Nowotwory złośliwe o zróżnicowaniu epidermalnym i gruczołowym
· Synonimy:
o Epithelioma basocellulare – podkreśla, że jest to n-r miejscowo złośliwy, że nie daje przerzutów!
o Basalioma
o Ulcus rodens – wrzód drążący, po wielu latach zaniedbania nacieka kości twarzy lub zatok
· Jest to nowotwór
o wywodzący się z komórek warstwy podstawnej nabłonka i przydatków skóry
o miejscowo złośliwy
· etiopatogeneza:
o znaczny wpływ promieniowania UV na skórę
o kontakt z arsenem – wtedy basalioma w postaci licznych powierzchownych ognisk! (carcinoma basocellulare superficiale multicentricum)
· obraz makroskopowy
o drobny guzek o wyglądzie „perłowatym”
o często widać prześwitujące poszerzone naczynia (teleangiektazja)
o powierzchnia jest nadmiernie zrogowaciała / owrzodziała / pokryta strupkami (gdy zaaw.)
o głównie na odsłoniętych partiach skóry
· mikroskopowo:
o liczne dobrze odgraniczone ogniska (jasne pasmo wokół – artefakt)
o na obwodzie ognisk komórki układają się palisadowato
o ogniska mogą być otoczone naciekiem zapalnym!
o wygląd komórek:
§ podobne do prawidłowych komórek w-y podstawnej naskórka
§ skąpa cytoplazma
§ wydłużone, silnie barwiące się hematoksyliną jądra
§ figury podziału mogą być liczne
ogólnie wyróżniamy dwie postaci:
wieloogniskowa
guzkowa
§ z naskórka
§ najczęściej typ wieloogniskowy powierzchowny, wiele cm2 skóry
§ wrasta w głąb skóry w postaci sznurów lub wysp
§ złożone z zasadochłonnych komórek o hiperchromatycznych jądrach
§ leżą w ześluzowaciałej macierzy
§ często otoczone fibroblastami i limfocytami
Postaci histopatologiczne;
§ carcinoma basocellulare soldium – gniazda komórek bez tendencji do różnicowania
§ carcinoma basocellulare cysticum – jako wynik zmian wstecznych tworzą się torbiele
lub komórki różnicują się w kierunku gruczołów łojowych
§ carcinoma basocellulare adenoides – komórki układają się w struktury gruczołowe
§ carcinoma basocellulare keratoticum – „zwijki”, czyli masy rogowe wyraźnie odgraniczone od
pozostałych kom. nowotworowych
§ carcinoma basocellulare pigmentosum – ogniska barwnika
§ FIBROEPITHELIOMA / TUMOR PINKUS – równoczesny rozrost kom. nabłonkowych i pościeliska łącznotk.
§ Najczęstszy u osób starszych
§ Związany z narażeniem na
o UV
o Promieniowanie jonizujące
o arsen
o Żucie tytoniu
o Kancerogeny przemysłowe (smoły, oleje)
o Przewlekłe owrzodzenie
o Zapalenie kości z powstawaniem przetok
o Stare blizny po oparzeniach
§ Częściej u mężczyzn (wyj – dolne części goleni)
Obraz makro:
o Carcinoma in situ – wygląd czerwonej płytki, dobrze odgraniczonej
o Zmiana naciekająca – jest guzowata, nadmierne rogowacenie, może ulec owrzodzeniu
Obraz mikro:
o In situ:
§ Na całej grubości komórki atypowe
o Gdy komórki przedostają się poza błonę postawną - naciekanie
§ Postaci zróżnicowane – wielokątne komórki kolczyste ułożone w płaty, duże obszary rogowacenia
§ Postaci anaplastyczne – z komórek okrągłych, niezróżnicowanych, dyskeratoza (poronne rogowacenie pojedynczych komórek)
NA PRZYKŁADZIE RAKA PŁUC:
· Dotyczy głównie okolicy przywnękowej oraz miejsca rozgałęzienia tchawicy (największe narażenie na działanie czynników uszkadzających – jak dym tytoniowy lub azbest)
· Najczęściej zajmuje oskrzela główne, płatowe; lokalizacja pierwotnie obwodowa = rzadko
Rozwój pełnoobjawowego inwazyjnego raka płaskonabłonkowego trwa wiele lat,
składa się z wielu etapów:
o Początkowo w wyniku długotrwałego narażenia na czynniki uszkadzające – rozrost komórek kubkowych, które produkują w nadmiarze ochronny śluz
o Metaplazja płaskonabłonkowa
o Zmiany dysplastyczne
o Rak przedinwazyjny (in situ)
o Rak naciekający
· Zazwyczaj pojedynczy guz
· Martwica w środku, nieraz z wytworzeniem jamy
· Przerzuty późne:
o Do węzłów wnękowych
o Węzłów śródpiersia
o Wątroby, nadnerczy, nerki, kości i OUN’u
· Rozwój – w odróżnieniu od raka drobnokomórkowego – przebiega zarówno wewnątrz jak i zewnątrzoskrzelowo, aż do całkowitego zamknięcia światła
o Rzadko dochodzi do szerokiego inwazyjnego naciekania okolicznych tkanek,
najbliższych węzłów chłonnych, opłucnej, drugiego płuca.
· Rak wysokozróżnicowany:
o Dobrze widoczna wartwowość, uporządkowana
o Mostki międzykomórkowe
o Rogowacenie w formie pereł rogowych
· Rak średniozróżnicowany:
o Postać pośrednia
· Rak niskozróżnicowany
o Odpowiada kryteriom raka płaskonabłonkowego
o Ale mostki międzykomórkowe i keratyna są obecne częściowo a czasami trudno zauważalne
· Nieregularne gniazda zlewające się ze sobą
· Wykazują stopniowe dojrzewanie w kierunku centrum (wnęk)
o Polega ono na tworzeniu keratyny gromadzonej w cytoplazmie obrzękniętych komórek
lub poza komórkowo w posta...
Medicina