Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia-r2003-t37-s164-193.pdf

(1690 KB) Pobierz
Czesław Skowronek, Z.
Sarjusz-Wolski
Logistyka w przedsiębiorstwie,
współautorstwo z Z.
Sarjuszem-Wolskim (PWE, Warszawa
2003, wyd. III zmienione)
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 37,
164-193
2003
164
część
m
Fragment książki: „Logistyka
w
przedsiębiorstwie” ( współautor Z. Sarjusz-Wolski),
PWE, Warszawa 2003, wyd. III zm., s. 404 (tekst s. 15-52)
1. Istota logistyki
1.1. Pojęcie i istota logistyki
Ostatnie lata są okresem upowszechniania w praktyce gospodarczej, a także
w literaturze ekonomicznej pojęcia „logistyka” . Dotyczy to zwłaszcza krajów
0 rozwiniętej gospodarce rynkowej, które cechuje wysoka produktywność
zaangażowanych zasobów, sprawność procesów gospodarczych, wydłużenie
horyzontu czasowego w zarządzaniu. Do tych sukcesów ekonomicznych przy­
czyniły się niewątpliwie także nowoczesne rozwiązania logistyczne.
Większość autorów analizujących problemy logistyki źródła tego pojęcia
upatruje w działaniach wojskowych. B. H. Kortschak stwierdza, że już cesarz
bizantyjski Leontos (887-911) odnosił logistykę do sfery militarnej i pisał, że jest
rzeczą logistyki, „żeby żołd był wypłacany, wojsko odpowiednio uzbrojone
1 uszeregowane, wyposażone w działa i sprzęt wojenny; żeby potrzeby wojska
były dostatecznie i w odpowiednim czasie zaspokojone, a każda wyprawa
wojenna odpowiednio przygotowana, tzn. przestrzeń i czas odpowiednio
obliczone, obszar oszacowany z uwzględnieniem ruchu wojsk, a także siły oporu
przeciwnika, i zgodnie z tymi funkcjami należy regulować i porządkować ruchy
i podział własnych sił zbrojnych” 1.
Inni autorzy, w tym także polscy, źródło pojęcia „logistyka” odnoszą do
dzieła generała szwajcarskiego w służbie francuskiej i rosyjskiej A.-H. Jominie-
go, Zarys sztuki wojennej, wydanej w Paryżu w 1837 r.2
W polskiej literaturze ekonomicznej najwcześniej pojęcie logistyki wprowa­
dził W. Stankiewicz. Jego książka
Logistyka
została wydana jeszcze w latach 60.
i dotyczyła przede wszystkim sfery obronności3.
Zarówno w literaturze zagranicznej, jak i krajowej nie ma dotychczas
powszechnie przyjętej definicji logistyki. Poszczególni autorzy akcentują różne
1 B. H. Kortschak,
Co to jest logistyka?,
Wydawnictwo Austriackiej Federalnej Izby Gospodar­
czej, Wiedeń 1992. s. 11-15
2 M. Kufel,
K oszty przepływu materiałów w przedsiębiorstwach przemysłowych,
Akademia
Ekonomiczna, Wrocław 1990, s. 28-29 oraz S. Abt, H. Woźniak,
Podstawy logistyki,
Uniwersytet
Gdański, Gdańsk 1993, s. 18.
3 W. Stankiewicz,
Logistyka,
MON, Warszawa 1968.
FRAGMENTY PUBLIKACJI PROFESORA CZESŁAWA SKOWRONKA
165
znaczenia tego pojęcia, odnosząc je zarówno do praktyki gospodarczej, jak i do
dziedziny wiedzy ekonomicznej.
Na przykład F. J. Beier i K. Rutkowski stwierdzają, że logistyka w swym
„cywilnym wcieleniu” nie jest jednoznacznie rozumiana, podobnie jak produk­
cja czy marketing. Według tych autorów definicja logistyki jest następująca:
Przez logistykę rozumie się z reguły pojęcie oznaczające zarządzanie działania­
mi przemieszczania i składowania, które mają ułatwić przepływ produktów
z miejsc pochodzenia do miejsc finalnej konsumpcji, jak również związaną z nimi
informacją w celu zaoferowania klientowi odpowiedniego poziomu obsługi po
rozsądnych kosztach4.
Z definiqi tej - jak stwierdzają jej autorzy - wynikają, trzy zadania stawiane
logistyce:
* koordynacja przepływu surowców, materiałów i wyrobów gotowych do
konsumentów,
* minimalizacja kosztów tego przepływu,
* podporządkowanie działalności logistycznej wymogom obsługi klienta.
Autorzy odnoszą więc pojęcie logistyki przede wszystkim do działalności
praktycznej. F. J. Beier i K. Rutkowski podkreślają, że już w latach 50. zaczęły się
pojawiać w USA, a następnie w innych krajach zachodnich „koncepcje
menedżerskie postulujące pogrupowanie działań związanych z przepływami
produktów w celu umożliwienia kompleksowego zarządzania nimi5.
Z kolei M. Sołtysik definiuje logistykę następująco:
Logistyka jest dziedziną wiedzy o procesach logistycznych w gospodarce oraz
sztuce skutecznego zarządzania tymi procesami6.
Sądzimy, że trafnie definicję logistyki jako sferę działalności gospodarczej
sformułowali autorzy podręcznika akademickiego
Marketing. Punkt zwrotny
nowoczesnej firmy:
Logistykę w szerokim rozumieniu traktujemy jako zintegrowany system
kształtowania i kontroli procesów fizycznego przepływu towarów oraz ich
informacyjnych uwarunkowań, zmierzających do osiągnięcia możliwie naj­
korzystniejszych relacji między poziomem świadczonych usług (poziomem
obsługi odbiorców) a poziomem i strukturą związanych z tym kosztów7.
4 F.J. Beier, K. Rutkowski,
Logistyka,
Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 1995, s. 16.
5 Tamże, s. 14.
6 M. Sołtysik,
Istota i cechy zarządzania logistycznego,
„Gospodarka Materiałowa & Logis­
tyka” 1994, nr 7-8, s. 145.
7 L. Garbarski, I. Rutkowski, W. Wrzosek,
Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy,
wyd. II, PWE; Warszawa 2000, s. 436-437.
166
część
m
Wielu autorów, definiując pojęcie logistyki, jej zakres i przedmiot, nie
rozróżnia logistyki jako sfery działalności gospodarczej i logistyki jako dziedziny
wiedzy ekonomicznej. Wydaje się, że takie rozróżnienie może stanowić podstawę
precyzyjniejszego zdefiniowania pojęcia „logistyka” .
Uogólniając poglądy powszechnie wyrażane w literaturze, można wyróżnić
przynajmniej trzy
podstawowe koncepcje logistyki.
* Logistyka to procesy fizycznego przepływu dóbr materialnych - surowców,
materiałów, półfabrykatów, wyrobów gotowych - w przedsiębiorstwie, a także
między przedsiębiorstwami, oraz przepływy strumieni informacyjnych odzwier­
ciedlające procesy rzeczowe i wykorzystywane w sterowaniu tymi procesami.
* Logistyka to pewna koncepcja, filozofia zarządzania procesami realnymi
(przepływem dóbr), oparta na zintegrowanym, systemowym ujmowaniu tych
procesów.
* Logistyka to dziedzina wiedzy ekonomicznej, badająca prawidłowości
i zjawiska przepływu dóbr i informacji w gospodarce, a także w poszczególnych
jej ogniwach.
Wydaje się, że wymienione trzy koncepcje nie tylko się wzajemnie nie
wykluczają, lecz - wprost przeciwnie - uzupełniają.
Istotą logistyki jest przepływ dóbr materialnych i informacji, intensywność
strumieni, stopień ich ciągłości i niezawodności itp. Tylko występowanie
realnych procesów przepływu i procesów informacyjnych umożliwia rozwinięcie
logistyki jako pewnej koncepqi zarządzania, a nawet jako dyscypliny wiedzy
ekonomicznej, badającej przepływ dóbr i informacji w gospodarce.
W ostatnim czasie M. Sołtysik przeprowadził interesującą konfrontację
poglądów polskich i zagranicznych autorów wyrażonych w najbardziej aktual­
nych publikaq’ach nt. podstaw teoretycznych logistyki jako dziedziny wiedzy
ekonomicznej8. Potwierdza nasze uwagi sprzed kilku lat, że wielu autorów nie
odróżnia logistyki jako sfery realnej działalności gospodarczej od logistyki jako
dyscypliny wiedzy ekonomicznej9. Podzielamy wiele poglądów M. Sołtysika.
Logistyka jako dziedzina wiedzy ekonomicznej ma swój przedmiot zaintereso­
wania, formułuje pewne zasady i prawidłowości kształtowania procesów gos­
podarczych, bada i ocenia przebieg procesów logistycznych, a przez to wzbogaca
wiedzę ekonomiczną. Jest to dyscyplina młoda, która, co naturalne, nie
rozwinęła jeszcze w pełni tak podstaw teoretycznych, jak i właściwych sobie
metod badawczych.
Często definicje logistyki są sprowadzane do prostego stwierdzenia: „Logis­
tyka jest procesem zarządzania całym łańcuchem dostaw” 10. Jest to oczywiście
8 Zob. M. Sołtysik,
Teoretyczno-metodologiczneproblemy współczesnej logistyki,
„Gospodarka
Materiałowa & Logistyka” 2001, nr 11, s. 14-17.
9 Wyrażone zarówno w wydaniu I (1995 r.), jak i w wydaniu II (1999 r.)
10 D. Bak,
Rozwój i rola logistyki w Wielkiej Brytanii,
„Problemy Magazynowania i Transpor­
tu” 1992, zeszyt speq'alny, s. 35.
FRAGMENTY PUBLIKACJI PROFESORA CZESŁAWA SKOWRONKA
167
nadmierne uproszczenie pojęcia, odnoszonego raczej do sfery procesów infor­
macyjnych i ich wykorzystania w zarządzaniu.
W warunkach współczesnej gospodarki przepływ fizyczny dóbr materialnych
staje się coraz bardziej skomplikowany. Sterowanie tym procesem wymaga
odpowiednich informacji i określonego ich przetwarzania. Dopiero wtedy
można podejmować właściwe decyzje regulacyjne.
Współczesne rozumienie
procesów logistycznych
to integracja strumieni
rzeczowych i informacyjnych, to patrzenie na procesy gospodarcze przez
pryzmat tych strumieni, sprawności ich przepływu, a także kosztów, jakie za
sobą pociągają. W tym pojęciu procesów logistycznych zawiera się także - jako
szczególny aspekt tych procesów - obsługa klienta, jej poziom, jakość, skutecz­
ność oraz zadowolenie klienta. Dotyczy to klienta w szerokim tego słowa
rozumieniu -m o że nim być zarówno konsument, jak i producent, hurtownik czy
detalista, a więc odbiorca naszych produktów lub usług.
Przepływ strumieni rzeczowych w całej gospodarce, a także w pojedynczym
przedsiębiorstwie nie zawsze może być ze względów technicznych, organizacyj­
nych oraz ekonomicznych ciągły. W większości przypadków nie jest bowiem
możliwe takie zsynchronizowanie tych procesów w czasie i przestrzeni, a także
pod względem intensywności i rozmiarów, aby przerwy i zahamowania nie
występowały. To z kolei jest przyczyną zjawiska tworzenia zapasów.
Zapasy występują w różnych ogniwach procesów przepływu i pełnią rozmaite
funkcje. Przede wszystkim jednak powinny one tworzyć warunki stabilizacji
procesów gospodarczych, tj. nie zakłóconego rytmu zaspokajania potrzeb
konsumpcyjnych i produkcyjnych poszczególnych podmiotów. Tak więc po­
wstawanie i utrzymywanie zapasów to także integralna część procesów logistycz­
nych.
Przepływ produktów, utrzymywanie zapasów, gromadzenie i przetwarzanie
informacji to działania wymagające dysponowania wieloma środkami technicz­
nymi, które można zaliczyć do
infrastruktury procesów logistycznych.
Infrastruk­
tura ta powinna zapewnić odpowiednią szybkość i sprawność przepływu
produktów, ochronę zapasów przed utratą ich właściwości użytkowych, a także
wykorzystując masowe potoki informaqi - umożliwić racjonalne sterowanie
procesami logistycznymi.
Do technicznej infrastruktury procesów logistycznych zalicza się: budynki
i budowle magazynowe, środki transportu, maszyny i urządzenia techniczne
zapewniające transport i manipulaq’e za- i wyładowcze, pewne rodzaje opako­
wań, a także środki techniki obliczeniowej. We współczesnej gospodarce
sprawność przepływu strumieni rzeczowych i informacyjnych nie jest praktycz­
nie możliwa bez rozwiniętej infrastruktury technicznej procesów logistycznych.
Przepływ dóbr rzeczowych, utrzymywanie zapasów, zaangażowanie w nich
pokaźnych kapitałów, wreszcie funkq'onowanie infrastruktury technicznej są
przyczyną powstawania
kosztów logistycznych.
Koszty te, stanowiąc istotny

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin