Obrona-Narodowa w latach 1937-1939.pdf

(478 KB) Pobierz
Obrona Narodowa
1
Obrona Narodowa
Obrona Narodowa (ON)
–
terytorialna formacja wojskowa istniejąca w latach 1937-1939. Była zorganizowana w
systemie brygad i półbrygad, przyporządkowanych dowództwom okręgów korpusów (DOK), a po mobilizacji -
konkretnym armiom Wojska Polskiego.
Utworzenie jednostek Obrony Narodowej
Decyzję w sprawie organizacji oddziałów Obrony Narodowej podjęto w grudniu 1936. Służba w oddziałach ON
odbywała się według zasad armii terytorialnej. W okresie początkowym służbę w jednostkach Obrony Narodowej
pełnili wyłącznie ochotnicy narodowości polskiej (nie objęci powszechnym poborem), bezprzydziałowi rezerwiści i
osoby bezrobotne. Podstawową jednostką piechoty był batalion (o zróżnicowanej liczebności żołnierzy i różnym
wyposażeniu w środki bojowe
–
w zależności od typu: "I", "II", "III", "IV" i "S"), zaś kawalerii
–
szwadron
(Krakusi).
Formowanie pierwszych batalionów ON rozpoczęto w styczniu 1937 z żołnierzy rezerwy, systemem terytorialnym.
Pododdziały te uzbrojone były w różnorodną broń, jednak nie najnowocześniejszą, wycofaną z jednostek
pierwszoliniowych. Pododdziały Obrony Narodowej formowane przez poszczególne DOK.
Formacje Obrony Narodowej były przewidziane do krótkotrwałych działań obronnych w korzystnych warunkach
terenowych przy wsparciu wojsk regularnych (nie przewidywano samodzielnych działań taktycznych). Obrona
Narodowa zmobilizowała do końca wojny obronnej 1939 łącznie 83 bataliony piechoty o łącznej liczebności 1600
oficerów i 50 000 podoficerów i szeregowców.
Kronika jednostek Obrony Narodowej
1936 rok:
5 grudnia 1936 pismo Ministra Spraw Wojskowych o utworzeniu oddziałów Obrony Narodowej,
1937 rok:
22 stycznia zarządzenie MSWojsk. o utworzeniu z dniem 1 lutego 1937 r. Rejonu Wychowania Fizycznego i
Przysposobienia Wojskowego 23 DP,
12 marca rozkaz MSWojsk. o utworzeniu jednostek ON,
12 czerwca wytyczne MSWojsk. do organizacji jednostek ON,
1939 rok:
27 kwietnia rozkazy szefa Departamentu Piechoty MSWojsk o utworzeniu nowych brygad ON oraz o
zorganizowaniu nowych jednostek w istniejących brygadach ON (L.dz. 1600 i 1601/Tjn. ON z 2 kwietnia
1939 r.) zapoczątkowały II fazę tworzenia jednostek Obrony Narodowej. Zamierzano zwiększyć liczbę brygad
i półbrygad do 17, a batalionów do 85. Wprowadzono nowe etaty jednostek ON. W miejsce etatów nr 1, 2, 3 i
4 z 12 czerwca 1937 r. wprowadzono następujące etaty:
dowództwo brygady (półbrygady) ON typu I,
dowództwo brygady (półbrygady) ON typu II,
batalion ON typu I,
batalion ON typu II,
batalion ON typu III,
batalion ON typu IV,
batalion ON typu S (w czerwcu 1939 r. planowano sformowanie 12 baonów typu
„S”),
Obrona Narodowa
kompania kolarzy typu
„KS”,
kompania kolarzy typu
„K”,
10 maja rozkaz dowódcy OK. Nr VII o utworzeniu jednostek ON (L.dz. 2398/Tjn. Org. ON nr 119),
31 maja gen. bryg. Kazimierz Sawicki zostaje mianowany generałem do spraw jednostek ON i szefem
Biura
do Spraw Jednostek Obrony Narodowej
z zachowaniem dotychczasowej funkcji dyrektora Państwowego
Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego,
28 lipca rozkaz o utworzeniu Batalionu ON "Gdynia III" oraz reorganizacji batalionów ON "Gdynia II" i
"Kaszuby" na bataliony typu IV (L.dz. 182/Tjn.),
25 sierpnia zarządzenie MSWojsk. w sprawie wykonywania alarmu bojowego przez jednostki ON (L.dz.
25/mob.),
27 sierpnia rozkaz L.dz. 136/Tjn. Biura ds. Jednostek ON w sprawie utworzenia plutonów artylerii ON,
29 sierpnia rozkaz L.dz. 349/Tjn. Biura ds. Jednostek ON w sprawie zorganizowania dowództw Poznańskiej i
Podhalańskiej Brygady ON z typu I na II,
29 sierpnia rozkaz L.dz. 450/Tjn. Biura ds. Jednostek ON w sprawie organizacji 1, 2 i 3 Strzeleckiego
Batalionu ON,
30 sierpnia rozkaz L.dz. 161/Tjn. Biura ds. Jednostek ON o zreorganizowaniu I i II Poznańskiego Batalionu
ON na typ "S",
2
Umundurowanie
Umundurowanie formacji Obrony Narodowej odpowiadało
umundurowaniu wojsk regularnych (z małymi różnicami).
Żołnierze nosili sukienne belki białoczerwone na kołnierzach
kurtek i płaszczy. Belka miała kształt równoległoboku,
podzielonego krótszą przekątną na dwa trójkąty, z których górny
był barwy białej, a dolny czerwonej
[1]
.
Od 1938 roku na głowie nosili rogatywkę wz. 1938
[2]
.
Przy ubiorze polowym żołnierze obrony narodowej nosili nie
usztywnioną i bez ozdób czapkę rogatywkę ON. Na kołnierzach
kurtek i płaszczy oznaki ON
[3]
, na naramiennikach kurtek i
płaszczy oznaki posiadanego stopnia.
Rogatywka ON
Przy ubiorze garnizonowym kadra stała ON
[4]
oraz oficerowie rezerwy przydzieleni do ON nosili czapkę
—
rogatywkę garnizonową piechoty z granatowym otokiem i z dodatkami ozdobnymi. Sposób zakładania dodatków
ozdobnych był analogiczny jak przy czapce rogatywce ON. Na kołnierzach kurtek noszono oznaki ON i wężyki, a na
kołnierzach płaszczy i peleryn sukiennych tylko oznaki ON. Na naramiennikach kurtek i płaszczy noszono oznaki
posiadanego stopnia. Wszystkie pozostałe przedmioty umundurowania i dodatki noszono analogicznie jak
oficerowie i podoficerowie zawodowi piechoty.
Obrona Narodowa
3
Szeregowi żołnierze obrony narodowej nosili czapkę rogatywkę
ON usztywnioną stalką z ozdobami. Na kołnierzach kurtek
noszono oznaki ON bez wężyków, a na kołnierzach płaszczy
oznaki ON. Na naramiennikach kurtek i płaszczy noszono oznaki
posiadanego stopnia.
Oficerowie dyplomowani przydzieleni do obrony narodowej, na
kołnierzach kurtek, płaszczy i peleryn sukiennych nosili orzełki
oraz sznury naramienne
[5]
.
Żołnierze
przechowywali
mundury
w
swoich
miejscach
zamieszkania, zaś broń i pozostałe wyposażenie na najbliższym
posterunku Policji Państwowej, bądź w najbliższej jednostce
wojskowej.
Proporczyki na kołnierzu w ON
Na ćwiczeniach używano ubrań cywilnych, a podczas uroczystości stroje regionalne.
Uzbrojenie
Było pięć typów batalionów: strzeleckie typu I do IV i S - forteczny. Bataliony typu I, najsłabsze, liczyły ok. 400
żołnierzy, najsilniejsze, typu IV ok. 700 - 800 żołnierzy. Uzbrojenie to od 2 do 6 ckm-ów, od 9 lkm-ów do 27
rkm-ów (w plutonach strzeleckich 1 lkm lub 2-3 rkm-y). Niektóre bataliony uzbrojone były w granatniki kal. 46mm i
moździerze 81mm (1 moździerz na batalion). Nie posiadały broni przeciwpancernej.
Powszechnym zjawiskiem w Obronie Narodowej był brak pistoletów dla kadry oficerskiej i hełmów wzoru
polskiego (często wykorzystywano charakterystyczne hełmy francuskie), brakowało armatek przeciwpancernych,
karabinów maszynowych jak również polskich karabinów (używano modeli francuskich Berthiera). Po
zmobilizowaniu jednostek etatowych niektóre z ośrodków mobilizacyjnych (głównie na południowowschodnim
obszarze kraju) zorganizowały dodatkowe zaimprowizowane oddziały Obrony Narodowej (często nieuzbrojone - na
"Przedmościu Rumuńskim").
Struktura organizacyjna jednostek Obrony Narodowej 25 VIII 1939 r.
Strukturę organizacyjną jednostek ON i ich podporządkowanie przedstawiono na podstawie zarządzenia w sprawie
wykonywania alarmu bojowego przez jednostki Obrony Narodowej, L.dz. 25/mob. I z dnia 25 sierpnia 1939
podpisanego przez gen. bryg. Bronisława Regulskiego w zastępstwie ministra spraw wojskowych. Poniższe
zestawienie obejmuje 16 dowództw brygad i półbrygad ON oraz 82 bataliony ON. Według Kazimierza Pindela brak
źródeł nie potwierdza istnienia czterech innych jednostek ON:
• Dowództwa Tarnopolskiej Półbrygady ON
• Jabłonkowskiego Batalionu ON
• Złoczowskiego Batalionu ON
• Grudziądzkiego Batalionu ON
Obrona Narodowa
4
DOK Nr I
DOK Nr II
DOK Nr III
DOK Nr IV
DOK Nr V
Warszawska Brygada Obrony Narodowej
Wołyńska Półbrygada Obrony Narodowej
Dziśnieńska Półbrygada Obrony Narodowej
Sieradzka Brygada Obrony Narodowej
Górnośląska Brygada Obrony Narodowej
Dąbrowska Półbrygada Obrony Narodowej
[6]
6 batalionów ON typu IV
3 bataliony ON typu I
2 batalion ON typu I
4 bataliony ON typu IV
7 batalionów ON w tym 6 typu III i jeden typu "S"
3 bataliony ON typu IV
Śląsko-Cieszyńska Półbrygada Obrony Narodowej 3 bataliony ON typu III
Podhalańska Brygada Obrony Narodowej
DOK Nr VI
Lwowska Brygada Obrony Narodowej
Karpacka Półbrygada Obrony Narodowej
DOK Nr VII
Poznańska Brygada Obrony Narodowej
Kaliska Brygada Obrony Narodowej
DOK Nr VIII
Chełmińska Brygada Obrony Narodowej
Pomorska Brygada Obrony Narodowej
DOK Nr IX
DOK Nr X
Podkarpacka Brygada Obrony Narodowej
6 batalionów ON typu IV
5 batalionów ON typu I
4 bataliony ON typu I
8 batalionów ON typu IV
5 batalionów ON typu IV
7 batalionów ON, w tym 5 typu IV i dwa typu I
6 batalionów ON, w tym 4 typu II, jeden typu IV i jeden typu "S"
brak jednostek ON na terenie okręgu korpusu
8 batalionów ON, w tym 6 typu I i dwa typu IV
5 batalionów ON typu IV
Obszar Nadmorski
Morska Brygada Obrony Narodowej
Przyporządkowanie jednostek ON do poszczególnych armii 1 IX 1939
Samodzielna Grupa Operacyjna "Narew"
• 18 Dywizja Piechoty
• Batalion ON "Kurpie" (typ IV) - kpt. Nowicki
Armia Modlin
• 20 Dywizja Piechoty
• Batalion ON "Mazury II" (typ IV)
• Nowogródzka Brygada Kawalerii - gen. bryg. Władysław Anders
• Batalion ON "Mazury I" (typ IV) - kpt. Kazimierz Mordzewski
• Przedmoście "Płock"
• Batalion ON "Warszawski I" (typ IV)
• Przedmoście "Zegrze"
• Dowództwo Warszawskiej Brygady Obrony Narodowej - płk dypl. Józef Sas-Hoszowski
• Batalion ON "Warszawski II"
• Przedmoście "Pułtusk"
• Batalion ON "Warszawski III" (typ IV)
Obrona Narodowa
Armia Pomorze
• Grupa Operacyjna "Wschód"
• 16 Pomorska Dywizja Piechoty
• Batalion ON "Świecie" (typ IV) - mjr Stanisław Dobrzański
• 4 Dywizja Piechoty
• Batalion ON "Brodnica" (typ IV) - mjr Adam Fleszar (do 11 września), mjr Jakub Wojnarowski (od 11
września)
• Obszar Wydzielony "Jabłonowo"
• Batalion ON "Grudziądz" (typ IV) - kpt. Józef Krakowski
• Batalion ON "Jabłonowo" (typ IV)
• Grupa Osłonowa "Czersk"
• Obszar Wydzielony "Kościerzyna"
• Batalion ON "Kościerzyna" (typ II)
• Batalion ON "Gdynia II" (typ IV) - mjr Władysław Sikorski (1 września zmienił podporządkowanie z OW
"Kartuzy" do GO "Czersk")
• Oddział Wydzielony (Zgrupowanie) "Chojnice"
• Dowództwo Pomorskiej Brygady ON - płk Tadeusz Majewski
• Batalion ON "Czersk" (typ II) - przybył w rejon Chojnic, bronił rejonu Charzykowych
• Batalion ON "Tuchola" (typ II)
• Oddział Wydzielony "Wisła"
• Batalion ON "Starogard" (typ II) (od 6 września w 27 DP)
• 9 Dywizja Piechoty
• Batalion ON "Koronowo" (typ S)
• 15 Wielkopolska Dywizja Piechoty
• Batalion ON "Bydgoszcz" (typ IV)
• Batalion ON "Nakło" (typ II)
• Oddział Wydzielony "Toruń"
• Dowództwo Chełmińskiej Brygady ON - płk dypl. Antoni Jan Żurakowski
Armia Poznań
• 26 Dywizja Piechoty
• Batalion ON "Kcynia" (typ II)
• Batalion ON "Wągrowiec" (typ IV)
• Batalion ON "Żnin" (typ S)
• 14 Wielkopolska Dywizja Piechoty
• Dowództwo Poznańskiej Brygady ON - płk. S. Siuda
• Batalion ON "Oborniki" (typ IV)
• Batalion ON "Opalenica" (typ IV)
• Batalion ON "Poznań I" (typ IV)
• Batalion ON "Poznań II" (typ IV)
• Batalion ON "Szamotuły" (typ IV)
• Wielkopolska Brygada Kawalerii
• Batalion ON "Jarocin"/ "Koźmin" (typ IV) - kpt. Antoni Kostrzewa
• Batalion ON "Kościan" (typ IV) - kpt. Czesław Trojanowski
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin