Radiography
Badania radiograficzne opierają się na wykorzystaniu zjawiska pochłaniania promieniowania przenikliwego X i Gamma przez różne materiały oraz zjawiska fizykochemicznego , związanego z uzyskaniem radiograficznego obrazu.-błony rtg. posiadają emulsje światłoczułą
,która składa się ze związków srebra ,które pod wpływem promieniowania jonizującego
ulegają rozkładowi tworząc obraz utajony. Obraz ten ujawni się po wywołaniu i utrwaleniu.
Przy wykonywaniu badań radiograficznych konieczny jest dostęp dwustronny do badanego obiektu. Z jednej strony znajduje się źródło promieniowania, natomiast z drugiej strony klisza rentgenowska. Na kliszy ukazuje się obraz radiograficzny, na którym badane złącze przedstawia się jako obraz cieniowy, jasnym pasem spoiny(większa grubość) na ciemniejszym tle elementów łączonych(mniejsza grubość)
Wady(niezgodności) na obrazie radiograficznym ukazują się na tle jasnej spoiny lub w miejscu przejścia spoiny w materiał rodzimy jako ciemniejsze pola o różnych kształtach(zmiana grubości metalu oraz współczynnika pochłaniania. Wyjątek stanowią:wtrącenie wolframu-pierwiastek ciężki i wyciek – obie wady dają obraz jaśniejszy na tle spoiny.
Wykrywalność metody przy użyciu promieniowania Gamma jest znacznie gorsza niż przy zastosowaniu promieniowania X. Do oceny wykrywalności wad w metodzie radiograficznej stosowane są różnego rodzaju wzorce czułości (np. pręcikowe, schodkowe)-wskażniki
jakości obrazu. Metodą radiograficzną wykrywamy wady wew. w spoinach typu:
pęcherze gazowe, wtrącenia,przyklejenia,brak przetopu,pęknięcia, wady powierzchni i kształtu.
Wykonywanie badań przy pomocy promieniowania X(ciągłe widmo promieniowania ,hamowanie elektronów emitowanych z katody na anodzie )
Dobór parametrów ekspozycji:
W zależności od grubości i rodzaju badanego metalu dobieramy z nomogramu napięcie
na lampie (KV) dla stałej ogniskowej(odl źródła promieniowania od spoiny,zazwyczaj wynosi ona 70 cm). Dla tych warunków ekspozycji otrzymujemy prąd anodowy mA.
(Np.20 mA)jeśli dobierzemy prąd 5mA, to otrzymamy czas naświetlenia 4 min.
W przypadku zastosowania innej odl. ogniskowej (większej lub mniejszej niż 70cm)
należy czas odpowiedni skorygować (przeliczyć) – natężenie promieniowania
maleje w kwadracie odległości od żrodła promieniowania
Wykonywanie badań przy pomocy promieniowania Gamma (promieniowanie o określonej energii pochodzące z rozpadu jądra atomu, stosowany np. Iryd,Selen, Kobalt)
Warunki ekspozycji dobieramy w nast.sposób:
Dla uzyskania odpowiedniej gęstości optycznej radiogramu mamy do dyspozycji
Aktywność źródła (Ci lub w TBq) . Dobieramy odległość
ogniskowej w zależności od warunków badania i na wymagania jakościowe obrazu
radiograficznego) i uzyskujemy czas naświetlania dla danej grubości i aktywności źródła promieniowania.
Dobór ekspozycji dla badań X i Gamma jest dokonany dla konkretnej czułości
błon(Np. C 4) . W przypadku zastosowania innej czułości czasy naświetlania ulegną
wydłużeniu lub skróceniu.
Wcelu skrócenia czasu ekspozycji stosuje się okładki wzmacniające , najczęściej ołowiowe
przylegające do błony z dwóch stron.
Technika wykonywania badań jest podana w normie PN, EN, 1435.natomiast ocenę w PN,EN -12571
8a ocena jakości złączy spawanych na podstawie badań radiograficznych w oparciu o normy europejskie .
Technika badania jest zawarta w normie PN,EN -1435
Ocena w PN,EN 12517
W protokole badań powinno się znajdować:
- oznaczenie radiogramu
- rodz. mat.
- grubość mat (mm)
-rodzaj spoiny
-sposób przygotowania (ukosowania)
-rodz,źródła i jego wymiary, aktywność (TBq) w przypadku izotopu
- typ aparatu RTG, napięcie kV, prąd anodowy mA
-rodz. i grubość okładek wzmacniających (Pb 0.125)
- film (D7)
- zaczernienie filmu (powinno wynosić 2-4)
-wykrywalność w % (najmniejszy widzialny pręcik przez grubość badanego mat, IQI)
- technika badania( przez 1 lub 2 ścianki)
- sposób obróbki filmu(ręczne , automatyczne)
Przy ocenie jakości złączy posługujemy się normą ‘matką „ PN, EN 25817 i radiograficzną
PN,EN 12517
Dla badań radiograficznych przyjęto 3 poziomy akceptacji
- dla poziomu jakości B odpowiada 1 poziom akceptacji
-dla poziomu jakości C odpowiada 2 poziom akceptacji
-dla poziomu jakości D odpowiada 3 poziom akceptacji
Graniczne wartości niezgodności spawalniczych w zależności od przyjętych poziomów
akceptacji dla badań radiograficznych ujęto w normie 12517.
Podczas oceny jakości złączy spawanych dopuszcza się stosowanie katalogu zdjęć lub
fotografii makroskopowych przedstawiające rzeczywiste wymiary niezgodności.
aliens12