MIKROBIOLOGIA – mgr Paulina Usarek
DEFINICJE:
Hodowla – to podłoże z namnożonymi mikroorganizmami. Hodowle można prowadzić na podłożu płynnym lub stałym. Hodowle mogą być czyste (gdy na podłożu rośnie jeden gatunek drobnoustroju) lub mieszane (gdy rośną 2 gatunki lub więcej).
Kolonia – to widoczne gołym okiem skupisko drobnoustrojów na podłożu stałym. Kolonia powstaje w wyniku podziału jednej komórki.
Czysta kultura – hodowla, w której bakterie stanowią potomstwo jednej, wyosobnionej komórki bakteryjnej
Klon – czysta kultura i pochodzące od niej populacje bakterii
Szczep – różne klony należące do jednego gatunku, a wyprowadzone do poszczególnych czystych kultur niezależnych od siebie
MIC (ang. Minimal Inhibitory Concentration); minimalne stężenie hamujące. Jest to najmniejsze stężenie środka bakteriobójczego (antybiotyku lub chemioterapeutyku), wyrażone w mg/l, oznaczone w warunkach in vitro, hamujące wzrost drobnoustrojów (odnosi się zazwyczaj do bakterii i grzybów), przy określonej gęstości inokulum i w określonym czasie. MIC jest parametrem charakteryzującym leki przeciwbakteryjne. Określa, jakie stężenie leku ma aktywność bakteriostatyczną.
MBC (ang. Minimal Bactericidal Concentration); minimalne stężenie bójcze. Jest to najmniejsze stężenie środka bakteriobójczego (antybiotyku lub chemioterapeutyku), wyrażone w mg/l, oznaczone w warunkach in vitro, przy którym ginie 99,9% komórek bakteryjnych, przy określonej gęstości inokulum i w określonym czasie.
Antybiotyk – substancja o aktywności przeciw drobnoustrojowej wytwarzana przez drobnoustroje (bakterie, grzyby) lub uzyskana na drodze syntetycznej lub półsyntetycznej, lecz mająca naturalny wzorzec. Działanie antybiotyków można określać jako bakteriobójcze lub bakteriostatyczne.
Działanie antybiotyków polegające na powodowaniu śmierci komórki bakteryjnej to działanie bakteriobójcze; wpływanie w taki sposób na jej metabolizm, aby ograniczyć jej możliwości rozmnażania się to działanie bakteriostatyczne. Antybiotyki zazwyczaj zakłócają pewne procesy metaboliczne. Głównym ich atutem jest specyficzność działania.
Nietrudno jest zabić 100% bakterii – można to zrobić silnym promieniowaniem, wysoką temperaturą lub ekstremalnym pH środowiska. Takie procesy zabiłyby również niechybnie pacjenta. Podstawą terapii antybiotykami jest zasada selektywnej toksyczności Ehrliha, zgodnie z którą, antybiotykiem jest substancja, która w organizmie, w stężeniu nie wykazującym większej toksyczności dla ludzi i zwierząt wyższych, powoduje uszkodzenie lub śmierć drobnoustrojów. Można to osiągnąć przez stosowanie substancji oddziałujących na takie struktury, które są obecne w komórkach drobnoustrojów, a których nie ma w organizmie człowieka lub występują w nim w innej formie.
Główne mechanizmy działania antybiotyków to:
§ Zakłócanie syntezy ściany komórkowej bakterii np. penicylina
§ Upośledzenie przepuszczalności błony komórkowej bakterii. np. Gramicydyna
§ Zakłócanie syntezy kwasów nukleinowych:
o hamowanie biosyntezy folianów niezbędnych do syntezy DNA
o hamowanie na różnych etapach np. Trimetoprym
o hamowanie działania topoizomeraz np. Ciprofloksacyna
§ Zakłócanie syntezy białek np. Streptomycyna
Osobnym problemem jest szkodliwość dla naturalnej flory bakteryjnej człowieka.
Odkrycie pierwszego antybiotyku (penicyliny) zostało dokonane w 1928 roku przez Alexandra Fleminga, który zauważył, że przypadkowe zanieczyszczenie podłoża pleśnią Penicillium notatum powstrzymuje wzrost kultur bakterii.
Oprócz pleśni (grzyby niedoskonałe) zdolnością wytwarzania antybiotyków wyróżniają się promieniowce i niektóre bakterie.Wkrótce po odkryciu penicyliny pojawiły się następne antybiotyki – naturalne, półsyntetyczne i syntetyczne. Wprowadzenie antybiotyków do lecznictwa było przełomem dającym lekarzom oręż do walki z chorobami zakaźnymi, które do tej pory były przyczyną śmierci i chorób setek milionów osób.
Chemioterapeutyk - substancja o aktywności przeciw drobnoustrojowej uzyskana na drodze syntezy chemicznej, lecz nie posiadająca naturalnego wzorca.
Antybiogram - wynik badania wrażliwości danego drobnoustroju na antybiotyk
Kliniczna wrażliwość – oznacza wrażliwość drobnoustroju na standardowe dawki leku oraz wysokie prawdopodobieństwo sukcesu terapeutycznego
Średnia wrażliwość kliniczna – szczep w zakresie wartości MIC pomiędzy „wrażliwy”, a „oporny”; efekt terapeutyczny leczenia dnym lekiem jest niepewny, ale może zostać osiągnięty, jeśli zakażenie przebiega w takiej lokalizacji gdzie lek jest fizycznie zagęszczany (np. drogi moczowe) lub gdzy jest możliwość podania wysokich dawek leku.
Oporność – oznacza wysokie prawdopodobieństwo niepowodzenia terapeutycznego, nawet w przypadku zastosowania wysokich dawek leku.
Literatura:
KORLD - Rekomendacje doboru testów do oznaczania wrażliwości bakterii na antybiotyki i chemoterapeutyki 2009
Wikipedia
Lauviah666