Górny G. Leksykon laureatów literackiej nagrody nobla.pdf

(9593 KB) Pobierz
Grzegorz Górny
LEKSYKON
LAUREATÓW
LITERACKIEJ NAGRODY NOBLA
*i
■^
r* i
f
"‘■ I
'
M
LITERACKICH LAUREATÓW NAGRODY NOBLA
1901 RENÉ SULLY PROUDHOMME
1902 THEODOR MOMMSEN
1903 BJÖRNSTJEKNE BJÖRNSON
1904 FRÉDÉRIC MISTRAL
1904 J. ECHEGARAY Y EISAGUIRRE
1905 HENRYK SIENKIEWICZ
1906 GIOSUE CARDUCCI
1907 RYDYARD KIPLING
1908 RUDOLPH EUCKEN
1909 SELMA LAGERLÖF
1910 PAUL VON HEYSE
1911 MAURICE MAETERLINCK
1912 GERHART HAUPTMANN
1913 RABINDRANATH TAGORE
1915 ROMAIN ROLLAND
1916 VERNER VON HEIDENSTAM
1917 KARL GJELLERUP
1917 HENRIK PONTOPPIDAN
1919 CARL SPITTELER
1920 KNUT HAMSUN
1921 ANATOLE FRANCE
1922 J. BENAVENTE Y MARTINEZ
1923 WILLIAM BUTLER YEATS
1924 WŁADYSŁAW REYMONT
1925 GEORGE BERNARD SHAW
1926 GRAZIA DELEDDA
1927 FIENRI BERGSON
1928 SIGRID UNDSET
1929 THOMAS MANN
1930 SINCLAIR LEWIS
1931 ERIK KARFELDT
1932 JOHN GALSWORTHY
1933 IWAN BUNIN
1934 LUIGI PIRANDELLO
1936 EUGENE GLADSTONE O'NEILL
1937 ROGER MARTIN DU GARD
1938 PEARL BUCK
1939 FRANS SILLANAPÄÄ
1944 JOHANNES JENSEN
1945 GABRIELA MISTRAL
1946 HERMAN HESSE
1947 ANDRÉ GIDE
1948 THOMAS STEARNS ELIOT
1949 WILLIAM FAULKNER
1950 BERTRAND RUSSELL
1951 PAR LAGERKVIST
1952 FRANÇOIS MAURIAC
1953 WINSTON CHURCHILL
1954 ERNEST HEMINGWAY
1955 HALLDÓR LAXNESS
7
9
11
13
15
17
20
23
26
28
31
33
36
38
40
43
45
47
49
51
54
57
59
61
64
67
69
72
75
78
81
83
86
89
92
95
97
99
101
104
107
110
113
116
119
121
124
127
130
133
1956 JUAN RAMON JIMÉNEZ
1957 ALBERT CAMUS
1958 BORYS PASTERNAK
1959 SALVATORE QUASIMODO
1960 SAINT-JOHN PERSE
1961IVO ANDRIĆ
1962 JOHN STEINBECK
1963 JORGOS SEFERIS
1964 JEAN-PAUL SARTRE
1965 MICHAIŁ SZOŁOCHOW
1966 SZMUEL JOSEF AGNON
1966 NELLY SACHS
1967 MIGUEL ASTURIAS
1968 YASUNARIKAWABATA
1969 SAMUEL BECKETT
1970 ALEKSANDR SOŁŻENICYN
1971 PABLO NERUDA
1972 HEINRICH BÔLL
1973 PATRICK WHITE
1974 EYVIND JOHNSON
1974 IIARRY MARTINSON
1975 EUGENIO MONTALE
1976 SAUL BELLOW
1977 VINCENTE ALEDCANDRE
1978 ISAAC BASHEVIS SINGER
1979 ODYSEAS ELITES
1980 CZESŁAW MILOSZ
1981 ELIAS CANETTI
1982 GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ
1983 WILLIAM GOLDING
1984 JAROSLAV SEFERT
1985 CLAUDE SIMON
1986 WOLE SOYINKA
1987 JOSIF BRODSKI
1988 NADŻIB MAHFUZ
1989 JOSÉ CAMILO CELA
1990 OCTAVIO PAZ
1991 NADINE GORDIMER
1992 DEREK WALCOTT
1993 TONI MORRISON
136
138
141
144
146
149
151
154
157
160
163
165
167
169
171
174
177
179
181
183
185
187
189
191
193
196
198
202
205
207
209
212
215
217
219
221
224
226
228
230
1901
RENÉ SULLY PROUDHOM M E właść. RENÉ FRANÇOIS
ARMAND PROUDHOMME - [ur. 16 marca 1839, Paryż, zm. 7
września 1907], Poeta francuski.
Pierwszy laureat literackiej Nagrody Nobla nazywał się naprawdę René
François Armand Proudhomme i urodził się w 1839 r. w Paryżu. Jego ojciec zmarł,
gdy chłopiec miał dwa lata. Wychowywany był przez matkę u wujostwa. Po
ukończeniu Liceum Bonapartego w Paryżu, gdzie objawił się jako matematyczny
talent, postanowił zdawać egzaminy na Politechnikę, aby w przyszłości zostać
inżynierem. Poważna choroba oczu uniemożliwiła mu te plany. Zmuszony szukać
pracy zatrudnił się najpierw jako urzędnik w fabryce, a następnie w biurze
notarialnym. W dzień wypełniał formularze w urzędzie, a nocami studiował filozofię
i pisał wiersze. W 1865 r. pod pseudonimem Sully Proudhomme wydał swój
debiutancki zbiorek poetycki "Stance i wiersze", który zebrał wiele pochlebnych
recenzji, m.in. Charlesa Augustina Sainte-Beuve'a. W roku następnym kilka jego
utworów włączonych zostało do antologii "Współczesny Parnas" - swoistego
manifestu literackiego pamasistów czyli młodych poetów francuskich, którzy
wystąpili przeciw lirycznej egzaltacji romantyków. Sully Proudhomme zyskał
pewną popularność i w latach 60-tych opublikował jeszcze takie tomy poetyckie,
jak: "Próby" (1866), "Stajnie Augiasza" (1866), "Włoskie zarysy" (1866-68) oraz
"Samotność" (1869). Jego psychologiczna i obiektywistyczna poezja jest w tym
okresie formalnie precyzyjna i klarowna. Twórca dąży w niej do zobrazowania
prawd filozoficznych, próbuje sformułować prawa rządzące jego życiem moralnym,
przy czym często popada w konflikt między religią a nauką. W wielu wierszach daje
też wyraz nieszczęśliwej, zawiedzionej miłości: poeta był wówczas zakochany w
swojej kuzynce, a po jej odmowie postanowił zostać kawalerem do końca życia i
słowa dotrzymał.
Na początku 1870 r. Sully Proudhomme przeżył silny wstrząs, kiedy w ciągu
zaledwie kilku dni zmarła mu matka oraz wuj i ciotka, u których się wychowywał.
Gdy wybuchła wojna francusko-pruska, poeta zgłosił się na ochotnika do walki. Ten
epizod w jego życiu zakończył się wydaniem zbioru patriotycznych wierszy pt.
"Impresje wojenne" (1870) oraz znacznym upadkiem na zdrowiu, w wyniku czego
utracił władzę w nogach.
Przekład dzieła Lukrecjusza "De rerum natura" zapoczątkował w twórczości
Sully Proudhomme'a okres poezji filozoficznej, czego przykładem były wiersze
zebrane w tomie "Przeznaczenia" (1872) oraz poematy: "Sprawiedliwość" (1878) i
"Szczęście" (1888). Z nurtu tego wyłamuje się jedynie chyba najsłynniejszy zbiór
jego liryków "Daremna czułość" (1875). W utworach "filozoficznych" starał się
7
autor wprowadzić do poezji "olśniewające zdobycze nauki i wielkie syntezy
współczesnej myśli spekulatywnej", na czym ucierpiał przede wszystkim jego język,
który utracił klarowność i precyzję, zyskując w zamian pozory "naukowości".
Najbardziej udanym wydaje się przybierający formę dialogu poemat
"Sprawiedliwość", w którym poeta w formie dialogu dowodzi, że sprawiedliwości
nie należy szukać w świecie zewnętrznym, lecz we wnętrzu człowieka.
W 1881 r. Sully Proudhomme został członkiem Akademii Francuskiej. W 1900
r. jego nazwisko stało się głośne w związku z polemiką, jaką toczył z modernistami
w obronie francuskiej poezji klasycznej. Występował zwłaszcza przeciw
charakterystycznym dla epoki fm-de-siecle nastrojom dekadentyzmu i - według
niektórych krytyków - to on właśnie dzięki swojemu optymizmowi wyprowadził
poezję francuską z mroków, w jakie zapędzili ją autorzy pozytywistyczni.
W 1901 r. Sully Proudhomme został pierwszym w historii laureatem literackiej
Nagrody Nobla, którą otrzymał za "wybitne osiągnięcia literackie, w szczególności
za idealizm, doskonałość artystyczną, a także niezwykłe połączenie duchowości i
talentu, o czym świadczą jego książki". Werdykt spotkał się z powszechnym
zaskoczeniem, gdyż spodziewano się, że wyróżnienie otrzyma Lew Tołstoj. Według
jurorów to jednak Sully Proudhomme bardziej odpowiadał kryteriom ustalonym
przez Alfreda Nobla, a zwłaszcza temu, co fundator nagrody nazywał
"idealistycznymi tendencjami w literaturze". Choroba uniemożliwiła poecie
uczestnictwo w ceremonii wręczenia nagród; w jego imieniu w Sztokholmie nagrodę
odebrał ambasador Francji w Szwecji. Uzyskane pieniądze Sully Proudhomme
przeznaczył na ufundowanie literackiej nagrody swojego imienia dla młodych
poetów francuskich. Nie wszyscy jednak pogodzili się z werdyktem jury; czterdziestu
wybitnych szwedzkich pisarzy i krytyków, m.in. August Strindberg i Selma
Lagerlóf, wysłało do Lwa Tołstoja list przepraszający za decyzję komitetu
Noblowskiego . Rosyjski pisarz odpowiedział później, że Nagrody Nobla nie
przyjąłby, nawet gdyby mu ją przyznano. W ostatnim okresie życia ciężko chory
Sully Proudhomme skierował swe zainteresowania ku zagadnieniom religijnym;
zajmowały go zwłaszcza studia nad myślą filozoficzną Pascala. W 1905 r. wydał
traktat pt. "Prawdziwa religia Pascala", a rok później "Psychologię wolnego
wyboru".
Sully Proudhomme zmarł w 1907 r. w wieku 68 lat. Dziś jest poetą mało
znanym, nawet w swojej ojczyźnie, gdzie jego utwory włączane są jedynie do
antologii pamasistów.
8

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin