Wykład 4
Diagnoza w planowaniu procesu rehabilitacji
Model prowadzenia zabiegów pedagogicznych - rys 1b
a) bez uwzględnienia trudności edukacyjnych
(U) <--- N
b) z uwzględnieniem trudności i specjalnych potrzeb edukacyjnych
[{{[[[(((({{(U) }}))))]]]}}] <---- N
Obszary, w których mogą występować przyczyny trudności edukacyjnych u uczniów z niepełnosprawnością, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
Obszar emocjonalno-motywacyjny
- temperament
- potrzeby
- motywacja
- mechanizmy obronne
- treść i znak przeżyć emocjonalnych
Obszar instrumentalny
- motoryka duża i mała
- wzrok, słuch, orientacja przestrzenna (percepcja)
- koncentracja, uwaga, pamięć, myślenie (inteleky)
Obszar funkcjonowania społecznego
- wypełnianie ról społecznych (członka rodziny, grupy rówieśniczej, ucznia)
(- samoopieka też tu należy)
Diagnoza różnicowa (nozologiczna) i diagnoza funkcjonalna
Diagnoza funkcjonalna (diagnoza umiejętności funkcjonalnych) ->
zawiera informacje o etapie rozwoju:
- funkcji poznawczych,
- kompetencji komunikacyjnych,
- społeczno-emocjonalnym.
Jakie są aktualne możliwości ucznia? Na jakim etapie w poszczególnych sferach rozwoju znajduje się uczeń?
Jaki poziom rozwoju uczeń może osiągnąć?
Diagnoza różnicowa (nozologiczna)
cel - określenie symptomów, przypisanie jednostek nozologicznych
osoby diagnozujące - profesjonaliści
metoda pozania - najczęściej testy (standardyzowane, trafne, rzetelne)
relacja diagnoza - rehabilitacja - diagnoza wyprzedza rehabilitację
Diagnoza umiejętności funkcjonalnych
cel - poznania funkcjonowania dziecka w sytuacjach dla niego naturalnych, opracowywanie programu rehabilitacji
osoby diagnozujące - wszystkie osoby biorące udział w aktywnościach dziecka
metody poznania - najczęściej obserwaca, narzędzia diagnostyczne mają charakter indywidualny
relacja diagnoza - rehabilitacja - diagnoza i rehabilitacja przeplatają się
Przykład narzędzia do diagnozy funkcjonalnej dziecka z autyzmem oraz z zaburzeniami rozwojowymi.
Profil Psychoedukacyjny (PEP-R)
opracowany przez E. Scholplera i współpracowników, składa się ze Skali Rozwoju i Skali Zachowań.
Diagnoza potencjału rozwojowego
Strefa Aktualnego rozwoju (SAR) to:
"różnica między poziomem rozwiązywania zadań dostępnych pod kierunkiem i przy pomocy dorosłych a poziomem rozwiązywania zadań dostępnych w samodzielnym działaniu"
Strefa Najbliższego Rozwoju (SNR) określana jest przez:
"to, co dziecko potrafi zrobić przy pomocy dorosłych"
L. Wygotski
Strefa Oddalonego Rozwoju (SOR)
znajdują się w niej "zadania proponowane przez nauczyciela, lecz za trudne dla dziecka"
Ewa Maria Kulesza 2004
(czynności chaotyczne ->met. prób i błędów -> praktyczne przymierzanie -> wzrokowe syntetyzowanie, szacowanie)
Określanie strefy najbliższego rozwoju wg E. Gruszczyk-Kolczyńskiej
"(...) ważne jest, aby dorosły, prwadząc zajęcia z dzieckiem, potrafił określić na każdych zajęciach: tu i teraz zakres strefy najbliższego rozwoju"
diagnoza SNR powinna być procesem ciągłym
Diagnoza Dojrzałości/Gotowości Szkolnej
Dojrzałość szkolna to "osiągnięcie przez dzieci takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który czyni je wrażliwymi i podatnymi na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej"
S. Szuman
Diagnoza wrażliwości edukacyjnej
Wrażliwość edukacyjna "(...) informuje o czymś, co >się staje<, nie jest zakończone, wymaga wsparcia, wzmocnienia dla osiągnięcia przez dziecko stanu podatności do sprostania postawionym przed nim zadaniom"
J. Głodkowska
Model wrażliwości edukacyjnej
ogólna wrażliwość edukacyjna
^ ^ ^ ^ ^ sytuacyjna wrażliwość edukacyjna w pracy zbiorowej
| | | ^ sytuacyjna wrażliwość edukacyjna w zabawie ruchowwej
| | ^ sytuacyjna wrażliwość edukacyjna w samodzielnej pracy umysłowej
| ^ sytuacyjna wrażliwość edukacyjna w samodzielnej pracy indywidualnej
^ inne, razem 12 kategorii
^ ^ ^ zadaniowa wrażliwość edukacyjna ^ ^ ^
Diagnoza ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi powinne być:
- pozytywna
- profilowa
- rozwojowa
- kompleksowa
- ukierunkowująca proces wspomagania i korygowania rozwoju (rehabilitacji)
- prognostyczna
- nieinwazyjna
J. Głodkowska 1999
EWALUACJA EDUKACYJNA
Ewaluacja a diagnoza
Ewaluacja edukacyjna - zbieranie informacji o warunkach przebiegu i wynikach działania edukacyjnego w celu dokonania oceny wartości tego działania i uzasadnienia dotyczących go decyzji.
Ewaluacja sumująca i kształtująca
Ewluacja sumująca dokonywana na podstwaie końcowych wyników kształcenia.
Ewaluacja kształtująca dokonywana na bieżąco w toku kształcenia.
Schemat przygotowań do ewaluacji
- początek przygotowań
- przeznaczenie wyników monitorowania
- dla ucznia
- dla nauczyciela
- dla opiekuna prawnego
- dla specjalisty
- obszar i zakres oceny efektów
- praca dydaktyczna
- praca terapeutyczna
- praca wychowawcza
- praca opiekuńcza
- uściślenie kryteriów oczeny
- konstrkcja arkuszy obserwacji - pytania
- dobór metod obserwacji
- akceptowany przez ucznia
- sposób prezentowania wyników
- dostosowany do odbiorców
- koniec przygotowania
Komponenty systemu dydaktyczno-terapeutycznego
Wejścia systemu
uzdolnienia, zainteresowania, aspiracje, wiadomości i umiejętności młodzieży i nauczycieli
+ właściwości wcześniejszych systemów dydaktyczno0 terapeutycznych, ograniczenia ucznia, potencjalne możliwości ucznia, specjalne potrzeby edukacyjne ucznia
Działania systemowe
czynności: uczniów, nauczycieli, administracji szkolnej + rodziców, specjalistów
Wyjścia systemu
wiadomości, umiejętności, postawy wobec uczenia się, wartości i cechy osobowości uczniów, nowe kompetencje nauczycieli + osiągnięcia metodyczno-organizacyjno-terapeutyczne nauczycieli, osiągnięcia rozwojowe ucznia
Kontekst
- stałe urządzenia szkoły
- sieć szkolnictwa
- struktura administracyjna szkolnictwa
- sposób finansowania edukacji
- pozycja społeczna edukacji
- przekonania rodziców i pracodawców
- rynek pracy
+
- przystosowanie szkoły do potrzeb osób z niepełnosprawnością
- kapitał kulturowy i społeczny rodziny
Pseudoewaluacja - str. 324 Diagnostyka Edukacyjna, Niemierko
pedspec2012