Frysztacki, konspekt z książki.pdf

(84 KB) Pobierz
Krzysztof Frysztacki
Socjologia problemów społecznych
Rozdział 5
Ubóstwo - „główny” problem społeczny
•
Ubóstwo jako główny problem społeczny – tło historyczne:
1964 rok – wystąpienie prezydenta Lyndona B. Johnsona przed połączonymi izbami
Kongresu USA, wezwanie do narodowej wojny z ubóstwem (war
on poverty)
J. Sachs (2006) – możliwości i zadania ekonomiczne współczesnego świata →
„przezwyciężenie tego, co nazywamy ubóstwem, biedą czy nędzą”
•
Stanowiska wobec ubóstwa z pozycji ideologicznych:
konserwatywny punkt widzenia → zasada ludzkiej odpowiedzialności, gotowość do pracy,
zdolność do oszczędzania i rozsądnego planowania przyszłości
perspektywa liberalna (amerykańska) → ubóstwo poważnym problemem społecznym, który
można rozwiązać w istniejących ramach społeczno-polityczno-ekonomicznych
linia radykalna → nacisk na przejawy i następstwa nierówności; założenie, że główne cechy
systemu wymagają zmiany
•
M. Rank i T. Hirschl (1999) → większość Amerykanów nie czuje się osobiście zagrożona
ubóstwem ← większa dynamika społeczeństwa w USA (łatwiej znaleźć się w kręgu biedy,
ale łatwiej się z niego wydostać; dylematy
eating or heating, health care or child care)
•
Definicje ubóstwa:
1. M. Orshansky (Social Security Administration) → oficjalną, „absolutną” linią ubóstwa jest
sytuacja, w której łączny roczny dochód rodziny jest taki, iż rodzina musi wydać ponad jedną
trzecią tych pieniędzy na minimalną niezbędną konsumpcję żywności
2. Podejścia kładące nacisk na kontekstowe aspekty ubóstwa, na takie jego przejawy, które
diagnozujemy w porównaniu z innymi → wskaźniki ilościowe (np. połowa mediany ogólnych w
danym społeczeństwie dochodów rodzinnych) i jakościowe (np. ubogimi są ci, których wyróżniają
agencje i pracownicy pomocowi lub osoby zaangażowane w działalność charytatywną)
•
•
J. May (2001): ubóstwo → wymykające się porozumienie
ONZ (badania dotyczące biedy)
1
J. Górniak (2001) – badania porównawcze w krajach postkomunistycznych w Europie
Wschodniej i w postradzieckiej Azji Centralnej.
Cztery podstawowe aspekty dotyczące badań nad ubóstwem w tych krajach:
1. W ramach poprzedniego systemu ubóstwo nie było problemem społecznym
2. Upadek systemu musiał wywołać szok spowodowany trudnościami i pojawiającym się
problemem ubóstwa
3. Wszystkie te kraje musiały budować jednocześnie gospodarkę wolnorynkową oraz nowe
mechanizmy wsparcia i zabezpieczenia
4. Nastąpiło umiędzynarodowienie funkcjonowania tych państw i społeczno-socjalnych
potrzeb.
•
M. Gonzalez de la Rocha (2001) → Ameryka Południowa i Środkowa, wydobycie
nieoczekiwanych różnic i podobieństw między dwoma wybranymi krajami – Urugwajem i
Gwatemalą. Urugwaj stał się liderem tamtej części świata, Gwatemala zaś jest znacznie
biedniejsza, naznaczona wewnętrznymi konfliktami. Mimo to, podobne są w tych krajach
wzory rządzenia i dążenia do zredukowania ubóstwa.
•
Praca i ubóstwo: niskie (minimalne) wynagrodzenia, za które muszą przeżyć miliony osób
na świecie (produkowane tekstylia w Chinach, kawa w Środkowej i Południowej Ameryce)
utrwalają sytuację na rynku pracy.
•
Dwa
przeciwstawne
typy
odpowiedzi
na
sprzeczności
w
systemie
społeczno-
ekonomicznym:
1. Ignorowanie tego zjawiska i zagadnienia, marginalizowanie problemu w publicznej
debacie, szukanie usprawiedliwień zamiast rozwiązań.
2. Wyjaśnianie zagadnienia jako splotu zjawisk problemowych i podejmowanie tematu w
debacie publicznej (ekonomiści, związkowcy). W USA → rozziew między obiektywną i
wyobrażeniową materialną potęgą USA i zamożnością jego licznych mieszkańców a
faktycznie występującą bardzo nisko płatną pracą dla niektórych.
•
B. Ehrenreich (Nickel
and Dimed)
– analiza konkretnego przypadku; dziennikarka
przeprowadziła eksperyment na samej sobie (podejmowanie najniżej płatnej pracy).
Konkluzja → ludzie przyzwyczaili się myśleć o biedzie jako o skutku bezrobocia.
•
Polska: okres pierwszej połowy lat dziewięćdziesiątych → przekonanie, że większość
Polaków znajduje się w biedzie; rodzaje biedy → „stara” bieda (wielodzietność, samotne
wychowywanie dzieci, starość) i „nowa” bieda (bezrobocie, sytuacje losowe, skutki zmian
ustrojowych).
2
•
Studium ubóstwa w Polsce (Tarkowska i in. 2003): ubóstwo nazywane „nędzą”;
uwzględnienie subiektywnego wymiaru biedy, społeczno-kulturowy sens doświadczeń,
perspektywa antropologiczno-kulturowa, podejście jakościowe, analiza przypadków,
rekonstrukcja historii rodzin, wnikliwe wywiady. Obrazy trzech typów biedy: w starym
regionie przemysłowym – na Górnym Śląsku; w wielkim mieście przeżywającym trudną
transformację
społeczno-ekonomiczną
–
w
Łodzi,
w
środowiskach
wiejsko-
małomiasteczkowych, w tym o popegeerowskim charakterze.
•
Podejście o charakterze polityczno-instytucjonalnym: profesjonalizacja badań i wniosków,
politycyzacja ustaleń, czyli wysnuwanie wniosków dotyczących dochodów indywidualnych
i rodzinnych, linii ubóstwa, poziomu minimalnych warunków życiowych, przechodzenie do
ujęć międzynarodowych.
Podejście wspólnotowe (interwencyjno-wspólnotowe): „it
takes a nation”
→ ujęcie
inkluzyjne,
łączenie
okoliczności
i
czynników
prywatnych,
środowiskowych,
ogólnokrajowych w całościowe moduły; społeczne całości i właściwe im więzi punktem
odniesienia w rozumieniu ubóstwa.
J. Sachs: „koniec ubóstwa” → ulżenie ciężkiej doli ludzkości, która żyje w skrajnym
ubóstwie, zagwarantowanie, aby biedni mieli szansę wspinania się po drabinie rozwoju.
•
•
Rozdział 6
Alkohol i przemoc
•
Teoria kontroli społecznej łącząca malejące perspektywy antyspołecznego postępowania ze
zdolnością społeczeństwa do takiego wpływania na jednostki, by wystarczająco
zainwestowały ze swej strony w udział w ładzie społecznym, a więc nie były skłonne do
ryzykowania utraty tego, co mają
•
Teoria zróżnicowanych powiązań → nacisk na ewentualne uczenie się od innych wzorów
postępowania sprzecznych z regułami społecznymi
•
Powiązanie konsumpcji alkoholu i przemocy → występują zmienne pośredniczące, definicje
społeczne
•
Zmiana wspólnotowego kontekstu spożywania alkoholu → alkohol staje się akceptowanym
remedium na indywidualne napięcia
•
Prohibicja w USA (13 lat) → podziały społeczeństwa, różne podejścia
3
•
Ruch Anonimowych Alkoholików → nowe wzorce, szukanie akceptacji, sprecyzowane
sposoby postępowania, uzdrawiający charakter
Kobiety i mężczyźni: kobiety częściej są ofiarami przemocy ze strony mężczyzn, syndrom
kobiety maltretowanej (1979); przemoc kobiet wobec mężczyzn → kobiety równie skłonne
do przemocy jak mężczyźni
Przypadki przemocy → seksualne molestowanie, pedofilia księży
•
•
Rozdział 7
Przestępczość i wymiar sprawiedliwości
•
Dwa bieguny kształtowania się przestępczości:
1. Nacisk na przestępczość wyspecjalizowaną, zorganizowaną
2.
Juvenile delinquency =/= crime;
zmiany prawne w postrzeganiu przestępczości wśród
młodzieży
•
Emancypacja kobiet → zwiększona możliwość popełniania przestępstw i traktowania ich
przez system na równi z mężczyznami
•
•
Przestępstwa „białych kołnierzyków”
Wymiar sprawiedliwości
(criminal justice)
→ kategorie systemowe; złożona całość: policja,
prokuratura, sądy, zakłady karne.
Właściwości systemu:
Silnie określone role społeczne z „mocnymi” aktorami grającymi te role,
Uprawnienia do względnej dowolności,
Uzależnienie od zewnętrznych zasobów,
Cele i czynności o charakterze sekwencyjnym,
Mechanizm i proces filtrowania przypadków, które brane są pod uwagę.
•
Stosunek do policji: ambiwalentne uczucia, z jednej strony akceptacja, zaufanie, z drugiej
surowa ocena i krytyka nieskutecznego lub zbyt agresywnego działania
•
Racial profiling
→ częstsze ingerowanie przez policjantów, gdy mają do czynienia z
przedstawicielami mniejszości rasowo-etnicznych (głównie z czarnymi mężczyznami)
•
Dywersyfikacja funkcjonariuszy → struktura wielorasowa
4
Rozdział 8
„Specjalne” problemy tak zwanych populacji specjalnych
•
Dwa podstawowe mechanizmy:
1. Przeważający w danych warunkach „układ sił społecznych”, powodujący, że takie a nie
inne sprawy (a także wartości, interesy, cele działania) stają się przedmiotem szczegółowych
rozważań
2. Dynamika zmian w środowiskach profesjonalnych – lekarzy, prawników, nauczycieli,
psychoterapeutów, którzy „wiedzą lepiej”
•
•
Przykłady → działalność w sprawach narkomanii (bezpłatne strzykawki i igły)
Model pomocowego reagowania:
1. zaangażowanie
2. oszacowanie sytuacji
3. definiowanie problemu (uwzględnienie trzech punktów odniesienia: bezpośredni problem,
problem leżący u podstaw, robocze przeszkody)
4. ustalenie głównego celu lub wachlarza celów
5. selekcja możliwych do zastosowania metod oraz wstępnego sposobu interwencji
6. ustanowienie kontraktu między pracownikiem i klientem
7. działania prowadzące do osiągnięcia celów
8. ewaluacja
9. etap końcowy – kontynuacja bądź zakończenie działań
•
Dzieci jako specjalna grupa problemowa: koncepcja ekologii ludzkiej, ludzkiego rozwoju;
ujednolicanie standardów edukacyjnych, dbałość o dziecięcą tożsamość i samorealizację
•
•
Problemy kobiece: sprawy zdrowotne, psychospołeczne, uczestnictwo w życiu zbiorowym
Problemy mężczyzn, zwłaszcza starszych: bycie obiektem stereotypowych opinii → cechy
niekompetencji, pasywności, aseksualności vs. domniemana władza, wpływy, zamożność,
brak zasadniczych trudności
•
•
Problemy pacjentów
Służby społeczne: postępuje profesjonalizacja spraw społecznych →
1. Osadzenie służb społecznych w szerszym kontekście – historycznym
2. Współdziałanie i współpraca z innymi składnikami systemu społecznego
3. Typologizacja służb społecznych w określonych polach funkcjonowania
4. „Wewnętrzne” cechy organizacji i zarządzania służb społecznych
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin