UK_SYMPA.DOC

              Układ nerwowy dzieli się na dwa odrębne układy: ośrodkowy układ nerwowy i obwodowy układ nerwowy. Ten ostatni jest podporządkowany OUN i związany z nim systemem połączeń nerwowych. Obwodowy układ nerwowy dzieli się na dwa zasadnicze układy - układ somatyczny (animalny) i układ autonomiczny. Układ somatyczny jest zależny od naszej woli i pozwala na wykonywanie dowolnych czynności. Układ autonomiczny nie jest podporządkowany naszej woli. Układ autonomiczny dzieli się na dwa przeciwstawne układy, tj. ukł. sympatyczny (adrener­giczny, współczulny) i ukł. parasympatyczny (cholinergiczny, przy­współ­czulny).

              Podstawowa różnica pomiędzy układem somatycznym i autonomicznym polega na tym, że w układzie autonomicznym istnieją tzw. zwoje wegetatywne, które pełnią funkcje przekaźnikowe. Tych zwojów nie ma w układzie animalnym. Autonomiczny układ nerwowy reguluje czynności wszystkich narządów wewnętrznych. Stan pobudzenia w ośrodkach autonomicznych powoduje wyzwolenie impulsu nerwowego, który przedostaje się za pomocą nerwów autonomicznych do ich zakończeń, znajdujących się w narządach wykonawczych. W zakończeniach nerwowych wytwarzane są określone substancje chemiczne zwane neurohormonami (neuro­mediatorami, neuroprze­kaź­nikami), które działają na określone receptory i tym samym wywołują określone reakcje.

              W obydwu układach czynnikiem warunkującym przenoszenie bodźców są tzw. neuromediatory. W układzie somatycznym takim neuroprzekaźnikiem jest acetylo­cholina. W układzie autonomicznym istnieje zróżnicowanie w zależności, czy jest to włókno przed- czy też pozazwojowe. We włóknach przedzwojowych przekaźnikiem jest acetylocholina. W układzie autonomicznym parasympatycznym przekaźnikiem także jest acetylocholina. W układzie sympatycznym występuje inny neurohormon, którym jest noradrenalina, a także w niewielkim stopniu adrenalina.

PODZIAŁ LEKÓW ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB DZIAŁANIA

              -leki pobudzające układ sympatyczny;

              -leki porażające układ sympatyczny;

              -leki pobudzające układ parasympatyczny;

              -leki porażające układ parasympatyczny;

              -leki porażające zwoje układu wegetatywnego;

              TEORIA RECEPTOROWA - według tej teorii działanie leków polega na tym, że łączą się one z określonymi, wybiórczo reagującymi strukturami białkowymi (receptorami), które swoiście wiążą cząsteczkę leku, czego wynikiem jest określony efekt farmakologiczny.

              POWINOWACTWO LEKU DO RECEPTORA - jest to stopień dopasowania leku do receptora.

              AKTYWNOŚĆ WEWNĘTRZNA - jest to zdolność leku do pobudzenia receptora i wyzwolenia określonego efektu farmakologicznego.

              AGONISTA (LIGAND) - jest to lek mający powinowactwo do receptora i mający aktywność wewnętrzną, w następstwie czego dochodzi do wyzwolenia okreś­lo­ne­go efektu farmakologicznego.

              ANTAGONISTA - jest to lek mający powinowactwo do receptora, ale nie mający aktywności wewnętrznej, następstwem czego jest blokowanie receptora i uniemożli­wia­nie tym samym wyzwolenia efektu właściwego agoniście. Jest to tak zwany antagonizm kompetycyjny.

              SYNAPSA - jest to styk między komórkami nerwowymi (neuronami) w ośrodkowym układzie nerwowym, w zwojach oraz między neuronem a komórką efektora (narządu wykonawczego). W synapsie następuje przekazanie stanu czynnościowego z komórki na komórkę (przekaźnictwo synaptyczne). Synapsa składa się z błony presynaptycznej, która należy do zakończenia nerwowego, szczeliny synaptycznej i błony postsynaptycznej, tj. błony następnej komórki. W kolbce synaptycznej znajdują się pęcherzyki synaptyczne, zawierające mediator.

¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾

              Leki sympatykomimetyczne - są to takie związki, które wyzwalają efekty podobne do objawów pobudzenia układu współczulnego.

21

Otrzymywanie dopaminy, noradrenaliny i adrenaliny

              Noradrenalina zostaje zmagazynowana w zakończeniach nerwów sym­pa­tycznych w postaci kompleksu z ATP i z białkiem chromo­geniną. Tworzenie połączeń kompleksowych zapobiega rozkładowi noradrenaliny i jej dyfuzji z kolbki synaptycznej.

              Natomiast w rdzeniu nadnerczy noradrenalina może przekształcić się w adrenalinę, w wyniku metylacji przy udziale enzymu N-metylotransferazy.

              Zarówno noradrenalina jak i adrenalina i ich strukturalne analogi, są związkami nietrwałymi i w organiźmie ulegają rozkładowi na drodze przemian enzymatycznych. Enzymami rozkładającymi aminy katecholowe są COMT (katecholo-tleno-metylotransferaza) i MAO (monoamino­oksydaza).

              Pod wpływem potencjału czynnościowego noradrenalina, która jest zgromadzona w pęcherzykach synaptycznych w postaci kompleksów z ATP i chromogeniną, zostaje uwolniona, przechodzi przez błonę presynaptyczną i dostaje się do szczeliny synaptycznej. Część z uwolnionej nor­adre­naliny łączy się z receptorem adrenergicznym wyzwalając określony efekt (ok. 10 %). Część ulega resorpcji zwrotnej do pęcherzyków synaptycznych i tam tworzy kompleksy z białkiem i ATP. Pewna zaś ilość ulega w szczelinie synaptycznej rozkładowi pod wpływem COMT, a pozostała ilość, w kolbce synaptycznej, jest rozkładana przez MAO.

              Leki układu adrenergicznego działają za pośrednictwem receptorów. Receptor adrenergiczny, który jest błonowym białkiem integralnym składa się z dwóch części: receptora a i receptora b. W zakończeniach nerwów autonomicznych mamy dwa rodzaje postsynaptycznego receptora a - a1 i a2, oraz dwa rodzaje post­synap­­tycznego receptora b - b1 i b2...