. 1. Ochrona przyrody jako idea i forma aktywności człowieka. Zakres, cel i metody realizacji (stopień ingerencji człowieka, przedmiot ochrony, miejsce prowadzenia ochrony). Ochrona przyrody – ochrona lasu – ochrona środowiska. Historia ochrony przyrody (aspekty: religijny, estetyczny, praktyczny). Kategoryzacja obszarów chronionych na świecie wg IUCN.
OCHRONA PRZYRODY- to zarówno idea, jak i forma aktywności człowieka, mająca na celu obronę i zachowanie dla przyszłych pokoleń cennych elementów przyrody (czyli rzadkich i zagrożonych wyginięciem), a także procesów w niej zachodzących.
Zakres: ochrona przyrody żywej i nieożywionej.
Cel: ochrona stanu zastanego i ochrona zachodzącego procesu.
Metody realizacji celu:
w zależności od ingerencji człowieka:
o ochrona bierna (ochrona zachodzącego procesu)
o ochrona czynna (ochrona stanu zastanego)
§ w zależności od przedmiotu ochrony:
o ochrona gatunku
o ochrona obiektu (np. pomnik przyrody, głaz narzutowy)
o ochrona obszarowa (np. park narodowy, rezerwat przyrody)
§ w zależności od miejsca prowadzenia ochrony:
o in situ- w miejscu naturalnego występowania
o ex situ- poza miejscem naturalnego występowania
Ochrona lasu- część gospodarki leśnej; jej celem jest ograniczanie lub eliminowanie zagrożeń wpływających negatywnie na osiągnięcie określonego efektu ekonomicznego, jakim jest produkcja dużej ilości surowca drzewnego gwarantującego wysoką jakość pozyskanych sortymentów.
Ochrona środowiska- jej zadaniem jest niwelowanie (ochrona) negatywnego oddziaływania człowieka na środowisko
Historia ochrony przyrody.
Ciężko ustalić datę powstania, ponieważ ochrona przyrody jest ideą, trudno powiedzieć, kiedy się zaczęła, dlatego za datę przyjmuje się daty pierwszych aktów prawnych (XI w. – Bolesław Chrobry – zakaz polowania na bobry).
· Aspekt religijny – przyroda odgrywa ważną rolę
Były jednymi z najstarszych powodów ochrony szeregów elementów przyrody, które traktowano jako obiekty święte ,np.: skały, głazy narzutowe czy ostańce – traktowane często jako ołtarze przy których odprawiano modły i składano ofiary
,- gaje, np. Akademia – święty gaj złożony z platonów i drzew oliwnych otaczających grób herosa Akademosa,-pojedynczedrzewa– baobaby i drzewa oliwne w Afryce, dęby w Europie
Zwierzęta np. słonie, nosorożce, byki
Do dziś są bardzo skuteczne, często dowodem są stare drzewa, które przetrwały bo mają na pniach zawieszone kapliczki
· Aspekt estetyczny – Yellowstone (I park nar.- powstaje w 1872r. ze względów estetycznych)
Piękno krajobrazu początkowo sporadycznym kryterium ochrony przyrody obecnie jest przyczyną bardzo częstą.
Aspekt praktyczny – chroniąc przyrodę ponosimy mniejsze straty
Kategoryzacja obszarów chronionych.
. 2.Walory przyrodnicze parków narodowych Polski, ich zagrożenia i metody ochrony
1.Babiogórski Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1954r.
Powierzchnia: ok. 3 400 ha
Charakterystyczne: - najwyższy szczyt: Babia Góra – 1725 m n.p.m.
- kilka pięter klimatycznych
- piętrowy układ roślinności:
1) Regiel dolny (700-1150 m n.p.m.)
2) Regiel górny (1150-1350 m n.p.m.)
3) Piętro kosodrzewiny (1350-1650 m n.p.m.)
4) Piętro alpejskie (1650-1725 m n.p.m.)
· Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza dalekiego zasięgu
2.Białowieski Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1947r. (1932)
Powierzchnia: ok. 10 500 ha
Charakterystyczne: - najstarszy PN w Polsce
- największy obszar naturalny (bez ingerencji) w Europie
- 2 strefy lasów?
- ogromna mozaikowatość siedlisk
- gatunki występujące w Polsce tylko w BPN
- obszar ochrony ścisłej - w widłach rzek: Hwoźnej i Narewki
- ponad 1500 drzew pomnikowych
· Zagrożenia: lokalne zanieczyszczenia powietrza i wód (brak oczyszczalni)
3.Biebrzański Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1993r.
Powierzchnia: ok. 59 000 ha
Charakterystyczne: - największy PN w Polsce
- Biebrza – rzeka o charakterze naturalnym
- 3 części Biebrzy: Basen Północny, Środkowy i Południowy
- skrócony okres wegetacyjny: 192 dni
- ponad 50 zbiorowisk roślinnych
- duża różnorodność i stopień naturalności szaty roślinnej
- strefowy układ roślinności
· Zagrożenia: zanieczyszczenie wód (brak oczyszczalni ścieków, chemizacja)
obniżenie poziomu wód -> sukcesja roślinna, zarastanie łąk
- jeden z najmniej zagrożonych PN w Polsce
4.Bieszczadzki Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1973r.
Powierzchnia: ok. 29 000 ha
Charakterystyczne: - najwyższy szczyt: Tarnica (1346 m n.p.m.)
- dorzecze górnego Sanu
- 3 strefy klimatyczno-roślinne:
1) Pogórze (do 500 m n.p.m.)
2) Regiel dolny (500-1150 m n.p.m.)
3) Połoniny (powyżej 1150 m n.p.m.)
zanieczyszczenia wód
5.Drawieński Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1990r
Powierzchnia: ok. 11 300
Charakterystyczne: - rzeki z jeziorami zajmują 10% powierzchni
- rzeka: Drawa i Płociczna (jedne z najczystszych w kraju)
- największe jezioro: Ostrowiec
- ok. 30 gatunków ryb
· Zagrożenia: kształt litery V – utrudnia działania ochronne
6.Gorczański Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1981r.
Powierzchnia: ok. 7 000 ha
Charakterystyczne: - najwyższy szczyt: Jaworzyna Kamienicka (1288 m n.p.m.)
- 3 piętra klimatyczne
1) Umiarkowanie ciepłe (do 750 m n.p.m.)
2) Umiarkowanie chłodne (750-1100 m n.p.m.)
3) Chłodne (powyżej 1100 m n.p.m.)
- regiel dolny i górny
· Zagrożenia: prywatne polany (zagrożenie pożarowe podczas wypalania)
zanieczyszczenia powietrza
stan zdrowotny lasów
kłusownictwo i kradzieże
7.Kampinoski Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1959r.
Powierzchnia: ok. 38 500 ha
Charakterystyczne: - park wyizolowany
- wydmy śródlądowe
- duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych
- jeden z najbardziej suchych rejonów Polski – małe opady
· Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza i wód
zagrożenia komunalne
zagrożenia komunikacyjne
zagrożenia bilansu wodnego
zły stan zdrowotny lasów
dzikie budownictwo
szkodnictwo leśne
brak oczyszczalni ścieków
gospodarka rolna
- jeden z najbardziej zagrożonych Parków Narodowych
8.Karkonoski Park Narodowy
PCharakterystyczne: - najwyższy szczyt: Śnieżka (1602 m n.p.m.)
- 6 cyrków polodowcowych
(Cyrk lodowcowy – nieckowate zagłębienie otoczone z trzech stron
stromymi zboczami, a z czwartej wygładzonym progiem skalnym.
Cyrk powstaje w wyniku erozyjnej działalności lodowca górskiego.)
- ostańce skalne
- wodospady (np. Kamieńczyka)
- piętrowy układ roślinności
1) Regiel dolny (500 – 1000 m n.p.m.)
2) Regiel górny (1000 – 1250 m n.p.m.)
3) Piętro subalpejskie (1250 – 1450 m n.p.m.)
4) Piętro alpejskie (powyżej 1450 m n.p.m.)
· Zagrożenia: turystyka
zanieczyszczenia powietrza i wód
zagrożenie bilansu wodnego
- najbardziej zagrożony Park Narodowy w Polsce powierzchnia: ok. 5 600 ha
9.Magurski Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1995r.
Powierzchnia: ok. 19 500
Charakterystyczne: - najwyższy szczyt: Wątkowa (847 m n.p.m.)
- największa rzeka: Wisłoka
· Zagrożenia: erozja gleb
Powodzie
10.Narwiański Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1996r.
Powierzchnia: ok. 7 300 ha
Charakterystyczne: - rzeka Narew
- rozległe zabagnione dno doliny i otaczające ją wzniesienia
- bogata awifauna (183 gatunki)
· Zagrożenia: obniżenie poziomu wody
11.Ojcowski Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1956r.
Powierzchnia: ok. 2 100 ha
Charakterystyczne: - najmniejszy PN w Polsce
- dorzecza Prądnika i Sąspówki
- jary krasowe: Dolina Prądnika i Sąspowska – prostopadłe skalne
zbocza i płaskie dno
- skały wapienne, skaliste doliny rzeczne
- liczne jaskinie (ok.210, największa - Łokietka) – tworzą się wskutek
działalności krasowej wód
- liczne źródła krasowe (ok.50), zasilające potoki
- 15 gatunków nietoperzy (z 22 występujących w Polsce)
-skrócenie pośrednich pór roku (szarugi wiosennej i jesiennej)
· Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza z dawnych lat
zanieczyszczenia wód (brak oczyszczalni ścieków)
zagrożenia dla bilansu wodnego
nadmierna turystyka
grunty obcej własności utrudniające działania ochronne
12. Park Narodowy „Bory Tucholskie”
· Rok utworzenia: 1996r
Powierzchnia: ok. 4 600 ha
Charakterystyczne: - wydmy śródlądowe
- rzeka: Brda
- 21 jezior – 11% powierzchni (największe: Ostrowite)
· Zagrożenia: duży ruch turystyczny
niedostatecznie oczyszczane ścieki
13.Park Narodowy Gór Stołowych
Powierzchnia: ok. 6 300 ha
Charakterystyczne: - góry płytowe: podstawa i szczyt: piaskowiec, środek: margle
- najwyższy szczyt: Szczeliniec (919 m n.p.m.)
- granica zlewisk Morza Bałtyckiego i Północnego
14.Park Narodowy „Ujście Warty”
· Rok utworzenia: 2001r.
Powierzchnia: ok. 8 000 ha
Charakterystyczne: - najmłodszy Park Narodowy w Polsce
- rzeka: Warta – duże wahania poziomu wody
- ochrona biotopów z dużą ilością ptaków wodnych i błotnych
- rezerwat Słońsk objęty Konwencją Ramarską
· Zagrożenia: wtórna sukcesja nieużytkowanych łąk i pastwisk
15.Pieniński Park Narodowy
· Rok utworzenia: 1954r. (1932)
Powierzchnia: ok. 2 300 ha
Charakterystyczne: - Pieniny Właściwe, w których jest zlokalizowany Park dzielą
się na: Pieniny Czorsztyńskie, Masyw Trzech Koron, Pieninki
- najwyższy szczyt: Nowa Góra (903 m n.p.m.)
- pod względem klimatycznym jest to zacisze podgórskie
- główna rzeka: Dunajec
- bogactwo gatunków
- park transgraniczny
· Zagrożenia: szlaki komunikacyjne i energetyczne
turystyka
zapora wodna w Czorsztynie (zmiana stosunków wodnych)
16.Poleski Park Narodowy
Powierzchnia: ok. 9 800 ha
Charakterystyczne: - równiny torfowe
- guzy i wzniesienia kredowe (najwyższy: Guz Andrzejowa)
- ozy i kemy pochodzenia lodowcowego
(Oz - wąski wał zbudowany z piasków i żwirów naniesionych przez
wody płynące szczelinami wewnątrzlodowcowymi.
Kem - pagórek o wysokości od kilku do kilkudziesięciu metrów,
zbudowany z piasków i żwirów, który powstał w otwartej szczelinie w
czasie zatrzymania lądolodu)
- unikalna w skali europejskiej tundra i lasotundra
· Zagrożenia: źle poprowadzone melioracje
przemysł wydobywczy
...
rzabqa