Wykład 1 21.02.2006r.
ORGANIZACJA I ANALIZA RYNKU
TEMATY WYKŁADÓW:
1) Podstawowe pojęcia, podział, rola i funkcje rynku oraz jego zakres i istota
2) Teoria wartości, pieniądz, funkcje i nożyce cen oraz inflacja i jej skutki na rynku
3) Popyt, podaż jako elementy rynku oraz równowagi rynkowej
4) Obrót towarowy produktami i środkami produkcji
5) Standaryzacja towarów
6) Podstawy analizy rynku
7) Negocjacje i konkurencja na rynku
8) Monopol na rynku
9) Cele, zakres i formy interwencjonalizmu państwowego na rynku
10) Rozwój rynku w Polsce i jego znaczenie w gospodarce narodowej
11) Funkcjonowanie i rozwój rynku giełdowego
12) Rynki giełdowe świata
LITERATURA
1) Perenc J. (pod redakcją) „analiza i funkcjonowanie rynku” US 1998
2) Wrzostek W. „Funkcjonowanie rynku” PWE Wa-wa 1997
3) Wrzostek W. „Badanie i kształtowanie rynku” 1989
4) Wyzińska – Ludian J. „Przyczyny i formy interwencjonalizmu państwowego w rolnictwie” 1996
Temat 1: Podstawowe pojęcia, podział, rola i funkcje rynku oraz jego zakres i istota.
I. Pojęcie rynku
Pojęcie rynku można opisać w dwóch kategoriach:
a) ekonomiczna
b) geograficzna
ad a) Stanowi ono ogół stosunków wymiennych między osobami, instytucjami sprzedającymi towary i usługi (podaż) a osobami instytucjami nabywającymi towary, usługi. W takim układzie pojęcie rynku sprowadza się do stosunków i współzależności.
3 kategorie:
û popytu
û podaży
û ceny
Pojęcie rynku tworzy więc nierozerwalny, organiczny, trójstronny związek tzw. Triade. Zmiana w jednej kategorii tego związku wywołuje zmiany w pozostałych ogniwach.
ad b) Pojęcie rynku w tym znaczeniu oznacza terytorium, obszar, na którym panuje odpowiedni układ poszczególnych elementów rynku tzn. popytu, podaży ceny.
Aby rynek mógł funkcjonować muszą istnieć dwa warunki:
û dobra i usługi oraz ich cena
û wymiana towarowo – pieniężna
Rynek to pewna powierzchnia, na której kupujący i sprzedający są w bliskim, bezpośrednim kontakcie bądź za pośrednictwem maklerów. Ceny istniejące w pewnej części rynku można po czasie spotkać w drugiej części. Miejsce, w którym kupuje się i sprzedaje produkty. Targowisko.
Na rynku zachodzą pewne zależności między sprzedającymi i kupującymi.
Rynek jako ogół stosunków.
stosunki wymiany między S (sprzedawcami) a N (nabywcami)
stosunki równoległe miedzy S oraz N
Z pojęciem rynku związany jest przedmiot i podmiot rynku.
Podmioty rynku
Gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwo produkcyjne, przedsiębiorstwa usługowe oraz banki i państwo
Podmiot rynku
Produkt, usługa, praca, pieniądze
Są to dynamiczne elementy rynku bo podlegają nieustannym zmianą, nie ulęgają nim samoistnie lecz pod wpływem decyzji, działań podmiotów rynku.
Jeśli mówimy o podaży, popycie. Cenie to są abstrakcyjne dopóki nie odniesie do konkretnego przedmiotu.
Współzależności pomiędzy elementami rynku dają obraz mechanizmu rynkowego.
Wykład 2 28.02.2006r.
II. Podział (rodzaj, systematyka) rynku.
1) Kryterium społeczno – organizacyjne: rynek-
państwowy, spółdzielczy, prywatny, scentralizowany, zdecentralizowany, bazowo-targowiskowy
2) Kryterium zależności pomiędzy podażą i popytem: rynek sprzedawcy i
nabywcy
3) Kryterium terytorialne: rynek-
lokalny, krajowy, międzynarodowy (grupy państw). Światowy
4) Kryterium branżowe: rynek -
przemysłowy, rolny, maszynowy
5) Kryterium pojedynczych dóbr i rynek -
Zbożowy, mięsny, mleczarski, samochodowy
6) Kryterium konkurencyjności: rynek-
Wolnokonkurencyjny, monopolistyczny, niedoskonałej konkurencji.
Rynek wolnokonkurencyjny (doskonałej konkurencji)
Występuje wtedy, gdy każdy kupujący może kupić, sprzedać od każdego. Występuje tu tendencja do kształtowania ceny towarów, dóbr na podobnym, jednakowym poziomie.
Rynek monopolistyczny
To taki gdzie występuje tylko 1 sprzedawca i nie ma możliwości wyboru substytutów.
Rynek niedoskonałej konkurencji
Istnieje więcej niż jeden producent, jest ich zazwyczaj kilku, kilkunastu.
Cechy rynku wg kryterium konkurencyjności:
1) Nikt nie korzysta z uprzywilejowania
2) Cena sprzedawców i nabywców jest niezależna, może wzrastać i maleć w relacji na zmianę popytu
3) Istnieje pełna mobilność producentów
4) Nie ma towarów tych samych, które mogą być uprzywilejowane.
Cechy rynku monopolistycznego
1) Jest jednym przedsiębiorstwem, producentem dostawczym produktu na rynek.
2) Monopolista może dowolnie ustalić ceny
3) Kupujący nie mają możliwości nabywania innego towaru.
4) Siła monopolu oparta jest na ograniczaniu podaży, podwyższaniu ceny, uzyskiwaniu wysokich wyników.
Cechy rynku niedoskonałej konkurencji
1) Posiada cechy dla monopolu i wolnej konkurencji
2) Pprzedsiębiorstwo, producenci konkurują ze sobą po przez ceny
3) Ustalają się niekiedy jednakowe ceny tego samego produktu, różnych monopoli.
4) Tworzą minimalne ceny i limity produkcyjne.
Rynek statyczny
Występuje mała konkurencja, ponieważ występuje mała liczba sprzedających i klientów i mały asortyment towarów i usług.
Rynek dynamiczny
Duża konkurencja, przybywa tych co kupują, następuje intensywna wymiana kupna i sprzedaży.
Rodzaje rynku w rozwiniętej gospodarce towarowo – pieniężnej:
III. Rola (znaczenie) rynku:
Cena i pieniądz w procesie wymiany to mierniki wartości towarów i usług.
Rola rynku wyrażona jest w 3 aspektach:
1) Polega na zabezpieczeniu państwu i jego organizmom skupu gwarancji zgromadzenia produktów i usług, aby zabezpieczyć potrzeby społeczne
2) Polega na zabezpieczeniu przez państwo odpowiednich cen na produkty i usługi, gwarantując równowagę rynkową i rozwój poszczególnych gałęzi produkcji
3) Polega na zainteresowaniu producentów i świadczących usługi, aby był wzrost produkcji, podaży zgodnie z potrzebami społecznymi.
Rolę rynku wypełniają:
· Producenci indywidualni, uspołecznieni
· Nabywające indywidualne przedsiębiorstwa i instytucje handlowe
IV. Rynek rolny:
Cechy rynku rolnego:
1) Mała elastyczność podaży
2) Popyt jest bardziej aktywnym elementem rynku niż podaż
3) Rynek rolny rozwija się szybciej niż produkcja rolna
4) Akty kupna – sprzedaży dokonywane są w określonych porach roku
5) Nietrwałość produktów rolnych
6) Wysoki koszt transportu do przechowywania , przetwórstwa czy tez bezpośredniej konsumpcji
7) Jakościowo zróżnicowane dostawy przez różnorodnych i drobnych dostawców
8) Długi cykl produkcyjny
9) Duże ryzyko produkcji uzależnione od warunków glebowo – klimatycznych
10) Kilkakrotnie wolniejszy obrót kapitałowy w porównaniu np. z przemysłem, handlem
V. Funkcje i zadania rynku:
Funkcje:
· Fizyczna
· Alokacyjna
Fizyczna - sprowadza się do fizycznych czynności związanych z towarem, dobrem
Alokacyjna – polega na permanentnym przekazywaniu informacji rynkowych o kształtowaniu się relacji między ceną, podażą i popytem. Informuje o stanie równowagi rynkowej między producentami, a klientem.
Zadania rynku:
· Wpływanie na poziom i strukturę produkcji globalnej i towarowej – chodzi o wielkość dostaw, rozmiarach dostaw, strukturze dostaw
· Bezpośrednie lub pośrednie zaspokojenie efektywnego popytu na produkty przy równoczesnym zapewnieniu dochodów ludności
· Wyrównywanie rozpiętości w czasie między produkcją, podażą i popytem oraz przystosowanie podaży do wymogów potrzeb społecznych
Funkcje rynku:
1) Skup , magazynowanie, uszlachetnienie itp.
2) Wyrównywanie w zakresie popytu i podaży
3) Klasyfikowanie wg norm jakościowych w powiązaniu z gwarancją
VI. Zakres rynku:
· Podmiot
· Przedmiot
Rynek składa się z 3 głównych obszarów (zakresów) (3 przedmioty rynku)
1) Rynku towarów i usług – złożonego z rynku konsumpcyjnego i dóbr
2) Rynek pracy
3) Rynek kapitałowy
Na 3 przedmiotach, rynkach funkcjonują 3 podmioty:
1) Przedsiębiorcy angażujący swe kapitały
2) Konsumenci, zażywający konsumenty
3) Państwo – najważniejszy arbiter, źródło prawa, pracodawca
VII. Istota rynku
Co jest istotą rynku? Istotą rynku jest mechanizm rynkowy, pod pojęciem którego należy rozumieć prawa własności i własność prywatną.
Prawo własności – w gospod. rynkowej szczególnie się przestrzega, jako jedno z naturalnych praw człowieka (używanie własności, przekazywanie i korzystanie to jest prawo rzymskie).
Prawo własności dotyczy umów dzierżawnych, certyfikatów walutowych, itp. W gospod. rynk. Najważniejszą rolę spełniają…
Pytania na egzamin:
1) Co rozumiemy pod pojęciem rynku?
2) Co powinno być spełnione, aby mógł funkcjonować rynek?
3) Jakie są kryteria podziału rynku?
4) Jakie są cechy rynku wolnokonkurencyjnego, monopolistycznego, niedoskonałej konkurencji?
5) Jaka jest i na czym polega rola rynku?
6) Czym charakteryzuje się rynek rolny?
7) Jakie są funkcje i zadania rynku i przez co się je osiąga?
8) Podaj zakres oraz podmiot i przedmioty rynku?
9) Na czym polega istota rynku?
Wykład 3 ...
usmieszka