdf

(1362 KB) Pobierz

Doktryny i fenomeny psychologii

By Nóżka

Temat 1

Rosenhan, D. L. i Seligman, M. E. P. (1994). Psychopatologia

Freud (1856 – 1939)

Przedmiotem zainteresowania psychodynamicznych teorii osobowości i zaburzeń

psychicznych są siły psychologiczne, świadome i nieświadome, które wyznaczają

funkcjonowanie psychiki ludzkiej.

Te wewnętrzne siły, pragnienia i motywy nierzadko wchodzę ze sobą w konflikt.

Wówczas, gdy te konflikty są dobrze rozwiązywane, człowiek rozwija się i nabiera

energii. Natomiast gdy są rozwiązywane źle lub pozostaję nierozwiązane, rodzą lęk i

cierpienie, przed którymi ludzie starają się bronić.

Przez całe życie dominującą pasją intelektualną i kliniczną Freuda był problem

energii psychicznej.

Uważał, że człowiek jest wyposażony w stałą ilość energii.

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI

Między urodzeniem a osiągnięciem dojrzałości, ludzie przechodzą przez pięć zachodzących na siebie

faz rozwoju psychoseksualnego, nazwanych przez nacisk położony na związek między psychiką a

przyjemnością. Na długo jeszcze zanim seksualność osiągnie swoją dorosłą formę, energia seksualna

występuje w postaci

libido –

to energia psychiczna, która może zostać skojarzona na początku z

licznymi, dostarczającymi przyjemności formami działania.

1. FAZA ORALNA

Kształtuje się na bazie najważniejszej czynności biologicznej niemowlęcia, jaką jest

pobieranie pokarmu.

Ssanie nie tylko zaspokaja potrzebę biologiczną. Jama ustna i język, to u niemowlęcia

ośrodki przyjemności, Freud nazwał je

strefami erogennymi.

Fiksacja na fazie oralnej powoduje ukształtowanie się

oralnych cech charakteru –

stałe predyspozycje do zachowywania się w sposób zależny.

Ludzie z fiksacją oralną są bardzo zależni od innych i zdecydowanie wolą

otrzymywać niż dawać. Z drugiej strony osoby, które w fazie oralnej przeżyły silny

konflikt, często do końca życia odnoszą się do innych nieufnie. Trudno im jest

uwierzyć, że ktoś mógłby zaspokoić ich potrzeby.

2. FAZA ANALNA

Faza związana z funkcjonowaniem organizmu dziecka, co jest związane z treningiem

czystości.

Z kontrolą tą wiąże się jeszcze jedno ujście energii dostarczającej przyjemność, ale

również konfliktu i obrony.

Z punktu widzenia dziecka trening czystości jest okazją do przeżywania radości z

większej samokontroli, z tego, że sprawia satysfakcję rodzicom, obsypywane jest

pochwałami. Dla innych z kolei dzieci jest to okazja do buntu i przeciwstawiania woli

rodziców woli własnej, coraz silniejszej.

Uwaga, jaką rodzice poświęcają treningowi czystości kieruje zainteresowanie dziecka

ku sferze analnej, ku budzącym się wrażeniom zmysłowym i ku odchodom.

Może powstać konflikt między naturalną skłonnością dziecka do załatwiania się gdzie

chce i kiedy chce, a żądaniem rodziców, by załatwiało się w konkretnym miejscu i o

konkretnej porze.

Jeżeli tego konfliktu się nie rozwiąże, może on się później ujawnić w postaci takich

cech charakteru, jak skłonność do brudzenia, nieporządku a nawet buntu.

Jeszcze większa okazja do konfliktu pojawia się na późniejszym etapie fazy analnej,

gdy dziecko nauczyło się już kontrolować wydalanie kału. Dziecko, u którego trening

czystości przebiegał szczególnie surowo, będzie się ze swoimi odchodami obchodziło

nadzwyczaj starannie lub porządnie.

W wyniku fiksacji mogą się wykształcić trwałe

analne cechy charakteru

–

zamiłowanie do porządku, skąpstwa i uporu.

3. FAZA FALLICZNA

W fazie fallicznej dziecko samo sobie dostarcza przyjemności. Źródłem jest

ciekawość.

Kompleks Edypa –

Edyp zabił Lajosa, króla Teb i ożenił się z Jokastą. Dowiedziawszy

się, że król był jego ojcem a poślubiona królowa matką, Edyp wydłubał sobie oczy.

Freud uważa, że to przejaw powszechnym przejawem u dzieci pragnienia rodzica o

płci przeciwnej i pozbycia się rodzica o płci tej samej.

Ta sama ciekawość, która rodzi zainteresowanie rodzicem płci przeciwnej,

uświadamia dziecku, że drugi rodzic jest silniejszy, i że przeciwstawi się próbom

przejęcia partnera.

Lęk przed kastracją –

chłopcy odkrywają, że dziewczynki nie mają penisów; tak

bardzo boją się, że ojciec ich wykastruje, że pragnienia kazirodcze znacznie słabną.

Zazdrość o członek

– dziewczynka również traktuje brak penisa jako ułomność i jest

zła na matkę, że ta uczyniła z niej osobę niepełnowartościową. To powoduje jeszcze

silniejsze pragnienie ojca, chce z nim mieć dziecko i dzięki temu symbolicznie wejść

w posiadanie członka. Jednak powstrzymuje ją to, że matka jest silniejsza.

Identyfikacja

– mechanizm obronny; dziecko psychologicznie staje się rodzicem płci

tej samej; przejmuje jako własne wartości, postawy, standardy, orientację seksualną, a

nawet manieryzmy osoby dorosłej, z którą się utożsamia.

4. FAZA UTAJENIA

Konflikt wyczerpuje i przeraża. W wieku 6-7 lat dziecko traci zainteresowanie

seksem, seks zostaje usunięty ze świadomości.

W tej fazie dziecko jest względnie aseksualne. Całą swą uwagę skupia na opanowaniu

sprawności społecznych i poznawczych.

5. FAZA GENITALNA

Rozpoczyna się wraz z nastaniem okresu pokwitania.

Budzą się ponownie impulsy seksualne.

Rodzi się zdolność do miłości, a miłość staje się źródłem przyjemności. Budzi się też

altruizm, a więc troska o dobro drugiego człowieka, niezależnie od właśnego dobra.

Część energii seksualnej znajduje ujście w pracy. Kompetencja i skuteczność w

miejscu pracy mogą być nagrodą samą w sobie, niezależnie od dochodów, jakie

przynoszą.

Sublimacja –

przemieszczenie się energii płynącej z libido ze względnie

narcystycznych źródeł gratyfikacji, ku takim sposobom osiągania zadowolenia, które

dostarczają gratyfikacji innym ludziiom, a jednocześnie oznaczają się wysokim

poziomem socjalizacji.

Do takich sposobów należą

miłość i praca.

Trzy procesy składowe osobowości:

– procesy leżące prawdopodobnie poza zakresem kontroli jednostki.

Ego

– oznacza te umiejętności, któ®e człowiek wykorzystuje by radzić sobie

z rzeczywistością.

Superego

– procesy, które są „ponad ja”, czyli sumienie, ideały i standardy moralne.

Trzy poziomy świadomości

Świadomość postrzeżeniowa –

obejmuje bardzo niewielką liczbę zdarzeń psychicznych,

które w danym momencie skupiają uwagę jednostki.

Przedświadomość –

zawiera te informacje i impulsy, które w danej chwili nie znajdują się

w centrum uwagi, ale które z większą lub mniejszą łatwością można sobie przypomnieć.

Nieświadomość –

dwa rodzaje wspomnień:

te, które uległy zapomnieniu; ślady pamięciowe zwykłych zdarzeń, które uległy

zapomnieniu ulegają stopniowemu rozpadowi i nie wpływają na osobowość;

te, które uległy

wyparciu

(zostały aktywnie usunięte ze świadomości); zdarzenia

wyparte, żyją dalej, a wpływ ich nie podlega racjonalnej kontroli; wspomnienia te

dają o sobie znać w postaci zwyczajnych fantazji, marzeń sennych, przejęzyczeń i

„celowego” zapominania, w trakcie hipnozy i podczas zaburzeń psychicznych;

Impulsy z

są całkowicie nieświadome, wiele procesów

superego

także; procesy

ego

często

znajduję się na poziomie przedświadomości lub świadomośći.

Lęk realistyczny –

człowiek oczekuje szkodliwych dla siebie wydarzeń w świecie realnym

(strach).

Lęk neurotyczny –

groźba owładnięcia przez własne impulsy nieświadome (seksualne i

agresywne).

Lęk płynący z sumienia –

(lęk moralny) kiedy oczekujemy, że zachowując się w dany sposób

sprzeniewierzymy się własnym normom/już to zrobiliśmy.

Freud, S. (1996). Poza zasadą przyjemności

Byłoby sprzeczne z konserwatywną naturą popędów, gdyby celem życia był taki stan,

jaki poprzednio nie został nigdy osiągnięty. Musi być nim raczej jakiś dawny stan, z

którego istota żywa kiedyś wyszła, a do którego teraz zdąża na wszystkich okrężnych

drogach rozwoju.

Wszystko, co żywe, umiera z powodów zewnętrznych i powraca do stanu

nieorganicznego, to możemy tylko stwierdzić, że celem każdego życia jest śmierć i

materia nieożywiona była wcześniejsza niż materia ożywiona.

W materii nieożywionej zostały rozbudzone kiedyś właściwości życia.

Powstałe wówczas napięcie w poprzednio nieożywionym materiale dążyło do

wyrównania, tak został nadany pierwszy popęd,

popęd powrotu do materii

nieożywionej.

Powstanie popędów samozachowawczych, które przypisujemy każdej żywej istocie,

pozostaje w charakterystycznej sprzeczności z założeniem, że całe życie popędowe

zmierza do spowodowania śmierci.

Jedna grupa popędów prze naprzód, by możliwie najszybciej osiągnąć cel życia

organizmu, inna w pewnym miejscu drogi gwałtownie się cofa, by powtórzyć tę drogę

od pewnego punktu raz jeszcze i w ten sposób przedłużyć jej trwanie.

Seksualność i różnica płci na pewno nie istniały od samego początku życia, jest

możliwe, że popędy określone poniżej jako seksualne zaczęły działać od samego

początku i nie zaczęły zwalczać gry „popędów ego” dopiero w jakimś późniejszym

momencie.

Zarówno rozwój ku formom wyższym jak i regres mogą być skutkiem

dostosowywania się do wymogów zewnętrznych, a rola popędów mogłaby w obu

przypadkach ograniczy c si do utrwalenia narzuconej zamiany jako wewnętrznego

źródła przyjemności;

W człowieku istnieje popęd doskonalenia się;

Stłumiony popęd nie rezygnuje nigdy z dążenia do pełnego zaspokojenia, które

polegałoby na powtórzeniu pierwotnego przynoszącego zadowolenie przeżycia.

Drogę wstecz, prowadzącą do pełnego zaspokojenia zamykają z reguły opory, które

podtrzymują stłumienia, tym samym więc nie pozostaje nic innego, jak pójść w

innym, nie wypróbowanym jeszcze kierunku rozwoju, jednak bez nadziei, by rozwój

ten można było zakończyć;

fobia nerwicowa –

próba ucieczki od zaspokojenia popędów;

Dążenie

erosa

do łączenia tego, co organiczne, w coraz większe jedności, stanowi

namiastkę niemożliwego do uznania popędu do doskonalenia.

Popędy ego

dążą do śmierci,

popędy seksualne

do kontynuowania życia.

Popędy seksualne reprodukują one prymitywne stany istoty żywej, jednakże celem, do

którego dążą stosując wszystkie środki, jest zespolenie dwóch różniących się w

określony sposób komórek rozrodczych.

Wszystko, co żyje musi umrzeć z przyczyn wewnętrznych;

Koncepcja W. Fliessa

–

wszystkie zjawiska życia organizmów związane są z

określonymi terminami, w których wyraża się zależność dwóch żywych substancji,

męskiej i żeńskiej, od roku słonecznego.

A. Weissmann

– podział żywej substancji na dwie połowy – śmiertelną i

nieśmiertelną;

śmiertelna jest podporządkowana śmierci naturalnej, natomiast komórki

rozrodcze są potencjalnie nieśmiertelne, o ile są zdolne, rozwinąć się w nowe

indywiduum, albo otoczyć się nową somą;

substancja żywa morfologicznie ma część, która skazana jest na śmierć, somę,

ciało niezależne od substancji płciowej i dziedzicznej, oraz część nieśmiertelną

– plazmę zarodkową, która służy przedłużeniu gatunku;

Goette –

widział w śmierci bezpośredni skutek rozmnażania;

Woodruff –

hodował wymoczka rzęsistego (pantofelka), który rozmnaża się przez

podział na dwa osobniki, obserwował go przez 3029 generacji, po czym przerwał

próbę. Izolował on każdorazowo jeden z produktów podziału i umieszczał w świeżej

wodzie. Najpóźniejszy potomek pierwszego pantofelka był dokładnie tak samo świeży

jak jego praszczur i nie okazywał żadnych oznak starzenia się czy degeneracji.

J. Loeb

– przez bodźce chemiczne zmusił jaja jeża wodnego do podziału, który

zwykle występuje tylko po zapłodnieniu;

Siły popędowe, które dążą do doprowadzenia życia do stanu śmierci, mogłyby od

początku działać również w nich, jednakże skutek ich działania mógł zostać

przesłonięty przez siły podtrzymujące życie.

W każdej komórce działają popędy życiowe i seksualne, które czynią swym obiektem

inne komórki, neutralizują ich popęd śmierci i w ten sposób utrzymują je przy życiu,

podczas gdy inne komórki robią dla nich to samo, a jeszcze inne, same siebie składają

w ofierze.

Komórki zarodkowe wtedy zachowują się całkowicie narcystycznie, jeśli jakaś

jednostka całe swoje libido zatrzymuje w ego i nie wydatkuje z niego nic na kateksję

obiektów.

Analiza nerwic przeniesieniowych doprowadziła do uznania przeciwieństwa między

popędami seksualnymi, skierowanymi na obiekt, a innymi popędami.

Ego

początkowo znane jako instancja tłumiąca, cenzurująca i zdolna do budowy

urządzeń ochronnych takich jak foramcje reaktywne

Libido

odciągane bywa od obiektu i kierowane ku ego (introwersja); studiując libido u

dziecka powiezięto przekonanie, że ego stanowi właściwy i pierwotny zbiornik libido

i stamtąd kierowane jest ono ku obiektowi.

Sadyzm –

jest właściwie popędem śmierci, który pod wypływem narcystycznego

libido odepchnięty został przez ego;

Częściowy popęd masochizmu –

należy uważać za skierowanie sadyzmu przeciwko

własnemu ego;

Zasada nirwany –

(Barbara Low) uznanie dążenia do obniżenia, utrzymania w

niezmiennym staniem zniesienia wewnętrznego napięcia popędowego za dominującą

tendencję życia duchowego (lub nerwowego);

Kateksja zasadniczo spoczynkowa = toniczna

Zasada przyjemności –

tendencja pozostająca w służbie takiej funcki, której zadaniem

jest eliminacja pobudzenia aparatu psychicznego albo też utrzymanie jego pobudzenia

na stałym możliwie najniższym poziomie;

Rozkosz seksualna związana jest z wygaśnięciem bardzo dużego podniecenia.

Stan świadomości szybko przemija;

Latentny = możliwy do uświadomienia

Pojęcie nieświadomości wzięło się z teorii tłumienia;

W sensie opisowym istnieją dwa rodzaje świadomości, natomiast w sensie

dynamicznym tylko jeden (?);

ŚWIADOMOŚĆ I NIEŚWIADOMOŚĆ

Hall, C. S. i Lindzey, G. (1994). Teorie osobowości

Alfred Adler

Urodził się w 1870r. w Wiedniu, zmarł 1937r. w Aberdeen.

Plik z chomika:

psychUW

Inne pliki z tego folderu:

Doktryny_literatura_skrypt.pdf (1362 KB)

Doktryny_literatura_skrypt.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: