T. A. van Dijk[1] wyróżnił typy stosunków między działaniami sekwencji interakcji ze względu na:
· czas: działania mogą się częściowo zbiegać, nie zbiegać, lub następować po sobie
· warunkowanie: działania mogą być warunkami lub skutkami innych działań. Można tu wyszczególnić interakcje alternujące, w których agensi następujących po sobie działań zależą od siebie, warunkują się wzajemnie, np. konwersacja.
· wspólnotowość celów[2]: interakcje jednostronne, z jednym agensem oraz dwustronne z więcej niż jednym agensem.
Małgorzata Kita[3] wydzieliła następujące typy dialogowych interakcji językowych:
Bierny lub aktywny udział uczestników w interakcji[4]
uczestnicy aktywni* uczestnicy bierni, których obecność jest uczestnikom aktywnym
znana (i nie brana znana (i brana nieznana (i brana nieznana (i nie
pod uwagę) pod uwagę) pod uwagę) brana pod uwagę)
wszystkie przesłuchanie odbiorca zbiorowy rozmowy prywatne kłótnia,
gatunki (protokolant) wywiadu, lub profesjonalne rozmowy w
dialogowe obserwator w miejscach sytuacjach
dyskusji, publicznych intymnych
przypadkowy
obserwator rozmowy
w miejscu publicznym
*Udział tylko uczestników aktywnych, ograniczony do dwóch osób ,jest warunkiem podstawowym spowiedzi w konfesjonale.
Układ ról nadawczo-odbiorczych[5]
układ stały (statyczny) układ zmienny (dynamiczny)
list (prywatny lub urzędowy) pozostałe gatunki dialogowe
wykład
przemówienie
Liczba uczestników interakcji[6]
dwie osoby ex definitione co najmniej dwie osoby więcej niż dwie osoby
spowiedź rozmowa przesłuchanie
wywiad dziennikarski dyskusja (przesłuchiwany -
rozmowy w sytuacjach intymnych kłótnia przesłuchujący -
egzamin protokołujący)
konferencja prasowa
odpytywanie na lekcji
debata
dyskusja
Relacja pozycji (rang) uczestników aktu komunikacyjnego[7]
symetria (równość) komplementarność (nierówność)
rozmowa potoczna konsultacja
konwersacja wywiad dziennikarski
narada (uczestnicy z wyjątkiem przewodniczącego) narada, konferencja, dyskusja
konferencja (uczestnicy z wyjątkiem przewodniczącego) (prowadzący – uczestnicy)
rozmowy instytucjonalne
negocjacje
seans psychoanalityczny
spowiedź
przesłuchanie
Prerogatywy uczestników w zakresie inicjatywy tematycznej i strukturowania interakcji[8]
rozmowa potoczna egzamin
kłótnia przesłuchanie
dyskusja (dyskutujący) dyskusja (prowadzący dyskusję)
wywiad
list
Postawa strategiczna uczestników interakcji[9]
kooperacja konflikt nakłanianie
rozmowa kłótnia reklama
wywiad przesłuchanie polemika
egzamin konferencja prasowa negocjacje
Wiedza uczestników interakcji[10]
podobna (symetryczna) różna (asymetryczna)
rozmowa potoczna rozmowa potoczna
konwersacja przesłuchanie
wywiad wywiad
dyskusja negocjacje
interakcje dydaktyczne
egzamin
konsultacje
Typy interakcji językowych uwarunkowanych wpływem kanałów, jakimi dokonuje się komunikacja[11]:
· komunikacja typu face to face, komunikacja z udziałem systemów językowego, dźwiękowego, wizualnego (i ewentualnie innych), np.: rozmowa, kłótnia, spowiedź, przesłuchanie, itd.
· komunikacja z udziałem systemów językowego i dźwiękowego, bez kanału wizualnego, np. rozmowa przez telefon,
· komunikacja pisana, komunikacja z udziałem systemów językowego i wizualnego, bez kanału dźwiękowego: list, polemika pisana, recenzja, komunikacja przez sieć komputerową, itd.,
· komunikacja z udziałem systemów dźwiękowego, wizualnego (i ewentualnie innych), bez kanału językowego, lub z małym jego udziałem, np. rozmowy w sytuacjach intymnych.
Użycie w interakcji określonego kanału i kodu komunikacyjnego pozwala stwierdzić istnienie następujących typów interakcji dialogowych:
· w prymarnej realizacji oralnej, np.: rozmowa, kłótnia, spowiedź, przesłuchanie, itp.,
· w prymarnej realizacji pisanej, np.: list, recenzja, polemika prasowa,
· typy mieszane: transkrypcje ((ustny ® pisany): przesłuchanie, dyskusja, wywiad, itd.), transpozycje (pisany ® ustny): scenariusz filmowy, itd.
Typy interakcji językowych uwarunkowanych sytuacją, w której odbywa się komunikacja:
Interakcje mające[12]
wspólne TU i TERAZ wspólne TERAZ różne TU i TERAZ
rozmowa face to face rozmowa telefoniczna list
rozmowa telewizyjna ankieta
rozmówców z różnych miejsc polemika prasowa
rozmowa za pośrednictwem
sieci komputerowej
Podział interakcji ze względu na ramy czasowe i przestrzenne[13]
jedność czasu i miejsca brak jedności czasu i miejsca
dla obu uczestników dla obu uczestników
rozmowa list
rozmowa telefoniczna polemika prasowa
dyskusja recenzja
kłótnia
przesłuchanie, itp
Podział interakcji ze względu na ramy przestrzenne[14]
prywatne publiczne
rozmowy potoczne ¬ ® rozmowy potoczne
rozmowy w sytuacjach intymnych wywiad
interakcje instytucjonalne
konferencje
Podział interakcji ze względu na odległość między ludźmi (parametr fizyczny)[15]
dystans intymny dystans indywidualny dystans społeczny dystans publiczny
rozmowy intymne rozmowy prywatne dyskusja konferencja prasowa
kłótnia egzamin
wywiad negocjacje
Podział interakcji ze względu na odległość między ludźmi (parametr psychiczny)[16]
Metafora wyrażająca
a) stopień wzajemnej znajomości
b) ...
izabela_kubis