Archaizmy wyrazowe - wyraz współcze-sny ma zupełnie inną formę, wyraz archaiczny wyszedł całkowicie z użycia. Np.: zwolena, przebyt.
Archaizmy fonetyczne - wymiana fonetyczna e : o. np.: sławiena – sławiona.
A. fleksyjne - w odmianie czasowników - brak dawnej końcówki 1. os. 1. poj. Trybu rozkazującego -y, -i. np.: zyszczy - ziść, spuści - spuść.
A. składniowe - tzw. składnia bezprzyimko-wa, np.: Bogiem sławiena - przez Boga sławiona.
ANAFORA - powtórzenie tego samego wyrazu na początku kolejnych części wypowiedzi: strof, zdań.
KONCEPT- zaskakujący pomysł obliczony na zdumienie, zaszokowanie odbiorcy.
GRADACJA- stopniowanie środków artystycznych, wzmacnianie efektu.
PRZERZUTNIA- występujące w wierszu zakłóce-nie polegające na tym, że część pewnej całości umieszczona zostaje w następnym wersie.
INWERSJA- zakłócenie szyku wyrazów w zdaniu.
PARADOKS- określenie zaskakujące, nieoczekiwa-ne, niezgodne z ustalonym tokiem myślenia.
ANTYTEZA- zestawienie dwóch przeciwstawnych myśli w obrębie sąsiadujących ze sobą wypowiedzi.
HIPERBOLA- polega na przedstawieniu jakiegoś przedmiotu w sposób przesadny, wyolbrzymiony.
OKSYMORON- zestawienie ze sobą wyrazów o sprzecznym znaczeniu.
PARALELIZM- powtórzenie w utworze jakiegoś elementu lub zasady budowy.
BOHATER WERTERYCZNY - wykreowany przez J. W. Goethego (Cierpienia młodego Wertera). W jego życiu główną rolę odgrywają uczucia, jest nadwrażliwy, delikatny, subtelny. Żyje wyobrażeniami, marzeniami o boskiej kochance i „komunii dusz”, poszukuje takiej kochanki. Nie umie walczyć o swoje uczucia, jest bierny. Godzi się na rzeczywistość, a ponieważ nie potrafi znieść cierpienia spowodowanego rozstaniem z ukochaną kobietą, popełnia samobójstwo.
Bohater werteryczny to człowiek wykształcony, oczytany, obyty w towarzystwie, od którego nie stroni. Kiedy jednak znajduje swoją wybrankę, chce być tylko z nią, ubóstwia ją, traktuje jak nieziemską istotę. To romantyczny kochanek.
BOHATER BAJRONICZNY- wykreowany przez G. Byrona (Giaur). Charakterystyczną cechą tego bohatera jest bunt wobec świata, norm, konwencji i stosunków w nim panujących. Samotny i nie rozumiany walczy przeciwko tym normom, zwykle z wysokich pobudek (miłość, ojczyzna) i przegrywa. Jest tajemniczy, autor zwykle odsłania tylko fragmenty biografii. Przeżywa silne emocje i namiętności, którym się całkowicie poddaje. W końcu prowadzi to do zbrodni. Jest aktywny, dumny, niezależny, ma silne poczucie wyższości, własnego indywidualizmu. Bohater bajroniczny to przede wszystkim romantyczny buntownik.
BOHATER WALLENRODYCZNY - wykreowa-ny przez A. Mickiewicza (Konrad Wallenrod). Postać o cechach bohatera bajronicznego. Dodatkowo motorem jego działania jest patriotyzm, miłość do ojczyzny. W imię ojczyzny rezygnuje z osobistego szczęścia, jest gotów do największych poświęceń, do wzięcia na siebie grzechu a nawet do popełnienia zbrodni (związki z prometeizmem).
ROMANTYCZNY WIESZCZ - Konrad (III cz. Dziadów), człowiek obdarzony nieprzeciętną wrażliwością, wybitna indywidualność, poezja to dla niego narzędzie zmieniania świata i sfera, w której jest możliwe porozumienie z absolutem – Bogiem. To romantyczny buntownik, który jest gotów wystąpić przeciw wszelkim świętościom w imię dobra ojczyzny i ludzkości (prometeizm).
nataly1989