Levy Buddy Rzeka ciemności B5.pdf

(4910 KB) Pobierz
Buddy Levy
Rzeka ciemności
Wyprawa Francisca Orellany z Biegiem Amazonki - Legendarne odkrycia w
cieniu śmierci
Przełożył Mariusz Ferek
Tytuł oryginału: River of Darkness
Wydanie oryginalne 2011
Wydanie polskie 2012
Spis treści:
Prolog...............................................................................................................................................................................4
1. Konfluencja konkwistadorów......................................................................................................................................6
2. Narodziny złotego marzenia...................................................................................................................................... 17
3. W Andy......................................................................................................................................................................21
4. El Barco i San Pedro..................................................................................................................................................29
5. Rozłam.......................................................................................................................................................................39
6. Udręki Gonzala Pizarra..............................................................................................................................................47
7. Konfluencja Świętej Eulalii - Amazonka...................................................................................................................55
8. Victoria.......................................................................................................................................................................65
9. Rzeka ciemności i „bracia zagłady". ..........................................................................................................................72
10. Zabójstwo Francisca Pizarra....................................................................................................................................80
11. Z nurtem Marañón do królestwa Machiparo............................................................................................................85
12. Wśród Indian Omagua.............................................................................................................................................93
13. Wielka Czarna Rzeka.............................................................................................................................................104
14. Spotkanie z Amazonkami...................................................................................................................................... 124
15. Opowieść indiańskiego trębacza............................................................................................................................137
16. Przypływy zmian i „Morze Słodkie".....................................................................................................................143
17. W stronę domu.......................................................................................................................................................158
18. Ostatni opór ostatniego Pizarra..............................................................................................................................164
19. Ekspedycja do Nowej Andaluzji - powrót do Amazonii....................................................................................... 176
Epilog...........................................................................................................................................................................191
Chronologia..................................................................................................................................................................202
Uwagi na temat tekstu oraz źródeł...............................................................................................................................203
Bibliografia.................................................................................................................................................................. 207
Przypisy........................................................................................................................................................................220
Podziękowania.............................................................................................................................................................253
Spis ilustracji................................................................................................................................................................256
-2-
Ojcu, Buckowi Levy'emu - on pierwszy mnie tam zabrał
Trudno znaleźć drugi taki naród, który wycierpiał tyle nieszczęść
co Hiszpanie podczas indyjskich odkryć. Wszelako mimo to,
podejmując nowe inicjatywy, z niezłomnym uporem przyłączali do
swojego królestwa ogrom pokaźnych prowincji, albowiem nie
rozpamiętują minionych niebezpieczeństw. (...) Niektórzy strawili
wiele lat, przemierzając wcale nie tak wiele lig
1
: a jakże, nie jeden i
nie dwóch poświęciło swój trud, majątek, życie, by znaleźć
królestwo błyszczące od złota, a u kresu nie dostrzegli go ani
odrobinę więcej niż pierwszego dnia wyprawy.
- Sir Walter Raleigh, The History of the World, 1614
Lasy tropikalne i ocean podobnie oddziałują na ludzki umysł.
Człowiek odczuwa wobec nich swoją znikomość i potęgę natury.
- Henry Walter Bates, The Naturalist on the River Amazons, 1892
W kontekście ludzkiej wrażliwości relacja Francisca Orellany z
okresu konkwisty jest chyba najbardziej fascynująca z tego prostego
powodu, że tym razem Europejczycy musieli znosić okropne
cierpienia i wykorzystywać wszystkie swoje zdolności przetrwania,
tocząc batalię z dzikimi i okrutnym środowiskiem.
- Peter Whitfield, Newfound Lands
Podstawowe źródła, a więc: Carvajal, Pizarro, Oviedo itd., posługują się pojęciem legua, czyli liga. Do drugiej
połowy XVI wieku równała się ona 4,175 km (przyp. red. meryt.).
1
-3-
Wyprawa Francisca Orellany z biegiem Amazonki 1541-1542
Mapa przedstawiająca podróż Francisca Orellany z nurtem Amazonki, z
zaznaczeniem ważnych dat, epizodów i spotkań.
Wewnętrzna mapka ilustruje wyprawę Gonzala Pizarra do La Caneli (Krainy
Cynamonu), jego marsz w górę Aguarico i powrót do Quito.
Prolog.
Dzień Bożego Narodzenia 1541 roku.
Konkwistador Francisco Orellana stał na podmokłym brzegu i patrzył na
nieustanny ruch rzeki, nie wiedząc, dokąd się toczą te ciemne wody. W gasnącym
świetle toń wydawała się czarna, jakby pełzła niczym cielsko gargantuicznego
węża, który niknie w bezkresnej dżungli. Orellana odwrócił się i spojrzał na swoich
brudnych i przemokniętych żołnierzy. Niektórzy - głodni do granic wytrzymałości,
trawieni gorączką, odziani w uwalane błotem łachmany - pochylali się nad słabym
ogniem, gotując gorzkawy wywar z kawałków skórzanych popręgów. Inni leżeli,
-4-
jęcząc, pod prowizorycznymi osłonami z palmowych liści i kory puchowca; ich
twarze były chorobliwie blade, pokłute i pokąsane przez komary, wędrowne
mrówki, osy oraz nietoperze wampiry. Z tyłu, od strony nieprzeniknionych
nizinnych lasów deszczowych, dobiegał złowieszczy ryk wyjców i przenikliwe
wołania ar.
Wszystko to miało wyglądać zupełnie inaczej. Dotychczas Orellana fantazjował,
że zdobędzie bajeczne bogactwa. Marzył, tak samo jak jego kapitan Gonzalo
Pizarro, że stanie się jednym z najzamożniejszych ludzi na świecie.
Teraz wokół nie było nic poza bezkresną rzeką, która niosła jedynie śmierć,
rozpacz i mrok.
Dziesięć miesięcy wcześniej, w lutym, Hiszpanie wyszli z Quito i pomaszerowali
przez Andy w poszukiwaniu Kraju Cynamonu i nieprzeliczonych bogactw El
Dorado, „Pozłoconego człowieka" - zgodnie z legendą - za dnia obsypanego
złotym pyłem od stóp po czubek głowy, wieczorem zaś obmywanego w jeziorze,
którego muliste dno pokrywała teraz warstwa złota i złote świecidełka wrzucone
jako wota ofiarne.
Ów złoty sen okazał się nieopisanym koszmarem. Patrząc teraz na wykręcone
bólem sylwetki swoich zagłodzonych ludzi, Orellana myślał jedynie o tym, jak
można ich wszystkich wyprowadzić z tej śmiertelnej pułapki. Dotarcie tutaj prawie
ich zabiło. Miesiącami wycinali drogę w gąszczu andyjskich lasów; złowieszczy,
pokryty śnieżną czapą wulkan Antisana wybuchł w oddali, serią silnych wstrząsów
poruszył ziemię i uderzył falami strachu w wyczerpanych ludzi, zrzucając pokrycia
opuszczonych indiańskich szałasów, w których znaleźli schronienie*
1
. Kiedy
schodzili z gór, deszcz siekł zbocza ulewnymi strugami, zmuszając ludzi do
ucieczki w wyższe partie. Strumienie występowały z brzegów, tak że
konkwistadorzy musieli ścinać drzewa i budować mosty, by kontynuować marsz.
Hiszpanie odpierali ataki małych grup Indian w górnym biegu rzek Coca i Napo,
gdy tymczasem wszyscy miejscowi niewolnicy, tragarze i przewodnicy albo
pomarli w lodowatym chłodzie przełęczy, albo pouciekali podczas długich nocy.
Konkwistadorzy zdążyli już zjeść prawie wszystkie z dwustu koni, które zabrali
ze sobą, pozostałe zaś porzucili wśród gęstych lasów, nie do pokonania dla dużych
zwierząt. Los koni podzieliły wszystkie groźne mastyfy i wilczarze przyuczone do
zastraszania tubylczej ludności lub do udziału w bitwie. Francisco Orellana, jego
przygnębiony kapitan Gonzalo Pizarro oraz kilkuset najemnych żołnierzy zagubili
się w nieznanej dziczy i powoli przymierali głodem. Marsz wzdłuż podmokłego i
butwiejącego brzegu rzeki okazał się tragiczny w skutkach. Zrozpaczeni powoli
doszli do przekonania, że ich jedyną nadzieją na ocalenie jest rzeka.
-5-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin