Rachunek PKB.pdf

(888 KB) Pobierz
Elżbieta Kwella: Ruch okrężny w gospodarce i pomiar strumienia ekonomicznego. PKB. Materiały wykładowe.
Dr Elżbieta Kwella
WYKŁAD 4:
RUCH OKRĘŻNY W GOSPODARCE
RACHUNEK PRODUKTU I DOCHODU NARODOWEGO.
1. Gospodarka w skali makro - jako system wzajemnych powiązań.
2. Modele ruchu okrężnego w gospodarce – próba zbudowania ogólnego modelu gospodarki.
Jak się koreluje strumień dochodów i wydatków w gospodarce rynkowej?.
Na czym polega modelowy proces rynkowy?.
Dlaczego następują przyspieszenia i zwolnienia produkcji w gospodarce?.
RUCH OKRĘŻNY W GOSPODARCE
Teza: System ekonomiczny opiera się na wzajemnych
Pyt.:
powiązaniach
CO SIĘ DZIEJE, GDY GOSPODARKA ULEGA SPOWOLNIENIU

RECESJA LUB DEPRESJA
Tw. 1: Załamanie w jednej dziedzinie pociąga za sobą załamanie w innych dziedzinach.
System ekonomiczny to jeden wielki krąg produkcyjno-konsumpcyjny.
Krąg produkcja-dochód i produkcja-konsumpcja istnieje także w kompleksie nowoczesnego
systemu ekonomicznego.
ZAMKNIĘTY OBIEG GOSPODARKI
Zał.1
Łączne
sumy wydane
są równe łącznym
sumom otrzymanym.
Y
X
= Y
Dopóki
każdy
przeznacza na wydatki
cały
swój otrzymany dochód, łączny strumień wydatków będzie
utrzymywał płynność w takim samym tempie, w jakim rozwija się gospodarka. Tylko wtedy, gdy
ludzie zaczną wydawać więcej ( mniej) niż ot sumie wydatków Yrzymują dochodu, gospodarka będzie
przyspieszała (zwalniała).
Zał. 2
Realna produkcja i realny dochód są równe
PN = DN
dobra wyprodukowane = dobra otrzymane
(producent)
(odbiorca)
Zał. 3
Wartość strumienia
realnego
jest zawsze równa wartości strumienia
pieniądza.
Równanie zgody w gospodarce:
Q = Y
X
= Y
Produkcja globalna (podaż dóbr i usług) Q = wydatkom Yx = dochodom Y
1
Elżbieta Kwella: Ruch okrężny w gospodarce i pomiar strumienia ekonomicznego. PKB. Materiały wykładowe.
Strumień dóbr i usług i strumień pieniądza nie tylko razem się rodzą, ale i są ilościowo równe.
Keynes i klasycy:
Zał.:
Przy tworzeniu PN (Q) powstaje dochód pieniężny (Y), za który
można zakupić
cały ten
produkt.
Pyt.:
Czy cały wyprodukowany produkt w gospodarce
rzeczywiście się zakupi ?
Odp.:
Keynes:
nie zawsze;
klasycy:
zawsze
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO
Produkt krajowy brutto
(PKB) (GDP - Gross Domestic Product) to jeden z podstawowych mierników
dochodu narodowego
stosowanych w
rachunkowości narodowej.
PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i
usług
finalnych
wytworzonych na terenie danego kraju w określonej
jednostce czasu
(najczęściej w ciągu
roku).
Wartość wytworzonych dóbr i usług finalnych oblicza się odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i
usług zużytych do tej produkcji. W skali przedsiębiorstwa jest to więc
wartość dodana,
a PKB jest sumą
wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej:
PKB = produkcja globalna kraju minus zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi
gospodarki narodowej.
Obliczanie PKB na podstawie powyższej formuły jest uciążliwe, gdyż statystyka państwowa nie daje
bezpośrednich miar produkcji globalnej, ani zużycia pośredniego. Dlatego w praktyce stosuje się inne formuły.
Najpopularniejsza z nich ma podstawę w spostrzeżeniu, że PKB jest w dobrym przybliżeniu równy finalnym
wydatkom wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony popytowej:
PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów.
W praktyce rzadko zdarza się, aby przedsiębiorstwa i instytucje publiczne znacznie powiększały zapasy albo
pozbywały się ich, więc zmiana stanu zapasów w gospodarce jest wielkością niedużą i na ogół pomija się ją w
obliczeniach PKB. Trzecia formuła wynika z faktu, że suma wydatków musi być równa sumie dochodów ze
wszystkich źródeł. Zatem od strony dochodowej:
PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja.
Powyższa formuła wyraża podział wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał
(właścicieli kapitału, inwestorów), państwo i odtworzenie zużytego majątku.
PKB nominalny
oblicza się według bieżącej wartości pieniądza,
PKB realny
natomiast według realnej wartości
pieniądza, a więc uwzględniając inflację. Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks
cen. W zestawieniach statystycznych PKB realny najczęściej przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego
roku bazowego.
2
Elżbieta Kwella: Ruch okrężny w gospodarce i pomiar strumienia ekonomicznego. PKB. Materiały wykładowe.
METODY OBLICZNIA PKB
1. PKB obliczony metodą produktową (wartości dodanej),
tj. suma wartości dóbr finalnych minus
wartość zużytych surowców:
(1)
PiQi -
PQ
Pi - ceny poszczególnych dóbr finalnych,
Qi - ilości poszczególnych dóbr finalnych,
P - ceny surowców zużytych do produkcji dóbr finalnych,
Q - ilości zużytych surowców.
2. PKB obliczony metodą wydatków:
(2)
PKB = C + I + G + NX
C - wydatki na konsumpcję,
I - inwestycje (wydatki na zwiększenie zasobów kapitału realnego),
G - wydatki rządowe,
NX - eksport netto = eksport - import.
3. PKB obliczony metodą dochodowo-kosztową:
(3)
PKB = W + D + V + R + r + Am + Ti
W - wynagrodzenia i płace (stawka płac w razy ilość pracy L,
D - dochody z działalności gospodarczej na własny rachunek,
V - zyski firm,
R - dochody z lokat kapitałowych i oprocentowania bankowego,
r - dochody z czynszów, renty gruntowej, dzierżawy, etc.
Am - amortyzacja
Ti - podatki pośrednie.
Zadanie:
W gospodarce wytworzono dobra Q po odpowiadających subskryptom cenach P:
Q1 = 100
P1 = 20
Q2 = 120
P2 = 10
Q3 = 300
P3 = 30.
Na produkcję tych dóbr zużyto surowce: Q4 = 180 po cenie P4 = 8.
Oblicz PKB metodą produktową (podażową, tj.wartości dodanej).
PRODUKT NARODOWY - definicje
Produkt narodowy brutto
(PNB),
(gross national product - GNP)
- jest to całkowita wartość
nowo
wytworzonych dóbr i usług finalnych w danym roku za pomocą czynników wytwórczych danego
kraju.
Produkt narodowy brutto (PNB)
- jest to PKB uzupełniony o saldo przepływu dochodów z własności czynników
produkcji między krajem a zagranicą.
Produkt krajowy brutto (PKB),
( gross domestic product - GDP)
-
jest to całkowita wartość nowo wytworzonych
dóbr i usług finalnych w danym rok
na terenie danego kraju.
3
Elżbieta Kwella: Ruch okrężny w gospodarce i pomiar strumienia ekonomicznego. PKB. Materiały wykładowe.
„Całkowita
wartość”
1. PNB liczymy
w złotówkach
(nie w ilościach);
2. W
cenach bieżących
(ceny w momencie sprzedaży na rynku) -
nominalny PNB
albo
w
cenach stałych
(z jakiegoś momentu) -realny
PNB;
3. Gdy dobra i usługi nie są sprzedawane na rynki (nie mają rynkowej ceny) np.: działalność policji, czy
szkolnictwo państwowe.
Podejście kosztowe:
wartość usługi stanowi suma kosztów poniesionych na jej wytworzenie.
(Płace, wydatki na umundurowanie, wyposażenie, koszty wynajęcia lokali,...).
4. Koszty wynajmu lokalu w przypadku zajmowania budynku państwowego (gdy nie płaci się czynszu). Metoda
kosztu alternatywnego: na podstawie obserwacji wysokości czynszu za podobne lokale.
„Nowo
wytworzone”
i „w
danym roku”
„Nowo
wytworzone”
- do rachunku PN
w danym roku
wliczamy wyłącznie wartość dóbr i usług
wyprodukowanych w danym roku. Moment wytworzenia ma tu znaczenie.
Zapasy.
Np. stacja benzynowa kupuje benzynę w grudniu, a sprzedaje ją w styczniu. Czy wartość benzyny
wejdzie do PNB roku ubiegłego czy bieżącego ? Wartość benzyny wchodzi do PNB roku ubiegłego (została
wtedy wytworzona), a usługa dostarczenia zeszłorocznej benzyny kierowcom wchodzi do PNB w roku
bieżącym.
„Dobra i usługi finalne”
Przy obliczaniu PNB bierzemy pod uwagę wyłącznie dobra i usługi finalne.
Pośrednie dobra
i usługi to takie, które zostają wykorzystane i zużyte do produkcji innych dóbr i usług w tym
samym roku, w którym same zostały wyprodukowane.
Finalne dobra i usługi
- wszystkie pozostałe dobra i usługi:
a/. finalne bezpośrednie dobra konsumpcyjne, b/. finalne dobra kapitałowe
(inwestycje), c/. inwestycje w zapasy.
(Cukier w sklepie - dobro pośrednie, cukier wsypywany do herbaty - dobro finalne, prąd elektryczny w
warsztacie napędzający maszyny - pośrednie dobro, prąd elektryczny w domu - finalne dobro konsumpcyjne;
Dobra kapitałowe - kupowane przez firmy i wykorzystywane przez nie do produkcji innych dóbr i usług, ale
nie zużywające się w ciągu danego roku (maszyny i budynki);
Inwestycje w zapasy - zmiana wielkości zapasów dóbr finalnych lub pośrednich, jakie ma dana firma na końcu
roku w porównaniu z początkiem roku. (Zapasy ujemne lub dodatnie).
„Za pomocą czynników wytwórczych danego kraju”
Dlaczego definicja PN nie brzmi: „PN to to, co wytworzono w danym kraju?”
Firma General Motors buduje fabrykę Opla w Polsce, a części sprzedawać będzie w Czechach. Wartość
samochodów będzie wyrażona w koronach czeskich, fabryka jest w Polsce, niektóre części sprowadzane będą z
Niemiec, a właścicielem fabryki będą Amerykanie. Do PNB którego z krajów wliczyć te samochody? Jeżeli uda
nam się rozdzielić wartość danego samochodu na wartości wytworzone przez poszczególne czynniki wytwórcze,
to odpowiednie części zalicza się do PNB odpowiednich krajów. Np. za pomocą metody kosztowej: jeżeli polscy
pracownicy otrzymują 10 mln zł rocznie wypłaty, to te 10 mln wchodzi do polskiego PNB. A zyski
zaliczylibyśmy do amerykańskiego PNB. Polscy pracownicy w Kuwejcie wypracowują polski PNB, a
amerykańscy kierownicy w Polsce -
amerykański PNB.
4
Elżbieta Kwella: Ruch okrężny w gospodarce i pomiar strumienia ekonomicznego. PKB. Materiały wykładowe.
Kryterium: miejsce wytworzenia dobra finalnego.
Samochody fabryki Opla są produkowane w Polsce, zatem cała wartość samochodu (po przeliczeniu koron na
zł) wliczona zostaje
do polskiego PKB.
Jeżeli polski kapitał i pracownicy są zatrudnieni za granicą, to wartość
wyprodukowanych dóbr i usług:
a/. wchodzi do polskiego PNB,
b/. natomiast PKB kraju zagranicznego.
Np.: Dochody s-ki Coca-Cola Poland:
a/. są fragmentem amerykańskiego PNB,
b/. wliczane są do polskiego PKB.
Dochody Turków i Egipcjan pracujących za granicą: a/. są wliczane do PNB Turcji i Egiptu (ale nie ich PKB),
b/. są wliczane do PKB kraju, w którym są oni zatrudnieni.
Wzrost lub spadek realnego PKB stanowi miarę
rozwoju gospodarczego.
Do porównań międzynarodowych PKB przelicza się według bieżącego
kursu wymiany,
zazwyczaj na dolary
amerykańskie albo według
parytetu siły nabywczej.
PKB należy odróżnić od produktu narodowego brutto (PNB), który jest miarą wartości wszystkich dóbr i usług
wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie
od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą.
Wady PKB jako miary dobrobytu:
nie uwzględnia produkcji nierejestrowanej (tzw. "szara
strefa"
oraz produkcja gospodarstw
domowych przeznaczana na własne potrzeby (np. praca gospodyń domowych))
nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku)
nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji (np. zanieczyszczenie środowiska)
nie uwzględnia różnic cen w poszczególnych krajach
nie odzwierciedla zróżnicowania dochodów w społeczeństwie (np. wysoki PKB w Kuwejcie nie
przekłada się na dobrobyt wszystkich obywateli)
jest tym większy im więcej wydaje się na zbrojenia, a zdaniem niektórych ekonomistów wydatki
takie nie zaspokajają potrzeb społeczeństwa
nie uwzględnia liczebności społeczeństwa (dlatego pojawiło się pojęcie "PKB per capita", czyli
PKB w przeliczeniu na osobę) .
STATYSTYKA PKB
Polska uznawana jest przez ONZ za kraj bardzo wysoko rozwinięty (najwyższa kategoria) ze względu na
Wskaźnik Rozwoju Społecznego (HDI), który bierze pod uwagę takie czynniki jak długość życia, średnią
długość edukacji odbytej przez 25-latków i oczekiwany czas edukacji dzieci w wieku szkolnym, jak również
produktu narodowego brutto per capita, po zmierzeniu parytetem siły nabywczej. W rankingu HDI zawartym w
Human Development Report 2013 Polska zajęła 39. miejsce na 186 krajów ujętych w raporcie.
Produkt krajowy brutto Polski
Polski produkt krajowy brutto (PKB) wzrósł w całym 2012 roku o 1,9 proc. – wynika ze zaktualizowanego
szacunku GUS z kwietnia 2013 roku. Inwestycje w zeszłym roku spadły o 0,8 proc., a popyt krajowy skurczył
się o 0,2 proc. Te dane pokazują wyraźne spowolnienie wzrostu gospodarczego w stosunku do zeszłego roku, w
którym to PKB wzrósł o 4,5 proc. przy wzroście inwestycji na poziomie 8,5 proc. i popytu krajowego na
poziomie 3,6 proc.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin