OBŁĘDNI RYCERZE
Humoreski fantastyczne pod redakcją
Petera Haininga
Spis rzeczy
Wstęp
1. WZLOTY WYOBRAŹNI Opowieści absurdalne
Terry Pratchett, HOLLYWOODZKIE KURCZAKI
Jerome K. Jerome, NOWA UTOPIA
G. K. Chesterton, WŚCIEKŁA ULICA
Mervyn Peake, PRZYJĘCIE U LADY CUSP-CANINE
Robert Bloch, CZŁOWIECZEK, KTÓRY NIE CAŁKIEM BYŁ
Ray Bradbury, ROK, W KTÓRYM WIELKI GNIOT ZDOBYŁ ZŁOTEGO LWA W CANNES
Peter S. Beagle, WILKOŁAK LILA
Philip K. Dick, WOJNA Z FNOOLAMI
2. WIEKI MĘTNE Opowiadania z czasów heroicznych
Spike Milligan, DZIEJE STWORZENIA WEDŁUG SPIKE'A MILLIGANA
Mark Twain, ŚREDNIOWIECZNY ROMANS
Ben Travers, ETHELRED BEZRADNY
Evan Hunter, DAMA ZE SNÓW
John Kendrick Bangs, TRZY MIESIĄCE W BALONIE
Gene Wolfe, JAK PRZEGRAŁEM DRUGĄ WOJNĘ ŚWIATOWĄ I POMOGŁEM ZAPOBIEC INWAZJI NIEMIECKIEJ
Orson Welles, FIFI I CHILIJSKA TRUFLA
Peter Sellers, DARMOZJAD
3. NIEKOŃCZĄCE SIĘ HISTERIE Opowieści z dreszczykiem
Tom Sharpe, KIJ W MROWISKO
L. Frank Baum, SAMOBÓJSTWO KIAROSA
A. A. Milne, GWAŁT NA SHERLOCKU
James Thurber, SPRAWA BIAŁEGO KRÓLIKA
Stan McMurtry, CZEGO OCZY NIE WIDZOM
Woody Allen, POTĘPIONY
Donald E. Westlake, BIGOS MULLIGANA
David L. Stone, ZABÓJCY Z DULWICH
Gdy drzewa stąpały górą i doliną,
A wilk z jagnięciem żyli za pan brat,
W chwili gdy miesiąc na niebie krwią spłynął,
Wówczas na pewno przyszedłem na świat.
G. K. Chesterton The Song of Quoodle
Śniło mi się kiedyś, że wypadły mi wszystkie włosy. Po przebudzeniu i stwierdzeniu, że ta resztka, którą posiadam, na szczęście wciąż pozostaje na mojej głowie, zajrzałem do sennika. Pouczył mnie, że nocne przeżycie było znakiem: nigdy nie będę bogaty (co okazało się prawdą), lecz istnieje pewny sposób, żeby nie wyłysieć. Nie zdziwi was chyba, że nie byłem zachwycony pomysłem, opartym zapewne na jakiejś starej tradycji, ratowania rzedniejących obszarów solidnymi porcjami... gęsiego łajna!
Wyobraźnia to zabawna rzecz - także dlatego, że właśnie w snach i fantazjach biorą początek śmieszne opowiastki fantastyczne. Niektóre jednak nie potrzebują żadnego przebłysku natchnienia, same fakty bowiem okazują się dziwniejsze niż fikcja. Choćby ta historia, która pojawiła się na stronach słynnej londyńskiej gazety „Times” 8 stycznia 1998 roku. Pod nagłówkiem GDY KURCZAKI RZĄDZIŁY dziennik donosi: „Chińscy naukowcy badają szczątki dwóch dinozaurów o rozmiarach kurczaka, którym pióra służyły prawdopodobnie raczej do utrzymania ciepła niż do latania”.
Dalej się dowiadujemy, że kości dwóch przedstawicieli Sinosauropteryx, żyjących ponad 140 milionów lat temu, znaleziono w północno-wschodnich Chinach. Opisano je jako stworzenia dwunożne ze spiczastą głową, długim ogonem i trójpalczastymi łapami, z jednym palcem wydatnym i szponiastym, służącym prawdopodobnie do zabijania ofiary. Naukowcy stwierdzili, że pióra wierzchnie od głowy do ogona miały chronić przed obniżeniem ciepłoty ciała. Historia kończyła się jeszcze dziwniejszym dopiskiem: zespół amerykańskich naukowców (obawiających się oczywiście, by nie zostać w tyle w wynajdywaniu coraz dziwaczniejszych form życia) natrafił w Pensylwanii na liczącą 370 milionów lat płetwę, co ich zdaniem oznaczało, że ryba, z której pochodziła płetwa, posiadała palce. „Dotychczas większość naukowców uważała, że palcowate wyrostki rozwinęły się dopiero, gdy zwierzęta wyszły z morza na ląd” - czytamy w sprawozdaniu.
Co to wszystko jednak ma wspólnego z niniejszą książką? Otóż tyle, że podobny pomysł na temat kurczaków - dzisiejszych raczej niż zamierzchłych - wykluł się kilka lat temu w głowie pisarza Terry'ego Pratchetta i dał w efekcie „Hollywoodzkie kurczaki”, absurdalną opowieść, która nadaje ton naszemu zbiorowi. Czytając historię z „Timesa”, rozkoszowałem się wprost tą zbieżnością i myśl o niej nie opuszczała mnie przy tworzeniu niniejszej antologii, trzeciej już z kolei.
W porównaniu z poprzednimi zbiorami („Czarnoksiężnicy z Krainy Osobliwości” i „Czarujące obiekty latające”) ta książka wykorzystuje materiał z dużo szerszego obszaru literatury humorystycznej. Do pierwszych wybrałem głównie opowieści fantasy i science fiction, tu mamy inne gatunki. Pierwsza część zawiera opowieści absurdalne, druga -opowiadania historyczne (a nawet histeryczne), w których zdarzenia z przeszłości zostały wywrócone do góry nogami, trzecia - komiczne kryminały, w których zbrodnie zdarzają się częściej, niż się udają, a przestępcy to nieudacznicy. Mam nadzieję, że mieszanka tych trzech gatunków okaże się smakowita.
Wśród autorów jest wielu mistrzów komicznej fantastyki - Terry Pratchett, Mervyn Peake, Philip K.
Dick, Ray Bradbury i inni - lecz jest także kilka niespodzianek, jak G. K. Chesterton, Evan Hunter, Orson Welles, James Thurber czy Woody Allen. Znajdziecie tu króla farsy, Bena Traversa; Toma Sharpe'a, mistrza zamierzchłych występków, a nawet Goonsów: Spike'a Milligana i Petera Sellersa. Dzięki nim nie tylko rozumiemy, dlaczego fantastyka komiczna jest dziś tak popularna, ale też możemy się przekonać, że przyciągnęła kilka wspaniałych talentów pisarskich.
Ankiety przeprowadzane wśród czytelników raz za razem pokazywały, że zdecydowanie najpopularniejszą książką fantasy tego wieku jest epos J. R. R. Tolkiena „Władca pierścieni”. Wysoko plasowały się także utwory innych wielkich pisarzy tego gatunku, CS. Lewisa czy Mervyna Peake'a. Ci jednak, którzy postawili na humor - jak Terry Pratchett czy Roald Dahl - wystrzelili w rankingach popularności jak rakiety. Komiczna fantastyka ma też, w co wierzę całym sercem, wspaniałą przyszłość dzięki nowemu pokoleniu pisarzy, jak choćby David L. Stone, który debiutuje w tym zbiorze błyskotliwym opowiadaniem o zorganizowanej w związki zawodowe przestępczości, „Zabójcy z Dulwich”.
Przy kompletowaniu niniejszego zbioru przyjemnie było wrócić do źródeł (i następstw) komicznej fantastyki. Mam nadzieję, że trzeci tom da czytelnikom tyle samo radości co dwa poprzednie.
I w końcu może ten sen o wyłysieniu mógł przynieść mi coś zupełnie innego. Ale żeby gęsie łajno...?
Peter Haining
Boxford, Suffolk
1. WZLOTY WYOBRAŹNI
Opowieści absurdalne
O fantastycznych światach Terry'ego Pratchetta mówi się, że zaludniają je bohaterowie na glinianych nogach, a ich magia jest równie skuteczna jak tricki Tommy'ego Coopera. Jego książki biją dziś wszelkie rekordy popularności. Nie ma chyba miejsca, gdzie nie znano by Świata Dysku, a czytelnicy nie słyszeliby o Ankh-Morpork, o Niewidzialnym Uniwersytecie, o zgrai barwnych postaci, łącznie ze ŚMIERCIĄ, kościotrupem na białym koniu Pimpusiu, beznadziejnym czarodziejem Rincewindem, wiedźmą Babcią Weatherwax i Bagażem, psychopatycznym drewnianym kufrem na nogach oraz jego małżonką, z którą nazywają się poufale „Bagażami”. Mistrzostwo Terry ujawnił nie tylko w Świecie Dysku, lecz także w opowiadaniu Hollywoodzkie kurczaki z 1990 roku. Nie popełnię chyba wielkiego błędu, jeśli powiem, że jest to jego osobista wariacja na temat bardzo starego dowcipu o tym, dlaczego kurczaki przechodzą przez jezdnię.
Terry Pratchett urodził się w 1948 roku w Beaconsfield w hrabstwie Buckinghamshire, gdzie jego ojciec pracował jako mechanik samochodowy, a rodzina mieszkała w domu bez elektryczności i ciepłej wody. „Byliśmy biedni - mówił Terry - i, mój Boże, bardzo nieszczęśliwi”. W świat wyobraźni wprowadziła go baśń Kennetha Grahame'a O czym szumią wierzby, którą przeczytał w wieku dziesięciu lat. Próbując własnych sił, napisał swoje pierwsze opowiadanie The Hades Business, bajkę o tym, jak diabeł komercjalizował piekło, opublikowaną w czasopiśmie „Science Fantasy”, kiedy Pratchett miał zaledwie piętnaście lat. Po zakończeniu edukacji w Wycombe Technical High School przez jakiś czas pracował w lokalnej gazecie „Buck Free Press”, a potem jako rzecznik prasowy Central Electricity Generating Board. Pisał nocami. Kolor magii, pierwsza powieść o Świecie Dysku, wydana w 1983 roku, otworzyła mu drogę do finansowej niezależności. Chciał napisać tę książkę, jak mówi, „ponieważ wszędzie pełno było kiepskich imitacji Tolkiena”. Dzięki kolejnym tomom z serii zaczął być porównywany z Lewisem Carrollem i P. G. Wodehouse'em, choć sam widział się bardziej w tradycji Jerome'a K. Jerome'a (zob. następne opowiadanie).
Dziś, mimo sukcesu, Terry Pratchett wciąż jest sympatycznym człowiekiem, którego zawsze interesują opinie czytelników i który spędza niekończące się godziny na podpisywaniu książek wielbicielom. Mimo magicznej natury Świata Dysku Pratchett fascynuje się nowoczesną technologią i jest nałogowym internautą, wykazując szczególne zainteresowanie dyskusjami i informacjami na temat swojej twórczości, pojawiającymi się na stronach typu alt.fan.pratchett. Jeszcze zanim ukazał się niniejszy zbiór, można było przeczytać w sieci, że karmazyny Terry'ego niebawem się wyklują. Wyjdźmy im zatem na spotkanie...
TERRY PRATCHETT
Hollywoodzkie kurczaki
Fakty są takie:
W 1973 roku na zjeździe z autostrady w Hollywood przewróciła się ciężarówka. Była to jedna z najbardziej zatłoczonych dróg w Stanach Zjednoczonych, a więc i na świecie.
Część ładunku spadła. Ciężarówka przewoziła kurczaki. Kilka skrzynek się rozbiło.
Przy rozjeździe ciągnęło się gęsto zarośnięte pobocze otoczone z trzech stron ogłuszającym ruchem, z czwartej ścianą. Nikt się specjalnie nie zainteresował kilkoma kurczakami.
Po pewnym czasie ci, którzy przejeżdżali tą drogą regularnie, zauważyli, że kurczaki przeżyły. Na poboczu zainstalowane były (właściwie ciągle są) zraszacze, które pozwalały przeżyć roślinności, a ubogą raczej populację robaków uzupełniały jadalne resztki z samochodów na autostradzie.
Kury jakoś się zadomowiły. Zaczęły się rozmnażać.
Dziob, dziób. Skrob. Dziob...
Dziob?
Skrob dziob?
Dziob + dziob = gdak Kokoko?
Wedle pobieżnych szacunków populacja ustabilizowała się na liczbie około pięćdziesięciu sztuk. W pierwszych latach znajdowano kurczaki wprasowane w asfalt, był to jednak najwyraźniej jakiś rodzaj doboru naturalnego, bo płaskie kury nie znoszą jaj.
Przejeżdżający kierowcy mogli od czasu do czasu dojrzeć kilka ptaków stojących przy krawężniku i zapatrzonych na drugą stronę drogi.
Wyglądają, jakby rozważały jakiś problem, mówili.
SKRZEK DZIOB DZIOB KUKURYKU I Dziob gdak dziob
Gdak kukuryku dziob
Gdak gdak kukuryku Skrob kukuryku dziob cip-cip
(Wyciągnięcie szyi) dziob kukuryku
Dziob dziob dziob (czyszczenie piór)
(Grzebnięcie pazurem) skrob kukuryku
Kukuryku skrob
Dziob (dziwny gulgoczący odgłos) dziob Skrob dziob kukuryku gdaaak (by to uświęcić).
Poza pojedynczymi pisklakami czy młodymi ptakami nie znaleziono na drodze właściwie żadnej martwej kury ani koguta, jeśli nie liczyć incydentu z 1976 roku, kiedy to widziano całą grupę przekraczającą krawężnik w najgorszych godzinach szczytu. Musiała to być w owym czasie spora część ich populacji.
Kierowca cysterny z gazem powiedział, że na czele tej grupki stał starszy kogut, który patrzył na niego z niezwykłą pewnością siebie, jakby oczekiwał, że coś się zaraz wydarzy.
Badanie przedniej części cysterny od strony jezdni pozwoliło przypuszczać, że był to kogut rasy karmazyn z Rhode Island.
Cogito ergo kokoko.
Co jakiś czas kierowca podróżnik lub zwykły desperat mógłby wymknąć się ze strumienia samochodów na pobocze i podkraść śpiącego kurczaka na kolację.
Wzbudziło to początkowo pewien niepokój w Departamencie Zdrowia, gdzie zastanawiano się, czy dziki drób, żyjący tak blisko zatłoczonej jezdni, nie kumuluje w organizmie niebezpiecznych ilości ołowiu, nie wspominając o innych szkodliwych substancjach. W 1978 roku wysłano w gąszcz na pobocze paru naukowców, by dostarczyli Nauce kilka ptaków na ofiarę. W kurzych ciałach nie znaleziono żadnych śladów ołowiu. Nie wiemy, czy zbadano jaja. To istotne (zob. załącznik C).
Zauważono jednak przy okazji, że ptaki najwyraźniej walczyły niegdyś między sobą. (Zob. załącznik F: „Wzorce agresji w społecznościach odizolowanych”, Helorksson i Frim, 1981). W obliczu późniejszych wydarzeń musimy założyć, że ten etap już minął.
Cztery dziob- (wyciągnięcie szyi) i siedem kokoko-skrobów temu nasz kukuryku- (grzebnięcie pazurem lewej nogi) -skrzek doprowadził do owego kokoko-kokoko-skrzeku.
Dziesiątego marca 1981 roku we wczesnych godzinach rannych funkcjonariusz policji James Stooker Stasheff, prowadząc za podejrzanym pościg, który skończył się niedaleko naszego pobocza kolizją z udziałem siedmiu samochodów, zobaczył konstrukcję wykonaną najwidoczniej z długich patyków powiązanych taśmami magnetofonowymi, wchodzącą na kilka metrów w autostradę. Na jej szczycie siedziały dwa kurczaki z gałązkami w dziobach. „Wyglądały, jakby budowały gniazdo - wspomina policjant - ale wróciłem tam koło dziesiątej i wszystko już było rozwalone”.
Posterunkowy Stasheff powiedział jeszcze: „Na drogach zawsze jest pełno taśmy magnetofonowej. Na każdej drodze. Bo widzicie, ludzie, jak im się zatnie taśma w Blaupunkcie czy innym radiu, po prostu ją wyrywają i wyrzucają przez okno”.
Według Ruse'a i Sixbury'ego („Biuletyn Stowarzyszenia Ornitologicznego w Arkham”...
renfri73