Koło 23.04.2007
1. Zróżnicuj dwie zdemineralizowane tkanki: szkliwo i cement korzeniowy pod względem ich budowy, składu, funkcji, odporności na działanie środowiska.
Szkliwo
Cement korzeniowy
Budowa
1. Szkliwo pryzmatyczne:
§ kryształy szkliwa łączą się w wiązki i tworzą pryzmaty szkliwa zatopione w subst. międzypryzmatycznej
§ pryzmat – jednostka strukturalna
- wytwór adamantoblastu,
- zasadochłonny
- słabo załamuje światło
- 5-15mln w zębie
- biegnie od połączenia szkliwno-zębinowego do pow. zew. szkliwa
- najgrubsze w okolicy powierzchni zęba
2. Przebieg pryzmatów:
§ przebieg prosty
§ przebieg falisty
§ szkliwo kręte
3. Substancja międzypryzm.
§ Tkanka o mniejszej mineralizacji
§ Kwasochłonna, silniej załamuje światło
§ Między pryzmatami
§ Najwięcej w okolicy zębiny
4. Szkliwo apryzmatyczne:
§ Przykrywa szkliwo pryzmatyczne w zębach stałych
Wyst. na pow. zębów mlecznych, przyszyjkowych zebów stałych i w bruzdach i szczelinach pow. żujących
Cement bezkomórkowy(acellulare), włóknisty, pierwotny:
§ Włókna kolagenowe:
- tworzą je cementoblasty
- delikatne, klejodajne
- biegną równolegle do pow. korzenia
- wtopione w zwapniałą subst. podst.
§ Włókna Sharpeya:
- wnikają do cementu, wtórnie wbudowane w cement, dominują, grube (Ø 3-6μm)
- syntetyzują je fibroblasty ozębnej
- biegną prostopadle do pow. korzenia
- mogą wchodzić w głąb zębiny
2. Cement komórkowy (osteocement, wtórny):
§ Leży na zewnątrz od cementu pierwotnego
§ Może wyścielać końcowy odcinek kanału korzeniowego
§ Grubość wzrasta w kierunku korzenia
§ Budowa kości splotowatej
§ Budowa blaszek cementu wtórnego – podobna do cementu pierwotnego
§ Między blaszkami – jamki z cementocytami
3. Komórki cementu:
- cementoblasty – wydzielają subst. międzykomórkową
- cementocyty
Skład
95% subst. nieorganicznej:
- 90% fosforan wapnia w postaci dihydroksyapatytów
- węglan wapnia
- fluorek wapnia
- fosforan magnezu
- 40 śladowych pierwiastków
4% subst. organicznej:
- delikatna siateczna w obrębie pryzmatów szkliwa i w subst. międzypryzmatycznej -> glikoproteiny i fosfoproteiny
Składniki mineralne 60-65%:
§ Fosforany wapnia (kryształy hydroksyapatytu o wymiarach podobnych jak w kości)
§ Węglany wapnia
§ Fluorki wapnia
§ Fosforany magnezu
Substancja nieorganiczna 35-45%:
§ Włókna kolagenowe typ I
§ Substancja spajająca
§ Kompleksy proteoglikanów - bezpostaciowe
Funkcja
Dostosowana do funkcji jaką pełni uzębienie:
- odgryzanie, rozdrabnianie, żucie pokarmów
- duża opornośc na urazy mechaniczne (chrona przed urazami)
- Pokrywa i chroni pozostałe tkanki zęba (zębinę, miazgę) przed wpływem czynników zewnętrznych
§ Struktura stanowiąca miejsce przyczepu włókien więzadeł ozębnej
§ Jeden z elementów stabilizujących i utrzymujących ząb w zębodole
§ Podlega stałym procesom resorpcji i nawarstwawiania – ochrona zębiny
§ Udział w gojeniu ran po resekcji korzenia, możliwość odkładania cementu na ciałach obcych
Odporność na działanie środowiska jamy ustnej
Opornośc do pewnego stopnia na wpływ środowiska: zmiany pH:
- hydroksyapatyt pH 5,5
- fluoroapatyt pH 4
- duża oporność na urazy termiczne
2. Na czym polega i kiedy występuje poerupcyjne dojrzewanie szkliwa?
Polega na zmniejszeniu zawartości wody i części organicznych matrix. Dzięki powiększaniu się kryształow, na powierzchni szkliwa struktura staje się bardziej gęsta oraz zmniejsza się zawartość węglanu i magnezu. Skutkuje to większą odpornościa szkliwa na działanie kwasu. Następuje po erupcji zęba.
3. Wymień czynniki, które mogą stanowić lub stanowią zagrożenie dla ozębnej:
§ Głębokie kieszonki dziąsłowe
§ Krańcowe obciążenie zęba
§ Procesy chorobowe toczące się w pobliżu ozębnej
§ Chora miazga zmieniona zarówno częściowo jak i całkowicie
§ Martwica miazgi i zgorzej miazgi
Koło 12.09.2007
1. Zróżnicuj dwie zmineralizowane tkanki zęba: szkliwo i zębinę, pod względem ich budowy, składu, funkcji i odporności na działanie środowiska jamy ustnej
Zębina
§ Wyst. na pow. zębów mlecznych, przyszyjkowych zebów stałych i w bruzdach i szczelinach pow. żujących
Elementy strukturalne zębiny międzykanalikowej i okołokanalikowa:
§ Włókna kolagenowe Ebnera – biegnące w różnych kierunkach zatopione w mineralizowanej ist. podst.
§ Włókna Korffa w substancji podst.
§ Organiczna istota podstawowa (matrix)
§ Sole mineralne
1. Zębina międzykanalikowa:
§ Wypełnia przestrzeń między kanalikami
§ Zbudowana z włokien kolagenowych tworzących sieć w której oczkach znajdują się hydroksyapatyty i płyn zębinowy zawierający proteiny, jony wapnia i fosforanowe
§ Ilość zębiny tej zmniejsza się w pobliżu miazgi
§ Im bliżej warstw pow. zębiny, tym więcej w niej zębiny międzykanalikowej
2. Zębina okołokanalikowa:
§ najsilniej mineralizowana część zębiny o większej zawartości kryształów apatytu i mniej kolagenu
§ Bezpośrednio otacza kanaliki
§ Szerokość zębiny okołokanalikowej rośnie w kierunku obwodu zębiny
§ Zębinę okołokanalikową otaczają włókna kolagenowe
§ Nadmierne odkładanie zębiny okołokanalikowej może doprowadzić do zamknięcia światła kanału
3. Kanaliki zębinowe:
§ Przebiegają przez cała długość zębiny
§ Ø przy miazdze 3-5μm, przy szkliwie 0,5-1 μm
Związki nieorganiczne -> 70%
- apatyt, amorficzny fosforan, amorficzny węglan wapnia, elementy śladowe
Kalkosferydy – kuliste obszary, które składają się z kryształów apatytów
Zębina międzykulista – obszary z kalkosferydami i otaczającą matrix (kanaliki znajdujące się tu nie mają zębiny okołokanalikowej)
Związki organiczne -> 30%
- kolagen typu I(92%),
- nierozpuszczalne białka (6,7%)
- kwas cytrynowy, proteoglikany, lipidy
Białka niekolagenowe (specyficzne dla zębiny fosfoproteidy:
- są połączone chemicznie z kolagenem
- mają zdolność wiązania jonów wapnia
- osłona miazgi zęba przed szkodliwymi czynnikami
- pośrednictwo w metabolizmie szkliwa i cementu a miazgą zęba
- wymiana wapnia i fosforu pomiędzy zębiną a szkliwem
PattMan