Andrzej Stasiuk
Prozaik, dramaturg, poeta, zajmuje się także krytyką literacką. Urodził się w 1960 roku w Warszawie. Laureat Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1995), Nagrody Literackiej „Nike” (2005) i Nagrody Literackiej Gdynia.
Wydalony kolejno: z liceum zawodowego, technikum, zasadniczej szkoły zawodowej. We wczesnych latach 80. zaangażowany w działalność Ruchu ,,Wolność i Pokój”. Zdezerterował z wojska, za co półtora roku spędził w więzieniu. W 1987 wyjechał z Warszawy i zamieszkał w Czarnem, a kilka lat później w Wołowcu w Beskidzie Niskim.
Autor felietonów prasowych, publikowanych na łamach „Tygodnika Powszechnego”, „Gazety Wyborczej”, „Tytułu”, „OZON-u”, „Frankfurter Allgemeine Zeitung”. Jego książki zostały przetłumaczone na języki obce, m.in. białoruski, angielski, fiński, francuski, niderlandzki, niemiecki, rosyjski, norweski, ukraiński, węgierski, włoski, czeski, rumuński.
Wraz z żoną Moniką Sznajderman prowadzi Wydawnictwo Czarne, specjalizujące się w literaturze środkowoeuropejskiej.
Wystąpił w filmie Gnoje (1995) Jerzego Zalewskiego, będącym adaptacją Białego kruka.
Twórczość: Mury Hebronu (opowiadania) Warszawa 1992; Wiersze miłosne i nie, Poznań 1994; Biały kruk (powieść); Poznań 1995; Opowieści galicyjskie (opowiadania), Kraków 1995; Przez rzekę (opowiadania), Gładyszów 1996; Dukla (opowiadania), Gładyszów 1997; Dwie sztuki (telewizyjne) o śmierci, Gładyszów 1998; Jak zostałem pisarzem (próba biografii intelektualnej),Gładyszów 1998; Dziewięć (powieść), Gładyszów 1999; Moja Europa. Dwa eseje o Europie zwanej Środkową (wraz z Jurijem Andruchowyczem), Wołowiec 2000; Tekturowy samolot (szkice), Wołowiec 2000; Opowieści wigilijne (razem z Olgą Tokarczuk i Jerzym Pilchem), Czarna Ruta 2000; Zima i inne opowiadania, Wołowiec 2001; Jadąc do Babadag, Wołowiec 2004.
Opowieści galicyjskie (1995) – zbiór opowiadań Andrzeja Stasiuka, w których dominuje proza poetycka połączona z reporterskim ujęciem szczegółów topograficznych. W skład zbioru wchodzi 15 opowiadań: Józek, Władek, KowalKruk, Janek, Miejsce, Kościejny, Lewandowski, Knajpa, Babka, RudySierżant, Noc, Maryśka, Spowiedź, Noc druga, Koniec, które cyklicznie ukazywały się w ,,Tygodniku Powszechnym”, a po raz pierwszy zostały wydane książkowo w 1995 roku przez Wydawnictwo Znak.
Stasiuk w swej minipowieści opisuje społeczność Beskidu Niskiego w okresie przemian po upadku systemu komunistycznego i likwidacji miejscowego PGR-u. Narrator, którym jest człowiek z zewnątrz, dostrzega metamorfozy zachodzące w poszczególnych ludziach w momencie, kiedy kosmos PGR-u zamienia się w chaos kapitalizmu. Tylko część społeczności potrafi odnaleźć się w nowej rzeczywistości, reszta skazana jest na wegetację w miejscu zapomnianym przez świat. Beskid Niski przedstawiony przez Stasiuka jest miejscem mitycznym, w którym czas zakreśla koło, a przeszłość, teraźniejszość i przyszłość współistnieją.
Na podstawie Opowieści galicyjskich powstał w 2008 roku film fabularny Wino truskawkowe wyreżyserowany przez Dariusza Jabłońskiego.
Interpretacja
Głównym bohaterem a zarazem narratorem jest człowiek z zewnątrz - Andrzej - który wchodzi krok po kroku w ustabilizowane od lat życie małomiasteczkowej społeczności i z pasją fotoreportera śledzi każdy szczegół obserwowanej rzeczywistości. Ludzie zamknięci w dawnych wyobrażeniach, ograniczeni pewnym sposobem myślenia i utwierdzeni w tradycji i obyczajach z dziada pradziada, żyją z dnia na dzień, jakby uśpieni i nie pragnący niczego więcej do szczęścia. Nie szukają, nie buntują się, a gdy przychodzi ,,nowe” stają się w tym zderzeniu groteskowi i nieporadni. Pierwszym, ważnym symptomem konsumpcjonizmu jest kiosk pana Władka, w którym można zakupić kolorowe czasopisma, Blue Ocean Deodorant, Fa Fresh Creme and Soap i inne mniej czy bardziej przydatne rzeczy. To miejsce, gdzie ,,stare kobiety i dzieciarnia stoją przed mapą nowego świata, którego kontynenty uporządkowano według pragnień poszczególnych części ciała, zachacianek i smaków”. (Władek, s.17). Novum zakrada się także do knajpy, przemieszczając się hardo w papuziej kurtce American Kick Boxer, purpurowym dresie Gladiator i cytrynowej czapce Yellowstone. Kiedy tak wystrojony Edek przechadza się po lokalu, każdy odnosi się do niego z respektem i ustępuje mu miejsca, bo przecież ,,podobny jest do ognistego anioła”, obnoszącego się ze swoją jasnością wsród nędzy i pospolitości strojów. (Knajpa, s. 65)
Autor nie poprzestał jednak tylko na pokazaniu tego, co powoli zaczyna szturmować spokojne dotąd życie społeczności Beskidu Niskiego – Dukli, Limanowej, Sękowej. Zwraca także uwagę na to, co określa jej charakter i definuje zachowanie poszczególnych ludzi. Jeżeli pojawiają się emocje - to zawsze gwałtowne i niezafałszowane, występujące często w silnym sprzężeniu. Tam gdzie jest miłość, zakrada się również nienawiść, wrażliwość ustępuje miejsca sile i nieokiełznaniu, a każdy przejaw ludzkiej działalności przedstawia się niemal jako pierwotne, niczym nie ograniczone ,,przeżywanie” - zawsze bardzo szczere i impulsywne. Dobrym przykładem na to jest postać Kościejnego - z człowieka niezwykle czułego na krzywdę zwierzęcia, potrafi w jednej chwili zamienić się w kogoś nieobliczalnego, gdy w porywie złości i rozpaczy zabija kochanka swojej żony. Jego dalsze losy również owiane są grozą i tajemnicą – umiera w wyniku zamarznięcia, a później przychodzi z zaświatów, aby prowadzić egzystencjalne dysputy z Andrzejem – sierżantem, czyniąc sobie z niego (ateisty) wyjątkowego powiernika sekretów swojej nieukojonej po śmierci duszy. (Kościejny...
eminem_mathers