Filozofia i etyka zawodu położnej . Wykład 3. 16.01.2014
Klauzula sumienia
1.sumienie – to najpopularniejsze pojęcie związane z moralnością .
-przedmiot rozważań moralistów , rtyków, psychologów, socjologów
-uobecnione także w literaturze starożytnej i współczesnej (np.:wyrzuty sumienia )
-głęboko zakorzenione w tradycji społecznej jako Powszechne kryterium oxeny naszych zachowań
-kategoria moralności, któ®a w opinii szerokich kręgów społecznych przypisuje się :zawdom obdarzonym szczególnym zaufaniem (lekarz, położna, adwokat, nauczyciel)
Sumienie- to praktyczny sąd naszego rozumu, który:
Mówi nam co mamy robić, a czego nie (sumienie przeduczynkowe)
-zaraz po dokonaniu uczynku orzeka o jego wartości moralnej (sumienie pouczynkowe)
Sumienie to pewny stan naszego umysłu oceniając pod kątem dobra i zła moralnego , każdą podjętą przez nas decyzję czy wyłoniony na jej podstawie czyn.
Osąd sumienia jest osądem praktycznym to znaczy osądem któ®y wskazuje człowiekowi co powinien czynić lub czego unikać albo ocenia czyn już przezeń dokonany. Jest osądem konkretnej sytuacji opartym na racjonalnym przeświadczeniu, że należy miłować dobro a unikać zła „ Jan Paweł II
Rola sumienia w normowaniu zachowań zawodowcyh położnej/pielęgniarki ?
Specyfika zawodi położnej sprawia że w spełnianiu swoich obowiązków zawodowych wkracza w sferę najcenniejszych dóbr człowieka jakimi są życie i zdrowie
Chroniąc je , przyjmuje jednocześnie za nie odpowiedzialność zarówno zawodowa i prawna jak i osobistą tzn przed własnym sumieniem
W związku z tym kierowanie się sumieniem w podejmowaniu decyzji, jak i ocenie własnych czynow ma szczególne znaczenie !!
Priorytetową rolę w pracy położnej odgrywa sumienie przduczynkowe , gdyż pomaga jej w podjęciu dobrej pod względem moralnym decyzji.
Sumienie wspiera położną (obdarzoną wolnością i rozumiem) w jej „drodze” poznania prawdy o dobru jakim jest osoba pacjenta(podopiecznego) co w konkretnej sytuacji służy jego życiu i zdrowiu czy też pomyślnemu rozwojowi .
W dociekaniu prawdy o dobru jakim jest pacjent –położna /pielęgniarka powinna odwoływać się do :
-wiedzy i umiejętności
-zdobytych doświadczeń zawodowych i moralnych
-być otwartą na pomoc innych , bardziej doświadczonych osób ale w podjęciu ostatecznej decyzji powinna kierować się własnym sumieniem,
Sumienie bowiem jest ostateczną normą moralności co zaczy, że zawsze mralnie wiążącą i subiektywną bo jest to mój własny osąd
Sumienie jako ostateczna i subiektywna norma moralności ma moc normującą zachowania zawodowe położnej/piel. Tylko wtedy gdy ono samo jest normowane obiektywną prawdą o dobru .
Tzn że sumienie pieleg/położnej powinno być rozumnie kontrolowane, natomiast miarodajnymi czynnikai tej kontroli mogś by tylko:
-zaady i normy rtyki normatywnej pielęgniarstwa
-przepisy kodeksu deontologicznego
-powiny być one punktem odniesienia rodzący się wątpliwości w sumieniu .
W postępowaniu położnej/pielęgn. Jak i lekarza miarodajne musi być tylko sumienie oceniające jednoczacznie i pewnie
Zdarzasię jednak że sumienie nas zwodzi , bądź usprawiedliwia nasze złe czyny- dlaczego?
-o zawodności naszego sumienia można świadczyć brak naszej wiedzy na określony temat co uniemożliwia nam dotarcie do prawdy
-fakt ten może przemawiać za tym, że nie dbmy o poszukiwanie prawdy i dobra.
-możemy też zafałszować lub wypaczyć prawdę aby w ten sposób usprawiedliwiać swoje postępowanie.
Sumienie nie jest jakimś gotowy stanem rzeczy nam danym lecz podlega rozwojowi wraz z rozwojem duchowym i intelektualnym człowieka, bądź też- jak twierdzą eolodzy czy pedagodzy o orientacji chrześcijańskiej- formacji lub wychowaniu
-=kształtowanie sumienia powinno być nieodzownym elementem rozwoju intelektualnego moralnego i zawodowego każdej położnej/pielęgniarki
Prawne aspekty wykonywania zawodu- Klauzula sumienia
Klauzula Sumienia, nazywa też niekiedy „Klauzulą wolności sumienia” określana jest mianem ograniczonego prawa do odmowy leczenia
-określanie to nie jest do końca słuszne, bowiem powołanie się na sprzeczność z sumieniem może dotyczyć wszelkich świadczeń zdrowotnych tj
-leczenia
-zapobiegania
-rehabilitacji
-diagnstyki
-opieki i innych czynności mieszczących się w pojęciu świadczenia zdrowotnego .
Klauzula sumienia – szerokie pojęcie
-najczęstrzymi przykładami sytuacji w jakich powołanie się na niezgodność z sumieniem uznawane jest za dopuszczalne, są świadczenai związane z antykoncepcją, aborcja oraz chirurgią kosmetyczną
-nie istnieje jednak jakikolwiek katalog świadczeń któ®e byłyby bezwzględnie uznawane za wchodzące w zakres zastosownia tej klauzuli , a także tych które się w nie j nie mieszczą
-odesłanie do sumienia ma więc charakter bardzo Seroki i co rzadko spotykane w polskim systemie prawa, pozostawia duże pole do decyzji samym położnym. Pielęgniarkom ( a także przedstawicielom innych zawodów w których klauzula taka występuje)
Rodzaj czynności
-art. 23 mói o prawie do powstrzymania się od świadczenia niezgodnego z sumieniem.
Prawo do odmowy powstaje więc jedynie w przypadku, gdy sprzeczność z sumieniem dotyczyłaby czynności , których podjąć miałaby się położna.pielegniarka a nie innych okoliczności
Nie można więc mówić o prawie do odmowy w sytuacji gdy miałaby ona być podyktowana no:faktem iż:
-pacjent jest przestępcą
-pacjent jest innego wyznania
-pacjent jest osobą pozostającą w konflikcie z położną.pieleg. Lub jej najbliższymi.
Okoliczności te z punktu widzenia prawa nie dają jakichkolwiek podstaw do zastosowania klauzuli sumienia.
W praktyce budzą jednak wątpliwości ?
Pojawiają się bowiem głosy , iż klauzula taka powinna dawać prawo do odmowy udzielania pomocy np.: OSOBIE KTÓRA W PRZESZŁOŚCI SKRZYwDZIŁA NAS BĄDŹ KOGOŚ Z NASZYCH NAJBLIŻSZYCH NP.:NASZE DZIECKO.
Powoływanie się na klauzulę sumienia jest niedopuszczalne w celu dyskryminacji jakiejś grupy pacjentów ze względu na:
-radę
-narodowość
-poglądy polityczne
-przekonania religine
-orientacje seksualną .
W myśl przepisów obowiązującego prawa konflikt z sumieniem może dotyczyć jedynie danego świadczenia zdrowotnego a nie osoby pacjenta.
A więc tak zwana klauzula sumienia oznacza jedynie możliwość powstrzymania się od świadczenia niezgodnego z sumieniem, nie odnosi się zaś do określonych osób czy sytuacji1
Niezgodność z sumieniem musi więc dotyczyć wyłącznie charakteru i istoty działań zawodowych!
Szczególna sytuacja samobójców
Czynnością sprzeczna z sumieniem może okazać się w określonych wypadkach udzielenia pomocy osobie, która sobie tego wyraźnie nie życzy
W takiej sytuacji położna/pielęgniarka która mogłaby udzielić takiej pomocy
-może jednocześnie zostać poproszona przez pacjenta by powstrzymania się od niej ponieważ pacjent życzy sobie zakończyć życie
-może też przypuszczać (mając świadomość trudności , jakich doświadczać będzie pacjent po udzieleniu pmocy)że udzielenie mu świadczenia zdrowotnego i uratowanie życia spowoduje paradksalnie w przyszłości ogromne cierpienia, których być może pacjent nie chciałby doznac .
MRU Mru mru mru mru mru mru mru mruuuucze sobie bo mi się nudzi a ten wykład jest mega długi i denny!
Może więc wydawać się wówczas ze powstrzymując się od udzielania świadczenia zdrowotnego , działamy wręcz w interesie pacjenta , powstrzymujemy się bowiem od skazania go na życie w ogromnym często nieodwracalnym, dyskomforcie.
Dylemat ten o ile powstałby w przypadku danej osoby, ma swoje jednoznaczne rozstrzygnięcie w przepisach prawa ..
Cytowany na wstępie art. 23 ustawy brzmi :
„położna może powstrzymać się po uprzednim powiadomieniu na piśmie przełożonego od wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z jej sumieniem z zastrzezeniem art. 19
Art. 19 ust stanowi bowiem:
Pielegniarka/położna ma obowiązek udzielić pomocy w każdym przypadku niebezpieczeństwa utraty życia poważngo uszczerbku na zdrowia pacjenta zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi- jest to więc rozstrzygający go zagadnienie.
Klauzu
A sumienia nie ma więc w ogóle zastosowania w odniesieniu do świadczeń ratujących życie lub mających zapobieg poważnemu uszczerbku na zdrowiu
Powstrzymanie się od udzielania pomocy samobójcy w zakresie czynności ratujących życie na może więc być na żadnm razie argumentowane klauzulą sumienia
Byłoby ono z punktu widzenia prawa równoznaczne w akutkach z eutanazją , która w chwili obecnej nie jest w polskim systemie prawa dopuszczalna!
Przetoczenie krwi
Jako świadczenie zdrowotne niezgodne z sumieniem położna.pieleg można by uznać uczestniczenie w przetoczeniu krwi , jeśli sprzeczność ta powstawałaby na gruncie ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zabiegi nielecznicze
-odmowa z powołaniem się na klauzulę sumienia będzie także dopuszczalna w odniesieniu do zabiegów o charakterze kosmetycznym np.:udziału w świadczeniach z zakresu chirurgii plastycznej.
-mimo nieleczniczego charakteru są to bowiem świadczenia zdrowotne do których położna może jednak nie być przekonana oceniając odmiennie od pacjenta sens i wartość poprawiania urody
Zabiegi takie nie należą zaś nigdy do kategorii ratujących życie
Sytuacje takie będą jednak należały do rzadkości, ponieważ zatrudniając się w placówce o danym profilu, położna, pielegniran ma ……………………………………………………………………………………
Wrunk formalne
W przeciwieństwie do lekarzy uustawa o zawodach pielęgniarki i położnej nakłada na nie jedynie obowiązek uprzedniego poinformowania przełożoneo
Ma to na celu umożliwienia pracodawcy przydzielenia tego samego zadania innej osobie, w celu uniknięcia konfliktu z pacjentem
Z innych przepisów wynikają jednak dalsze obowiązki w tym:
-Obowiązek udzielenia pacjentowi informacji oraz obowiązek odnotowania zdarzenia dokumentacji medycznej .
W stosunkach pracowniczych
W przypadku gdy położna pielegniarka wykonuje zawód na podstawie umowy o pracę o swojej decyzji powiadamia:
- w pierwszej kolejności przełożonego
-następnie pacjenta
PAMIETAJKolejność ta wynika z teści art. 23 który wymaga by skorzystanie z klauzuli sumienia następiło po uprzednim powiadomieniu przełożonego
Przełożony może bowiem podjąć decyzję o powierzeniu danej czynności innej położnej wskutek czego odmawianie pacjentowi może okazać się zbędne.
Jeśli pracodawca nie ma możliwości powierzenia zadania innej osobie do niego należy w razie potrzeby obowiązek zawiadomienia odpowiedniego NFZu lub innych instytucji (firmy ubezpieczeniowej)
W razie nieobecnościbezpośredniego przełożonego należy powiadomić kolejną osobę w hierarchii (np.:ordynatora) dopiero zaś gdy i to jest niemożliwe- powiadomienie należy skierować do :
-dyrektora/kierownikaZOZ-u
-lub osoby, która go aktualnie zastępuje
Nieobecność przełożonego nie zwalniania od obowiązku powiadomienia!!
W małych zakładach opieki zdrowotnej bezpośrednim przełożonym będzie najczęściej sam dyrektor .
Przepisy nie nakładają obowiązku zawiadomienia na piśmie, prawidłowe jest więc także zawiadomieni ustne.
Powiadomienia można dokonać więc w formie :
-notatki służbowej skierowanej do przełożonego
-telefonicznie
-w rozmowie bepiśredniej
Należy zadbać o fakty
lachu0369