Wykorzystanie prostych ćwiczeń fizycznych w doskonaleniu umysłu.

Kinezjologia Edukacyjna w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo.

Wstęp

Wyraz „kinezjologia” wywodzi się od greckiego rdzenia „kinesis” oznaczającego ruch. Kinezjologia zajmuje się badaniem ruchu ciała ludzkiego. Pedagogiczna kinezjologia jest systemem umożliwiającym uczniom w dowolnym wieku rozwinięcie ich potencjalnych możliwości zablokowanych w ciele. Wysuwa ona (P-K) tezę, że niektóre dzieci „zanadto się starają” i „wyłączają” mechanizm integracji mózgu niezbędny do efektywnego uczenia się. Tylna część mózgu odpowiada za odbiór informacji, które jednak są niedostępne dla przednich części mózgu odpowiedzialnych za „nadawanie” czy też „ekspresję”. Owa niezdolność do "ekspresji" czyli uzewnętrzniania tego, czego się uczeń nauczył prowadzi do syndromu niepowodzeń szkolnych. Rozwiązaniem tego problemu jest uczenie się całym mózgiem dzięki zmianie wzorca ruchowego oraz ćwiczeniom ruchowym zawartym w „gimnastyce mózgu”. Umożliwiają one uczniom włączanie tych części mózgu, które były dla nich uprzednio niedostępne. Reedukacja wg. Kinezjologii Edukacyjnej nawiązuje do bardzo wczesnego etapu uczenia się przez ruch. Ćwiczenia gimnastyki mózgu mają na celu przywrócenie zablokowanych na skutek stresu, oraz wypracowanie nowych, połączeń nerwowych, po których biegną impulsy do kory mózgowej, gdzie odbywa się właściwy proces uczenia się. Ta nieinwazyjna metoda poprawiania sprawności umysłowej istnieje już od 30 lat. Jest ona doskonałym sposobem na problemy szkolno-wychowawcze. Na świecie jest coraz bardziej popularyzowana. Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN włączyło Kinezjologię Edukacyjną do programu szkolenia przeznaczonego dla psychologów, pedagogów, nauczycieli i rodziców.

Książką, którą chciałabym polecić zainteresowanym tą metodą jest pozycja „Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. Podstawy Kinezjologii Edukacyjnej”- dr Carly Hannaford. Jest ona bardzo dostępna dla przeciętnego czytelnika i równocześnie oparta na badaniach naukowych. Autorka podaje w niej szereg argumentów ilustrujących niesamowity wpływ ruchu na życie człowieka i pokazuje jak się ruszać , aby w pełni uaktywnić nasze możliwości uczenia się. Zebrane są w niej informacje i myśli, które świetnie objaśniają proces uczenia się. Książka powinna stać się obowiązkowym podręcznikiem dla nauczycieli i rodziców. Prezentuje ona czytelnikowi m.in. zestaw prostych ćwiczeń fizycznych - gimnastykę mózgu. Ćwiczenia opracował Paul Dennison na podstawie doświadczeń, które zdobył w walce z własną dysleksją i wadą wzroku, w pracy z dziećmi oraz w pracy z ludźmi, którzy doznali uszkodzeń mózgu w różnych wypadkach.

Dr Paul Dennison opracował proste ruchy, które przynoszą korzyść każdemu uczącemu się. Ćwiczenia te przynoszą efekty w postaci poprawy koncentracji na zadaniach, poprawy koordynacji wzrokowo-ruchowej, poprawy różnych umiejętności szkolnych (wysławiania się, czytania, liczenia, zapamiętywania cyfr, pisania), zwiększania zdolności manualnych, uaktywniania lewej półkuli mózgu, synchronizacji współpracy obu półkul mózgowych. Ćwiczenia te usuwają zmęczenie, energetyzują, odprężają i relaksują. Może wydają się czytającym zbyt proste, aby je zaakceptować i uwierzyć w sens stosowania tego programu? Zwykle bywa tak, że program, który nie jest trudny i kosztowny wydaje się mniej wartościowy. Gimnastyka mózgu jest bezpieczna, nie niesie żadnych zagrożeń. Może być stosowana na początku lub końcu lekcji, czy jako ćwiczenie śródlekcyjne. Czas jej trwania wynosi około 5 minut. Zapewniam, że kiedy uczniowie zapoznają się z tymi ćwiczeniami - bardzo je polubią.

I Ćwiczenia na przekraczanie linii środkowej

- mają one uruchomić obie półkule mózgowe

„Ruchy naprzemienne w miejscu"

Podskoki raz na jednej nodze raz na drugiej, dotykanie lewym łokciem prawego kolana i odwrotnie, klepnięcie prawą ręką uniesionej z tyłu stopy itp.

