MALKOM qrt50 378c1ea6 378c2039 6b7 21 184 0 1 p t c 0 2 z 0 48 0 0 0 0 n n 12.00 0.0 2.0 --- d 1 8 1 1 1 1 ff 0 1 1 38.6- 39.b 133 Chrzciciel czyni aluzję do podobnej legendy w żarcie opartym na słowach hebrajskich banim i abanim, owiadczajšc, że Bóg mógł wskrzesić Abrahamowi dzieci z pustynnych kamieni (Ewang. w. Mat. III.3-9 i w. Łuk. III.8). 7. Opowieć o białej suce, bogini księżyca Hekate, która za panowania Oresteusza, syna Deukaliona, powiła winnš latorol, jest prawdopodobnie najstarszym greckim mitem o winie. Miano "ozolijski" pochodzi podobno od ozoi, "pędy winne" (zob. 147. 7). Jeden z występnych synów Likaona również miał na imię Oresteusz, i stšd być może pochodzi nacišgnięty przez mitografów zwišzek między mitem o zupie z podrobów i Potopie Deukalionowym. 8. Amfiktion, imię kolejnego syna Deukaliona, jest męskš formš Amfiktionis, bogini, w której imieniu założona została słynna Konfederacja Północna, Liga Amfiktiońska. Według Strabona, Kallimacha i scholiasty Orestesa Eurypidesa kształt prawny nadał jej Akrizjos z Argos (zob. 73a). Cywilizowani Grecy w odróżnieniu od rozwišzłych Traków nie pili czystego wina, a mieszanie wina z wodš podczas konferencji państw członkowskich, które odbywały się w czasie winobrania w Antelach w pobliżu Termopil, miało zapewne zapobiegać krwawym sporom. 9. Hellen, syn Deukaliona, był eponimicznym protoplastš całej rasy helleńskiej (zob. 43b). Imię jego dowodzi, że był królewskim zastępcš kapłanki Helle, czyli Heleny lub Selene, księżyca, i, jak twierdzi Pauzaniasz (III.20.6), pierwsze plemię, które zwało się Hellenami, przybyło z Tesalu, gdzie czczono Helle (zob. 70.8). 10. Arystoteles (Meteorologica, I.14) utrzymuje, że Potop Deukalionowy wydarzył się "w starożytnej Grecji (Graikia), a mianowicie w okolicy Dodony i rzeki Acheloos". Graikoi oznacza "czciciele staruchy", prawdopodobnie bogini ziemi w postaci Dodony, występujšcej w triadzie jako Graja (zob. 33c). Istnieje poglšd, że Achajowie musieli dokonać najazdu na Peloponez, ponieważ niezwykle silne deszcze zalały ich pastwiska. Wyglšda na to, że kult Helle (zob. 62.3; 70.8i 159.1) zwyciężył kult Grai. 11. Skarabeusz był symbolem niemiertelnoci w Dolnym Egipcie, ponieważ owad ten przetrzymywał wylewy Nilu. Faraon jako Ozyrys wchodził do swej łodzi-słońca w postaci skarabeusza - a jego symbolizm sakralny rozprzestrzenił się na Palestynę, obszar Morza Egejskiego, Etrurię, Baleary. Antoninus Liberalis cytujšc Nikandra wymienia również mit o Kerambosie lub Terambosie. 39 ATLASIPROMETEUSZ a. Prometeusz, stwórca ludzkoci, przez niektórych zaliczany do siedmiu tytanów, był albo synem tytana Eurymedonta, albo też Japeta, i nimfy #I Klimene. Miał trzech braci: Epimeteusza, Atlasa i Menojtiosa.l b. Najstarszy z braci, olbrzymi Atlas, znał wszystkie głębie morskie, panował nad królestwem posiadajšcym skaliste wybrzeże, większym niż Afryka i Azja razem wzięte. Kra# ten, Atlantyda, leżał za Słupami Heraklesa, a od dalej położonego, nie zwišzan as , tynentu dzielił go łańcuch wysp; na których rosły sady owocowe. Lud Atlasa wykopał kanały r i uprawiał ziemię na olbrzymiej centralnej równinie, nawadnianej rzekami z gór, które otaczały jš w kršg z wyjštkiem pasa nadmorskiego. Budował również pałace, łanie, tory wycigowe, wielkie porty i wištynie. Podboje 134 39.b- 39.g swe kierował nie tylko na zachód, aż po granice sšsiedniego kontyne#tu, lecz również na wschód, docierajšc do Egiptu i Italii. Egipcjanie twierdzš,`e Atlas był synem Posejdona, a pięć par jego braci-bliniaków lubowało mu wier- noć nad krwiš byka ofiarowanego na szczycie słupa. Prowadzili oni poczšt- kowo żywot cnotliwy, mężnie dwigali ciężar swych wielkich skarbów w zło- cie i srebrze, ale pewnego dnia opanowała ich chciwoć i wtedy, za zgodš Zeusa, Ateńczycy sami, bez niczyjej pomocy, pokonali ich i złamali ich potęgę. Równoczenie bóg zesłał na nich powód, która w cišgu jednego dnia i jednej nocy zalała całš Atlantydę, grzebišc pod olbrzymim# zwałami mułu wszystkie porty i wištynie, morze za stało się niedostępne dla żeglugi.2 c. Atlas i Menojtios uratowali się i stanęli po stronie Kronosa i tytanów w ich nieudanej wojńie przeciw bogom olimpijskim. Zeu$ zabił Menojtiosa piorunem i zesłał go do Tartaru, ale oszczędził Atlasa, każšc mu przez całš wiecznoć trzymać niebiosa na swych barkach.3 d. Atlas był ojcem Plejad, Hyad i Hesperyd. Od chwili gdy zapadł wyrok Zeua, podtrzymywał niebo bez przerwy i raz tylko, wyjštkowo, zastšpił go Herakles. Niektórzy twierdzš, że Perseusz zamienił Atlasa w kamień, a mia- nowicie w górę Atlas, pokazujšc mu głowę Gorgony, ale zapominajš, że Perseusz był podobno dalekim przodkiem Heraklesa.4 e. Prometeusz, mšdrzejSzy od #tlasa, przewidział, czym się skończy bunt przeciw Kronosowi, i dlatego tanšł po stronie Zeusa namawiajšc Epimeteu- sza, by uczynił to samo. Był niewštpliwie najmšdrzejszym przedstawicielem swego ludu, Atena za, pamiętajšc o tym, że był obecny, gdy rodziła się z głowy Zeusa, nauczyła go architektury, astronomii, matematyki, nawigacji, medy- cyny, metalurgii i innych pożytecznych umiejętnoci, które on z kolei przeka- zał ludziom. Zeus jednak, który postanowił wytępić wszystkich ludzi i oszczę- dził ich jedynie ulegajšc uporczywym probom Prometeusza, rozgniewał się widzšc, jak mnoży się ich siła i umiejętnoci.5 f. Pewnego dnia, gdy w Sykionie toczyła się dyskusja nad tym, którš częć ofiarnego byka należy przeznaczyć dla bogów, a którš zachować dla ludzi, zaproszono Prometeusza, by sprawę rozstrzygnšł. Poćwiartował on byka i uszył z jego skóry dwa wory. Do jednego worka włożył całe mięso, ale ukrył je pod żołšdkiem, najmniej atrakcyjnš częciš zwierzęcia; w drugim worku umiecił koci ukryte pod grubš warstwš tłuszczu, po czym zwrócił się do Zeusa, aby dokonał wyboru. Zeus łatwo dał się oszukać i wybrał worek z koćmi i tłuszczem, wcišż jeszcze stanowišc#mi częć przeznaczonš dla bogów, ale pragnšc ukarać Prometeusza, który wymiewał go za plecami, nie dał ludziom ognia. "Niech jedzš surowe mięso" - zawołał.s # g. Prometeusz od razu wybrał się do Ateny i poprosił, by go schodami kuchennymi wpuciła na Olimp, co też uczyniła. Po przybyciu na Olimp zapalił pochodnię od ognitego rydwanu słońca, odłamał kawałek żarzšcej się głowni i wrżucił do pustego wnętrza olbrzymiej łodygi kopru. Następnie 39.g- 39. I 135 zgasił swš pochodnię i nie zauważony przez nikogo podarował ludziom ogień.# # h. Zeus zaprzysišgł zemstę. Nakazał Hefajstosowi, by z gliny ulepił kobietę, a Czterem Wiatrom, by tchnęły w niš życie, wszystkim za boginiom na Olimpie rozkazał, by jš upiększyły. Kobieta ta, Pandora, była najpiękniejszš istotš, jakš kiedykolwiek stworzono. Zeus posłał jš pod eskortš Hermesa jako dar dla Epimeteusza. Ostrzeżony przez Prometeusza, by nie przyjmował żadnego podarunku od Zeusa, Epimeteusz grzecznie wykręcił ię od przyjęcia daru. Zeus, jeszcze bardziej rozgniewany, przykuł nagiego Prometeusza do słupa w górach Kaukazu, gdzie głodny sęp wyżera mu przez cały dzień bez przerwy wštrobę, męczarniom za jego nie ma końca, ponieważ co noc (kiedy Prometeusz marznie straszliwie) wštroba odrasta. i. Zeus jećlnak nie chciał się przyznać do mciwoci i okrucieństwo swe próbował zataić rozpowszećhniajšc nieprawdziwš pogłoskę, jakoby Atena skrycie urzšdziła sobie na Olimpie miłosnš schadzkę z Prometeuszem. j. Epimeteusz, zaniepokojony losem brata, popiesznie ożenił się z Pandorš, która z woli Zeusa była równie głupia, złoliwa i leniwa jak piękna, zapoczšt- kowujšc w ten sposób szeregi podobnych niewiast. Otworzyła puszkę, którš ' Prometeusz zakazał otwierać, zamknšł w niej bowiem z trudem wszystkie dolegliwoci trapišce ludzkoć, a mianowicie: staroć, ciężkš pracę, chorobę, obłęd, występek i namiętnoć. Wyleciały rojem, pokšsały całe ciała Epimeteu- sza i Pandory, po czym rzuciły się na miertelników. Tylko złudna nadzieja, którš Prometeusz też zamknšł był w puszce, powstrzymywała ludzi od powszechnego samobójstwa.e 1. Eustatios, O Homerze, s. 987; Hezjod, Teogonia, 50? i nast.; Apollodoros,1.2.3. 2. Platon, Timajos, 6, i Krytiasz, 9-10. 3. Homer, Odyseja, I.52-54; Hezjod, loc. cit.; Hyginus, Fabulae,150. 4. Diodor z Sycylii, IV. 27; Apollodoros, II.5.11; Owidiusz, Przemiany, IV, 630. 5. Ajschylos, Prometeusz skowany, 218, 282, 445 i nast., 478 i nast., i 228-236. 6. Hezjod, Teogonia, 521-564; Lukian, Rozmowybogów, I, i Prometeuszna Kaukazie, 3. 7. Serwiusz o Sielankach Wergiliusza, VI. 42. 8. Hezjod, Prace i dni, 42-105, i Teogonia, 565-616; scholia do Apoloniusza z Rodos, 11.1249. l. Dla póniejszych mitografów Atlas był po prostu personifikacjš góry Atlas w północno-za- chodniej Afryce, której szczyty zdajš się podtrzymywać niebo, lecz dla Homera słupy, nazwane póniej jego imieniem przez Herodota, na których wspierał on firmament, stały daleko na Oceanie Atlantyckim. Poczštkowo Prometeusz był bodajże tytanem drugiego dnia tygodnia,. który oddzielił wody firmamentu od wód ziemi. Większoć deszczów nadcišga nad Grecję z Atlantyk...
filmy.bajki.seriale