Młody.Technik.1980.04.pdf

(22155 KB) Pobierz
4
.
4
1980
»—
s'm i
m
* BM
KH
Z
o
LU
> NAUKI
h
(1-31.1.1980 r.)
X
•w
tem mięsa, uzyskiwano z prze­
twarzania- białek roślinnych.
Unikalną w skali światowej te­
chnologię
opracował
Stefan
Poznański wraz z zespołem na­
ukowców z Instytutu Inżynie­
rii i Biotechnologii Żywności
olsztyńskiej Akademii Rolni­
czo-Technicznej, Linia tech­
nologiczna jest w pełni zauto­
matyzowana.
■ 6.1,1980 r. Montaż pierw­
szych trzech niewielkich sa­
molotów pasażerskich PZL
M-20 ■
„Mewa” zakon czano
w Ośrodku Badawczo-Rozwo­
jowym WSK-PZL w Mielcu.
Z KRAJU:
■ 3.1.1980 r. Pierwszy zbu­
dowany w Polsce katamaran
pasażerski zwodowany został
w gdańskiej stoczni „Wisła”.
Istotą tego typu statków' są dwa
scalone pokładem kadłuby.
Nowa jednostka stanowiąca
początek nowej specjalności
polskich stoczniowców otrzy­
mała nazwę „Szmaragd” ,
a przeznaczona jest głównie do
rejsów spacerowych i wyciecz­
kowych. Konstrukcja statku
zapewnia wysoki komfort pod­
różowania. Jednostka ma 11,8
m szerokością 37,9 m długości
i może zabrać na pokład 430
pasażerów - znacznie więcej
niż konwencjonalny statek
o tych samych rozmiarach.
Dwa silniki o mocy 570 KM
(419,2 kW) każdy umożliwią
osiąganie
prędkości
13
węzłów.
■ 4.1.1980 r. Kopalnia soli
w Wieliczce wyprodukowała
pierwszą partię szczególnie
czystej soli niezbędnej przy
produkcji kineskopów koloro­
wych, Jest to chemicznie czys­
ty chlorek sodu (99,99%) uży­
wany do produkcji emulsji po­
krywającej ekran kineskopu.
Otrzymywanie soli o tak wyso­
kim stopniu czystości jest pro­
cesem bardzo skomplikowa­
nym. Dotychczas produkowa­
no ją tylko w 2 krajach Europy.
Polska czysta sól specjalna
spełnia najwyższe wymagania
norm światowych.
■ 5.1.1980 r . Rozpoczęto roz­
ruch technologiczny nowo
zbudowanego wydziału produ­
kcji białka teksturowanego
z mleka. Wydział Zakładów
Mleczarskich w Zambrowie
(woj. łomżyńskie) jest pierw­
szym tego rodzaju obiektem
w kraju. Dotychczas białko te­
ksturowane, będące substytu­
Nowa maszyna, zwana taksów­
ką powietrzną wykorzystywa­
na będzie w większych zakła­
dach pracy i jednostkach go­
spodarczych jako samolot dys­
pozycyjny, nadaje się też do
celów szkoleniowych, sanitar­
nych, patrolowych itp. Jej dłu­
gość wynosi 8,7 m, rozpiętość
skrzydeł - 11,9 m; zabiera 6-7
osób, przewożąc je na odle­
głość do 1100 km z prędkością
podróżną 320 km/h.
■ 10.1.1980 r. Pierwszą w
Polsce światłowodową linię
do przekazywania obrazu TV
skonstruowali naukowcy z In­
stytutu Fizyki Technicznej
WAT. Światłowodowy tor
transmisyjny ma 700 m długoś­
ci i składa się z włókien szkla­
nych o grubości 0,15 mm
w osłonie chroniącej przed
uszkodzeniem. Wszystkie ele­
menty toru transmisyjnego są
wyprodukowane w kraju. Ze­
społem naukowców WAT,
którzy skonstruowali linię,
kierował kmdr doc. Mieczy­
sław Szustakowski.
■ 13.1.1980 r. Nowy mate­
riał, łączący w sobie zalety pa­
pieru i tworzyw sztucznych,
opracowali specjaliści z Poli­
techniki Warszawskiej. Jest to
specjalna folia opakowaniowa,
którą można łatwo zadrukować
dwustronnie. Składa się ona
z warstwy papierowej, wars­
twy folii polimerowej oraz po­
włoki o mikroporowatej struk­
turze. Materiał cechuje duża
wytrzymałość
mechaniczna
i odporność na wilgoć. Wyko­
nany nadruk ma charakter
trwały'.
■ 16.1.1980 r. Na pokładzie
statku PLO „Antoni Garnu-
szewski” powróciła do kraju
kolejna, 24-osobowa grupa na­
ukowców PAN i innych placó­
wek badawczych, która zimo­
wała w polskiej stacji badaw­
czej im. Henryka Aretowskie-
go na wyspie King George
i Antarktyka). Naukowcy kon­
tynuowali tani wszechstron­
ne badania środowiska, a
w pierwszym rzędzie biologi­
czną produktywność morskie­
go ekosystemu w strefie przy­
brzeżnej.
■ 18.1.1980 r. W Warszawie
przekazano do użytku Central­
ny Dworzec PKS - pierwszy
tak nowoczesny w stolicy, a za­
razem największy w kraju. Bę­
dzie on obsługiwał dziennie 50
tys. podróżnych, korzystają­
cych z przeszło 1000 autobu­
sięg 370 km, pułap wykrywa­
nia ok. 25 km i może śledzić
automatycznie 75 obiektów
równocześnie. Za jednym ob
rotem anten można wykryć
300 znajdujących się w powie­
trzu samolotów. System dosta­
rcza w sposób automatyczny
(za pośrednictwem kompute­
ra) wszystkich informacji
0 każdym śledzonym samolo­
cie, a także odtwarza sytuacje
symulowane lub zapisane
w pamięci maszyny liczącej.
■ 27.1.1980 r. Pierwszą serię
elektronicznych protez krtani
wykonała Spółdzielnia Inwali­
dów „Eleklromet” w Szczeci­
nie. Urządzenie to przywraca
zdolność mówienia osobom,
które przebyły operację strun
głosowych. Proteza została
opracowana przez zespół nau­
kowców z Zakładu Cybernety­
ki i Elektroniki Politechniki
Szczecińskiej.
■ 30.1.1980 r. Oddano do
eksploatacji instalację pirolizy
benzyn - podstawowy obiekt
kompleksu Olefiny II w Mazo­
wieckich Zakładach Rafineryj­
nych i Petrochemicznych
w Płocku. Nowy wydział po­
zwoli na pogłębienie przerobu
cennej ropy na produktry
trwałego użytku - polietylen
1 polipropylen, rozpuszczalni­
ki, składniki farb i lakierów
i inne.
sów. Dworzec stanowi pierw­
szą część zespołu obiektów
PKS i PKP powstających w re­
jonie stacji kolejowej Warsza­
wa Zachodnia.
■ 22.1.1980
r .
Zespół nau­
kowców pod kierunkiem An­
drzeja Waksmundzkiego z In­
stytutu Chemii Fizycznej Uni­
wersytetu Marii Sklodowskiej-
Curie w Lublinie zakończył
pomyślnie próby nowej tech­
nologii wytwarzania światło­
wodów. Wytworzone nową
metodą światłowody mają
przeszło 2-krotnie większe
przewodnictwo, co zwiększa 3-
krotnie ilość możliwych do
p r z e s ł a n i a
informacji.
■ 24.1.1980 r. Jeden z najno­
wocześniejszych elektronicz­
nych systemów zabezpieczenia
ruchu lotniczego uruchomiono
na warszawskim lotnisku Okę­
cie. Sprzężony układ dwóch
systemów radarowych ma za­
ZE ŚWIATA:
• 11.1.1980 r. Kolejny rekord
szybkości jazdy pojazdu na to-
rze ustanowił japoński pociąg
magnetyczny, osiągając pręd­
kość 514 km/h. Próba przepro­
wadzona została na ekspery­
mentalnym torze długości
7 km.
• 18.1.1980 r. W Bostonie po­
dano do wiadomości, iż dzięki
zdobyczom inżynierii genety­
cznej zdołano zaprogramować
jeden ze szczepów popular­
nych bakterii do wytwarzania
interferonu. Z substancją tą,
której wytwarzanie było do­
tychczas niezwykle trudne,
wiążą lekarze duże nadzieje.
Jest on rodzajem uniwersalne­
go leku przeciwko wszelkim
wirusom, a poza tym uzyskano
poważne sukcesy w zwalczaniu
przy jego pomocy nowotwo­
rów złośliwych.
M
P O P U L A R N Y
M I E S I Ę C Z N I K
N A U K O W O - T E C H N I C Z N Y
Nr 4 ( 3 8 1 )
Kwiecień
1980
Rocznik XXX
Największym szlakiem kolejowym zbudowanym ostatnio
w Polsce jest Linia Hutniczo-Siarkowa. O jej znaczeniu dla
gospodarki narodowej, roli, jaką odgrywa w systemietrans-
portowym kraju i problemach technicznych związanych z jej
wytyczaniem i budową piszemy w artykule „Magistrala
rudy, węgla i starki" na str. 6. W bieżącym numerze zamiesz­
czamy pierwszą część artykułu, jego dokończenie ukaże się
w numerze majowym.
Zwiększenie plonów w rolnictwie w znacznym stopniu zale­
ży od regulacji stosunków wodnych, bowiem niekorzystny
jest zarówno niedobór, jak i nadmiar wody. Regulacja
stosunków wodnych w dorzeczu W isły jest właśnie głów ­
nym celem ogólnonarodow ego „Programu W isła". Jakie
spowoduje to zmiany, jakie korzyści przyniesie realizacja
programu naszemu rolnictwu? Odpowiedzi na te pytania
zawiera artykuł „Woda dla rolnictwa" wydrukowany na
str. 13.
\
Słow o „żuraw " w swym technicznym znaczeniu odnosiło
się do niedawna do bardzo prymitywnych urządzeń-drew ­
nianych żurawi przy wiejskich studniach. Współczesne zme­
chanizowane żurawie, poza, nazwą, niewiele już mają
w spólnego z tymi swoim i prototypami. Szczególnie cieka­
wymi konstrukcjami są zwinne i wszechstronne żurawie
jezdniowe. Opisujem y je w artykule „Nowoczesne żurawie"
na str. 30 a także na III i IV str. okładki.
Na okładce: Badanie ruchów i funkcjonowania organizmu
kolarza przeprowadzane w Instytucie Sportu w Warszawie
(fot. kolor. W ładysław P. Jabłoński). O związkach nauki ze
sportem piszemy w artykule „Biomechanlka i sport" na
str. 22.
SPIS
TREŚCI
str.
Artykuły:
M A G IS T R A L A RUDY, W Ę G LA I SIA R K I ( 1 ) - Roman L e rch e r............................................
W O D A DLA R O L N IC T W A -m g r Jacek Brdulak, m gr Krzysztof Fronczak.................................
B IO M E C H A N IK A I SP O R T -d o c, dr hab. inż. Janusz M o ra w sk i............................................
N O W O C Z E SN E Ż U R A W IE -in ż. Adam S z p r u t a ...............................................................
M ET A LE W B IO SF E R Z E -p ro f.d r hab. Jakub M ow szow icz..............
..............................
CZY ST E R E O FO N IC Z N E P R O G R A M Y R ADIO W E O P U SZ C Z Ą U K F? - mgr Zbigniew Gawryś
JA K DZIECI. .-B o g u sła w K it z m a n n ...........................................................................
P O T W Ó R -Ste fa n W ein feld .......................................................................................
K O S IA R K A DO T R A W N IK Ó W -S te fa n Z b u d n ie w e k ......................................................
P R Z E B U D O W A O D B IO R N IK A „ JO W IT A " N A T U N ER ST E R E O FO N IC Z N Y - mgr Zbigniew
G aw ryś. . . ..........................................................................................................
U S P R A W N IE N IA W LA B O R A T O R IU M F O T O A M A T O R A -m g r Krzysztof K o p a ń s k i..............
S T R O B O S K O P - ŹRÓ D ŁO ŚW IA T ŁA B Ł Y S K O W E G O -K a ro lT a b o ro w ic z ..........................
6
13
22
30
38
43
3
49
57
60
Felieton:
Opowiadanie:
Na Warsztacie:
66
69
87
Klub Wynalazców:
JA K W Y K O R Z Y ST A Ć PAPIERO W E O D P A D Y (zadanie 364); W YNALAZEK... I CO D A LEJ?
4
L IS T Y .....................................................................................................................
Działy:
S K R Z Y N K A A D R E SÓ W .............................................................................................. 4, 92
5
S Y L W E T K A M IESIĄ C A : ROBERT M A ILLA R T - dr inż. Bolesław O rło w sk i..............................
20
N O W E I N A J N O W S Z E ........................................................................... ..................
72
P O Z N A JE M Y SA M O C H O D Y : FORD G R A N A D A -Z d zisław P o d b ielski........... ......................
74
FO TO PORADY: A P A R A T Y FO TO GRAFICZNE „ P R A K T IC A "-in ż . Ryszard Kreyser..................
A S T R O N O M IA DLA W SZYST KICH : CO I JAK O B S E R W O W A Ć (5) - SŁO N C E - dr hab. S ła ­
76
w om ir Ruciński............................................... ..........................................................
80
R O Z M A IT O ŚC I M A T EM A TY C ZN E: O ZAŁOŻEN IU IN D U K C Y J N Y M -d r Michał Szu re k............
82
IN T ER ESU JĄ C E Z JA W ISK A : DZIW Y K R Y S Z T A Ł U -d r Jerzy Rogaczew ski..........................
83
C H E M IA N A CO DZIEŃ: PAPIER PAPIEROW I NIE R Ó W N Y (Część
II)
- mgr Stefan Sękowski
86
P O M Y S Ł Y GEN IALN E, Z W A R IO W A N E I TAKIE S O B I E ...................................................
92
N O W E K S I Ą Ż K I ........................................ ..............................................................
93
K O M P U T E R Ó W K A - A N K IE T A ....................................................................................
94
M U Z E U M „ M T ": O L IM P IA D Y -H e n ry k H o lle n d e r ..............
........................................
96
TECH NIK S Ę D Z IW Y ..................................................................................................
Różne:
U S T DO REDA KC JI ( J . K . ) ......................................
N O W O C Z E SN E O ŁÓ W KI K R E Ś L A R S K IE -in ż. Ryszard Kreyser
B A D A N IE FU N K C JO N O W A N IA O R G A N IZ M U K O LA RZA
K R O N IKA N A U K I I T E C H N IK I....................................................................................
Ż U R A W S A M O C H O D O W Y - d r inż. Czesław W a s z k ie w ic z ............................................
1 1 IV
1.
Okładki:
Numer ilustrowali: Jerzy Flisak, Władysław P. Jabłoński, Cyprian Kościelniak; Fotografie w numerze: CAF, „Coles", „Hobby", „Interpress’’,
W. Jabłoński, J. Morawski, S. Rutkowski, „Science et V ie '\ „Scientific American", ze zbiorów Redakcji
Reda redakcyjna: Zygmunt Dąbrowski, Jerzy Jasiuk, Jan Kondrat (sekretarz), Ludwik Ossowski, Bolesław Palamer, Zbigniew Słowiński, Andrzej
Wróblewski (przewodniczący), Jerzy Wunderlich.
Zespół redakcyjny:
Mikołaj Dubrawski (redaktor techniczny), Tatiana Jezierska (kier. Działu Łączności z Czytelnikami), Władysław P. Jabłoński
(kier. Działu Graficznego), Bogusław Kitzmann (red. Działu „Pomysły"), Jerzy Klawiński (red. Działu Łączności z Czytelnikami), Jerzy Pietrzyk
(kier. Działu „Na Warsztacie"), Urszula Sianko (sekretarz redakcji), Wiktor Szafijański (oprać, językowe).
ADRES REDAKCJI:
ul. Spasowskiego 4 ,00-389
Warszawa
lub skr. poczt. 380,00-950 Warszawa. TELEFONY: Redakcja 26-24-31 do36,wewn,47
i 87, Dział Łączności z Czytelnikami wewn. 60. Redaktor naczelny 26-26-27. Nie zamówionych artykułów, rysunków i fotografii Redakcja nie
zwraca.
W ARUNKI PRENUMERATY:
Cena prenumeraty rocznej -1 2 0 zł, półrocznej - 60 zł, kwartalnej - 30 zł.
Prenumeratę na kraj przyjmują Oddziały R S W „Prasa-Książka-Ruch” oraz urzędy pocztowe i doręczyciele w terminach: do 25 listopada na
styczeń, I kwartał, i półrocze roku następnego i na cały rok następny; do dnia 10 miesiąca, poprzedzającego okres prenumeraty, na pozostałe
okresy roku bieżącego,
. . .
. .
. _ ,, . . , ae,..,
Jednostki gospodarki uspołecznionej, instytucje i organizacje społeczno-polityczne składają zamówienia w miejscowycn Oddziałach HbW
„Prasa-Książka-Ruch”. Zakłady pracy i instytucje w miejscowościach, w których nie ma Oddziałów R SW oraz prenumeratorzy indywidualni
zamawiają prenumeratę w urzędach pocztowych lub u doręczycieli. Prenumeratę ze zleceniem wysyłki za granicę - w terminach podanych dla
prenumeraty krajowej - przyjmuje R SW „Prasa-Książka-Ruch", Centrala Kolportażu Prasy i Wydawnictw ul. Towarowa 28,00-958 Warszawa,
konto NBP XV Oddział w Warszawie Nr 1153-201045-139-11. Prenumerata ze zleceniem wysyłki za granicę jest droższa od prenumeraty krajowej
o 5 0 % dla zleceniodawców indywidualnych i o 100% dla zlecających instytucji i zakładów pracy.
Zakłady Graficzne Dnm Słowa Polskiego" Zam ń4F'C D Nakład 120315 egz. 0-51. Skład techniką fotoskładu Linotron 505 TC.
D ru k i o p ra w a R S W „ P K R ” O k o p o w a . Z a m 8 2 7
®
„Młodego Technika" wydaje Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia"
Redaktor naczelny:
Zbigniew Przyrowski
„Jesteście jak dzieci” - strofówał swych żołnierzy sierżant - „w głowie wam
tylko wódka i łajdactwa”. A by zarżnąć dokumentnie ten kawał, trzeba go
objaśnić: Otóż cała śmieszność bierze się z przejęzyczenia sierżanta i polega na
zaskoczeniu słuchacza przez przypisywanie niewinnym dzieciom występków
starych drani
.
Kawał taki sobie, niektórych rozśmiesza.
Nikogo za to m e powinna śmieszyć niby-reguła, że z dobrego dziecka ma
wyrastać zły, stary bałwan, wrogo nastawiony do świata i ludzi. Czytałem
odpowiedzi ankietowe uczniów z młodszych klas
.
Lektura to wielce budująca.
Świadomi potęgi techniki
,
którą z pewnością zawładną, młodzi obywatele
obiecują stworzyć wspaniały świat bez wojen, głodu, zbrojeń, świat zdrowy,
radosny, wygodny. N ie tylko nasza gleba rodzi takich szlachetnych altruistów.
W innych krajach malcy odpowiadają identycznie. Są to ci sami milusińscy,
którzy po wydorośleniu stanowią wielce cenioną, niezastąpioną kadrę specjalis­
tów od środków rażenia
.
Statystyka alarmuje bowiem
,
że większość ludzi
pracujących w dziedzinie techniki zajmuje się produkcją i udoskonalaniem
środków zagłady.
Dzięki tej ich działalności istnieje już od pewnego czasu możliwość wielo­
krotnego zniszczenia Ziem i - wystarczy podobno do zagłady naszej planety 200
bomb nuklearnych, a wyprodukowano ich około 50 000. Kogo to bawi, niech
obliczy, ile razy świat mógłby się odradzać, by znów ginąć.
Ciągnąc dalej te ponure m yśli wypada wspomnieć „Osiem grzechów śmiertel­
nych cywilizowanego człowieka”, książkę prof. Konrada Lorenza, laureata
Nagrody Nobla. Owe grzechy śmiertelne (nazwa wymowna) to nie tylko sprawy
związane z techniką, niebezpieczeństwo broni atomowej, groźba zatrucia
środowiska człowieka i niekontrolowany wzrost gospodarczy, większość grze­
chów dotyczy, ogólnie mówiąc, spodlenia gatunku ludzkiego i zbiorowej,
niewiarygodnej głupoty ludzi. Tę ostatnią cechę podkreślają z dziwną zgodnoś­
cią kosmonauci - podobno z odległości łatwiej sobie uświadomić, że na Ziemi
źle się dzieje.
N ie tracimy jednak nadziei na poprawę, na to, że kiedyś ludzie „wychowani
dla pokoju jak to ładnie nazwano w polskiej deklaracji przedłożonej w O N Z -
osiągną te cele, które już teraz potrafią wskazać nawet dzieci.
B O G U SŁA W K I T Z M A N N
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin