1 ĆWICZENIA: PODSTAWOWE POJĘCIA (2H)
Określenia takie jak Turysta i turystyka upowszechniły się dopiero w XIX wieku. Wcześniej podróżnych nazywano wędrowcami (od włoskiego Peregrini). Dokładnie nie wiadomo skąd wywodzi się termin „turystyka”, ale najprawdopodobniej od francuskich słów „grand tour”(ok. XVII wiek) – wielkie podróże, z których korzystali młodzi Anglicy przemieszczając się m. in. do Francji, Niemiec, Włoch w celach poznawczych i dla rozrywki. Do języka polskiego z kolei słowo zostało wprowadzone w 1847 roku przez Xawerego Łukaszewskiego. (Słownik podręczny wyrazów obcych i rzadkich w języku polskim używanych, Królewiec 1847). Zaś termin „turysta” pojawił się po raz pierwszy w 1838 roku w książce pewnego francuskiego pisarza.
Dalszy rozwój turystyki sprawił, że zaczęto dostrzegać jej gospodarcze (ekonomiczne) znaczenie. Stąd pojawiło się szereg definicji turystyki, w zależności od tego pod jakim kątem była rozpatrywana i z punktu widzenia której dziedziny nauki.
Turystyka jest :
Ø zjawiskiem psychologicznym, gdyż człowiek stanowi tu największą wartość, trzeba poznać jego potrzeby i oczekiwania, by można było uprawiać i organizować turystykę.
Ø zjawiskiem społecznym – turysta bowiem cały czas jest w kontakcie z drugim człowiekiem, oddziałuje na środowisko, które odwiedza, zawiązują się znajomości trwałe lub mniej trwalsze.
Ø zjawiskiem przestrzennym – pod wpływem turystyki zmienia się krajobraz; tworzona jest infrastruktura (autostrady, hotele, restauracje, bary itp.) w celu umożliwiania korzystania z walorów przyrodniczych na danym obszarze.
Ø zjawiskiem ekonomicznym – jest to jedna z ważniejszych dziedzin gospodarki, napędzająca inne jej gałęzie, stanowi ważne źródło dochodów dla wielu ludzi.
Ø zjawiskiem kulturowym – turystyka (wg Przecławskiego) jest funkcją kultury, ,e, elementem i przekazem, jest spotkaniem różnych kultur oraz czynnikiem przemian kulturowych (np. poprzez przejęcie wzorów pewnych zachowań).
Turystyka jest więc zjawiskiem wielowymiarowym, co powoduje, że samo pojęcie turystyki oraz definicje tego zjawiska budzą wiele kontrowersji.
Turystyka – dotyczy osób przebywających poza domem, które biorą udział w tymczasowych, krótkotrwałych wyjazdach, w określonych celach „turystycznych”.
Turystyka
I definicja - (wg K. Przecławskiego) – „Turystyka to całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej związany z dobrowolną, czasową zmianą miejsca pobytu, rytmu i środowiska życia oraz wejściem w styczność z nowym środowiskiem odwiedzanym: przyrodniczym, kulturowym i społecznym.”
II definicja (wg szwajcarskiego ekonomisty Waltera Hunzikera i Kurta Krapfa) – „Turystyka to zespół stosunków i zjawisk wynikających z podróży i pobytu osób przyjezdnych, o ile w związku z tym nie następuje osiedlenie się i podjęcie pracy zarobkowej”.
III definicja podana w 1910 roku, uwzględniająca aspekty ekonomiczne( wg austriackiego ekonomisty H. von Schullern zu Schrattenfoffena) – „...turystyka jest określeniem tych wszystkich wzajemnie powiązanych procesów, zwłaszcza ekonomicznych, które wywołane są przez napływ, czasowy pobyt i przemieszczanie się cudzoziemców do lub z określonego regionu, czy kraju”.
IV def. (wg Olafa Rogalewskiego) – „Turystyka to zjawisko przestrzenne polegające na: przejazdach poza miejsce stałego zamieszkania, w zasadzie podczas urlopu oraz w dni świąteczne w celach wypoczynkowych, poznawczych lub dla uprawiania niektórych zamiłowań a także użytkowaniu i przekształcaniu środowiska geograficznego odpowiednio do potrzeb uczestników ruchu turystycznego”.
Określenie [wg Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK), które powstało z połączenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (PTT) i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (PTK) ]. „Turystyka jest nauką interdyscyplinarną, gdyż różne dziedziny życia z nią się wiążą. Turystyka jest pozytywna i negatywna (dysfunkcje i eufunkcje). Są różne motywy podróżowania, np. motyw krajoznawczy, zdrowotny, religijny i in. Turystyka wiąże się więc z potrzebami ludzkimi. Ma ona ok. 40 definicji ze względu na to, z jakiego punktu widzenia i dziedziny nauki jest definiowana.
Turystyka (wg WTO) – „ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych, nie dłużej niż przez 1 rok bez przerwy, poza swoim otoczeniem codziennym, z wyłączeniem wyjazdów, w których głównym celem jest działalność zarobkowa.”
Turyści – „odwiedzający, którzy przebywają w odwiedzanym kraju co najmniej 24h i których cele podróży mogą być ujęte w następujące grupy:
Ø wykorzystanie czasu wolnego, rozrywka, wakacje, zdrowie, studia, religia lub sport
Ø interesy, sprawy rodzinne, misje, zjazdy itp.
Wycieczkowicze –odwiedzający, którzy przebywają w danym kraju krócej niż 24h (łącznie z uczestnikami rejsów morskich). Motywy wycieczkowiczów są takie same, jak turystów (studia, interesy, zdrowie itp.).
Turyzm – (wg B. Wieczorkiewicza)- „to dziedzina studiów naukowych nad organizacją, możliwościami i skutkami ruchu turystycznego”. Jest to określenie najczęściej obecnie używane na określenie nauki (nauk) o turystyce.
Ruch turystyczny – „to ogół przestrzennych przemieszczeń się ludzi związanych z dobrowolną zmianą miejsca pobytu, środowiska i rytmu życia w odniesieniu do określonego obszaru, kierunku, okresu itp.”
Ruch turystyczny – (wg S. Ostrowskiego) - „powszechne zjawisko społeczne, polegające na fizycznym i czasowym przemieszczaniu się ludzi z miejsca ich stałego pobytu na inne miejsce, i wytwarzaniu przez nich popytu na usługi i towary, przejawiającego się w czasie podróży, jak i w czasie pobytu poza miejsce stałego zamieszkania”.
Krajoznawstwo – „ruch społeczny oparty głównie na różnych formach turystyki, mający na celu poznanie kraju ojczystego (lub regionu), zachowanie jego zasobów przyrodniczych i kulturowych oraz popularyzowanie wiedzy o nim.”
Rekreacja – „działalność podejmowana poza obowiązkami zawodowymi, domowymi i społecznymi dla odpoczynku, rozrywki lub rozwoju własnej osobowości”. Można wyróżnić 3 znaczenia tego terminu:
1. zespół zachowań, które realizuje człowiek w swoim czasie wolnym
2. to wypoczynek po pracy, czyli regeneracja sił, usuwanie skutków zmęczenia, odnowa organizmu
3. (wg R. Winiarskiego) - zjawisko społ.-kult., którego podstawę stanowi wzrost ilości czasu wolnego oraz związane z nim formy zachowań ludzi.
Odwiedzający – „osoby przybywające do kraju nie będącego krajem ich stałego zamieszkania, w jakimkolwiek celu, z wyjątkiem wykonywania w tym kraju odpłatnie zawodu.” Odwiedzający to osoby nie korzystający z noclegu, mimo że mogą pozostawać w danym kraju dłużej niż 24h (np. śpią na statkach). Wyróżniamy odwiedzających międzynarodowych i krajowych.
Odwiedzający międzynarodowy – „każda osoba, która podróżuje do kraju nie będącego miejscem jej stałego pobytu na okres nie przekraczający 12 m-cy, przy czym głównym celem wizyty nie jest praca lub podjęcie działalności zarobkowej w odwiedzanym kraju.
Podróżni
Rys. 1.
Odwiedzający
Inni podróżni
Turyści
Odwiedzający jednodniowi
Rys. 2.
Krajowi
Międzynarodowi
Odwiedzający krajowy – osoba mieszkająca w danym kraju, która podróżuje do innej miejscowości w tym kraju przebywając poza swoim środowiskiem przez okres nie przekraczający 12 m-cy, przy czym celem wizyty nie jest podjęcie działalności zarobkowej w odwiedzanej miejscowości.
Odwiedzający jednodniowi – to ci odwiedzający, którzy nie nocują w publicznych bądź prywatnych obiektach noclegowych w odwiedzanym kraju. Do tej grupy zalicza się też podróżujących jachtami, statkami pasażerskimi, pociągami sypialnymi, jeżeli w czasie podróży śpią w pociągach lub na statkach, mimo kilkudniowego pobytu.
1
PROGRESOR