Poprawiają poczucie równowagi, koordynację, płynność pisania-kreślenie w powietrzu poziomych ósemek wodząc wzrokiem za kciukiem. Powtarzanie ćwiczenia 3 razy każda ręka, potem łączenie obu kciuków i śledzenie ósemki.

„Leniwe ósemki"

„Rysowanie obiema rękami jednocześnie"

„Ćwiczenie alfabetycznych ósemek"

Ćwiczenie pomaga w pisaniu, polega na wpisywaniu liter w ich właściwe miejsce. Zmusza do jednoczesnego myślenia twórczego i pisania.

„Słoń"

Wykonujemy te same ruchy co przy „leniwych ósemkach" , tak jakby robił to słoń. Kładziemy lewe ucho na lewym ramieniu i patrzymy wzdłuż wyciągniętego ramienia-trąby słonia. Ćwiczenie to rozluźnia mięśnie szyi i oczu. Powtarzamy ćwiczenie drugą ręką.

„Krążenie szyją"

Usuwa napięcie, rozluźnia, poprawia przepływ krwi do mózgu - unosimy barki do góry, pochylamy głowę do przodu i łagodnie kołyszemy z boku na bok. Odchylamy głowę do tyłu i ćwiczymy krążenie tak jak poprzednio. Powtarzamy to ćwiczenie przy barkach opuszczonych.

„Oddychanie brzuszkiem"

Usuwa napięcie i zdenerwowanie, pomaga się rozluźnić-kładziemy rękę na brzuchu, wypuszczamy powietrze łagodnie robiąc krótkie, małe wydechy. Powoli robimy głęboki wdech. Ręka na brzuchu unosi się przy wdechu i opada przy wydechu.

II Ćwiczenia wydłużające

„Aktywna ręka"

Ćwiczenie poprawia charakter pisma i ortografię - podnosimy do góry wyprostowaną rękę i przytulamy do ucha. Robimy łagodny wydech przez usta stulone w "ryjek". Równocześnie pobudzamy mięśnie ręki odpychając nią drugą rękę w czterech kierunkach (w przód, w tył, do siebie i od siebie).

„Pompowanie piętą"

Rozluźnia, zwiększa motywację-wychylamy się do przodu, opieramy o ławkę czy krzesło. Jedna noga wyciągnięta do tyłu i wsparta o palce. Robimy wydech i dociskamy piętę do ziemi. Następnie rozluźniając mięśnie unosimy piętę i robimy wdech. Powtarzamy to ćwiczenie 3 razy każdą stopą.

III Ćwiczenia energetyzujące

„Picie wody"

Woda konieczna nie tylko do życia ale i do uczenia się. Regularne jej picie utrzymuje ciało nawodnionym i pracującym z optymalną efektywnością . Pozwalamy dzieciom popijać wodę w czasie zajęć.

„Kapturek myśliciela"

Ćwiczenie pobudza cały mechanizm słuchu i wspomaga pamięć - odwijamy swoje uszy kilkakrotnie od góry do dołu masując je delikatnie

IV Ćwiczenia pogłębiające
 

„Pozycja Cooka"

Ćwiczenie pobudza korę mózgowa, poprawia koncentrację, łagodzi stresy-Ćwiczenie składa się z 2 części. Najpierw zakładamy lewą nogę na prawą tak, by oprzeć kostkę na kolanie. Następnie prawą ręką obejmujemy lewą nogę pod palcami. Siedzimy przez minutę głęboko oddychając z zamkniętymi oczami. W 2 części siadamy zwyczajnie, składamy dłonie tak, by dotykały się czubkami palców i przez następną minutę głęboko oddychamy.

Podsumowanie

Przedstawiłam kilka ćwiczeń, które stosuję na lekcjach. Zajmują one niewiele czasu, są odpoczynkiem od pracy w ławce, nad książką, wspomagają proces uczenia się.
Skuteczność uczenia się zależy od współpracy prawej i lewej półkuli mózgowej. Właśnie te ćwiczenia uaktywniają ich pracę. Działają na obie strony ciała w równy sposób i angażują skoordynowane ruchy obojga oczu, uszu, rąk, stóp a także mięśnie brzucha i pleców.
Działanie tych ćwiczeń jest wszechstronne: usprawniają one ciało, aktywują system nerwowy, rozładowują napięcie wywołane stresem, podnoszą energię.

Te proste ćwiczenia naprawdę działają !!!

5