4
¨ Zmęczenie i stężenie pośmiertne mięśni.
Wpływ wysiłku mięśniowego na krążenie i oddychanie.
Zmęczenie mięśni
ð Przez zmęczenie mięśnia określa się stan przemijającego obniżenia zdolności do wykonywania pracy, występujący po dłuższym lub krótszym jej trwaniu.
ð Po przerwaniu drażnienia mięsień wypoczywa i odzyskuje utraconą zdolność do wykonywania pracy,
ð W zmęczonych mięśniach występuje obniżenie pobudliwości, przedłużenie okresu skurczu oraz zmniejszenie się stopnia skrócenia mięśnia przy skurczu.
ð Na skutek nadmiernej czynności mięśnia zachodzą w nim zmiany fizykochemiczne.
ð Przejawem tych zmian jest zwiększenie zawartości wody, lekkie obrzmienie z równoczesnym wzrostem napięcia i skrócenie mięśnia.
ð Przyczyny wywołujące zmęczenie mięśnia nie zostały całkowicie wyjaśnione.
ð W mięśniu zmęczonym występuje ubytek materiałów energetycznych oraz nagromadzenie się produktów ich przemian.
ð Mięśnie zmęczone zawierają mniejsze ilości glikogenu, ATP oraz fosfokreatyny, natomiast wzrasta w nich poziom kwasu mlekowego i fosforowego oraz azotowych ciał wyciągowych.
ð Prawdopodobną przyczyną wystąpienia zmęczenia mięśnia szkieletowego jest zmęczenie zakończeń nerwowych przekazujących podniety z układu nerwowego do mięśniowego.
ð Przypuszcza się, że płytki ruchowe nie są w stanie przekazywać podniety z synaps nerwowych włóknom mięśniowym.
Wpływ treningu
ð Pod wpływem treningu zachodzą w mięśniu zmiany anatomiczno-histologiczne,
o podnosi się wydolność czynnościowa objawiająca się zwiększeniem siły mięśnia
o oraz zdolność do wykonywania dłuższej pracy bez oznak zmęczenia.
ð Najwidoczniejszym przykładem systematycznego ćwiczenia jest powiększenie masy mięśnia.
ð Wzrost masy mięśnia polega na zwiększeniu się ilości sarkoplazmy w poszczególnych włóknach mięśniowych.
ð Zjawisko to tłumaczy się żywszą przemianą materii oraz lepszym ukrwieniem mięśnia.
ð W mięśniu trenowanym istnieje zwiększona ilość czynnych naczyń włosowatych, lepsze ukrwienie, które łączy się z większą wydajnością pracy mięśnia sercowego.
ð Ilość włókien mięśniowych nie powiększa się; prawdopodobnie jednak niedorozwinięte włókna wykształcają się przy treningu i wciągają do pracy.
o Równocześnie z przyrostem mięśni zachodzą zmiany biochemiczne.
o W mięśniu trenowanym może dwukrotnie wzrosnąć ilość glikogenu w porównaniu z mięśniem nie ćwiczonym, wzrasta też ilość ATP oraz fosfokreatyny.
o W mięśniu ćwiczonym zachodzą bardziej sprzyjające warunki przebiegu procesów syntezy związków fosforowych.
o Ponadto u osobnika wytrenowanego występuje dostosowanie się czynności układu krążenia, oddychania, termoregulacji itd.
Stężenie pośmiertne
o Gdy następuje śmierć zwierzęcia mięśnie stopniowo skracają się i zwłoki sztywnieją.
§ Ten stan mięśni określa się jako stężenie pośmiertne
o Stężenie nie występuje równomiernie we wszystkich mięśniach.
o Najpierw tężeje kark i dolna szczęka, a potem kończyny.
o Zwykle stężenie mięśni znika po 10—12 - 24 godzinach.
o Na wystąpienie stężenia wpływają warunki, w jakich zwierzę znajdowało się przed śmiercią.
o Gdy zwierzę przed śmiercią było zmęczone, albo gdy jest podwyższona temperatura otoczenia, tężenie występuje szybciej.
o W czasie tężenia mięśnie kurczą się i następuje koagulacja plazmy mięśnia, które jest wynikiem zachodzących przemian w strukturze białka.
o Bezpośrednio po śmierci, jeszcze przez pewien czas zachodzą jednostronne procesy rozpadu bez równoczesnego utleniania.
o Ubywają zapasy glikogenu, ATP i fosfokreatyny, natomiast przybywa kwasu mlekowego i fosforowego oraz znacznie obniża się pH.
o Ustąpienie stężenia warunkuje obecność enzymów proteolitycznych stale znajdujących się w mięśniu, a które zostają uaktywnione kwaśnym oddziaływaniem środowiska.
o Powstawanie kwasu mlekowego z glikogenu ma duże znaczenie dla dojrzewania mięsa po uboju.
o W mięśniach zwierząt poddanych ubojowi, np. bezpośrednio po transporcie, znajdują się małe zapasy glikogenu, co prowadzi do niedostatecznego ich zakwaszenia i opóźnienia w wystąpieniu procesu dojrzewania.
o Po wyczerpującym transporcie należy więc pozostawić zwierzęta przez pewien czas w spokoju, by doszło do uzupełnienia tych zapasów w mięśniach.
Wysiłek mięśniowy i jego wpływ na krążenie i oddychanie
o Wysiłek mięśniowy (praca mięśniowa) nie jest w organizmie zjawiskiem izolowanym, ograniczonym jedynie do mięśni.
o Skurczom grup mięśniowych towarzyszą zmiany czynności wielu narządów, które zapewniają zaopatrzenie pracujących mięśni w tlen i materiały energetyczne, usuwanie produktów wysiłkowej przemiany materii (kwasu mlekowego, CO2 i in.), eliminację nadmiaru ciepła powstającego podczas pracy itp.
o Przystosowywanie się organizmu do ciężkiej pracy mięśniowej odbywa się odruchowo,
§ a więc szybko poprzez wzmożenie pracy serca,
§ zmiany podstawowego napięcia mięśniówki naczyń krwionośnych
§ oraz przyspieszenie i pogłębienie oddychania.
o Podczas wysiłku mięśniowego
§ przyspiesza się częstość skurczów serca
§ zwiększa się jego pojemność wyrzutowa i minutowa.
o Wzrost pojemności minutowej jest proporcjonalny do zwiększonego zużycia tlenu przez mięśnie.
o Przyspieszenie akcji serca utrzymywane jest podczas wysiłku mięśniowego także
§ przez pobudzający wpływ wzrostu prężności CO2 na ośrodki sercowe rdzenia przedłużonego
§ oraz przez zwiększony dopływ krwi żylnej do przedsionka prawego
o W czasie pracy ukrwienie mięśni wzrasta wielokrotnie w porównaniu ze stanem spoczynkowym.
o Przyspieszenie i pogłębienie oddychania podczas wysiłku spowodowane jest wzrostem prężnośoi CO2 we krwi.
o Wskutek dodatkowego wzrostu ciepłoty ciała i ilości kwasu mlekowego we krwi pobudliwość ośrodka oddechowego na CO2, podczas ciężkiej pracy bardzo wyraźnie się wzmaga.
o Wskutek dużego zużycia tlenu podczas intensywnej pracy mięśniowej tlenowa różnica tętniczo-żylna staje się o wiele większa niż w spoczynku.
o Mimo jednak wzmożonej aktywności układu krążenia i układu oddechowego dochodzi podczas intensywnego wysiłku do zaburzeń w pokrywaniu dużego zapotrzebowania tlenowego mięśni.
o Pracujące mięśnie zaciągają w tym czasie tzw. dług tlenowy.
o We krwi wzrasta ilość kwasu mlekowego pochodzącego z mięśni
Nerulka