Wierzba T - Wprowadzenie do fizjologii krwi.pdf

(767 KB) Pobierz
Tomasz H. Wierzba
WPROWADZENIE
DO
FIZJOLOGII KRWI
SKRYPT
DLA STUDENTÓW GDAŃSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
Gdańsk, styczeń 2012
Skrypt jest przeznaczony do użytku własnego dla studentów Gdańskiego
Uniwersytetu Medycznego. Skrypt może być drukowany, kopiowany i
nieodpłatnie rozpowszechniany w
środowisku
akademickim. Bez pisemnej zgody
autora skrypt w całości i we fragmentach nie powinien być przetwarzany do
wersji elektronicznej i rozpowszechniany w mediach elektronicznych poza
wewnętrzną siecią (ekstranetem) Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, co
stanowiłoby rażące naruszenie prawa autorskiego.
2
Spis treści:
str. 3
5
6
8
11
13
16
18
20
22
25
25
26
27
28
30
32
33
34
35
36
42
43
Skład krwi
Funkcje krwi
Krwinki czerwone
Hemoglobina i jej rola w przenoszeniu tlenu
Mechanizmy transportu dwutlenku węgla
Wskaźniki czerwonokrwinkowe
Krwinki białe
Mechanizmy odpornościowe
Odporność nieswoista
Odporność swoista
Układy grupowe krwi
Układ grupowy AB0
Układ grupowy Rh
Niezgodność i konflikt serologiczny
Próba krzyżowa
Odczyny antyglobulinowe Coombsa
Koncepcja uniwersalnego biorcy i dawcy krwi
Hemostaza
Fazy hemostazy miejscowej
Hemostaza płytkowa
Hemostaza osoczowa
Czynnik von Willebranda (vWF)
Fibrynoliza
3
Skład krwi
Krew jest lepką zawiesiną, zawierającą osocze i zawieszone w nim komórki: krwinki
czerwone (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty) i płytki krwi (trombocyty; Tab.1).
Krew stanowi przeciętnie od 1/11 do 1/13 masy ciała. U osoby o masie ciała 70 kg,
objętość krwi wynosi przeciętnie około 5,5 l.
Zabarwienie krwi zależy od wysycenia tlenem. Krew tętnicza, o dużej zawartości
tlenu jest jasnoczerwona. Krew
żylna
jest ciemniejsza, a jej odcień zmienia się od
barwy wiśniowej, w standardowych warunkach spoczynkowych, do sinofioletowej,
przy bardzo niskiej zawartości tlenu. Ciężar właściwy krwi wynosi przeciętnie 1,050–
1,060 g/cm
3
, przy czym krwinki są nieco cięższe (1,088-1,090 g/cm
3
) od osocza
(1,027-1,030 g/cm
3
), co umożliwia ich odseparowanie od osocza podczas wirowania,
pod wpływem przyspieszenia kątowego.
Tab. 1. Podstawowe składniki krwi
OSOCZE
Osocze
WODA:
90-92%
Lipidy
Leukocyty
P
łytki
krwi
BIAŁKA:
60-84 g/l
Albuminy:
60%
Globuliny:
35%
Fibrynogen
4%
Enzymy, hormony 1%
ELEKTROLITY
Na
+
: 135-145 mmol/l
K
+
:
3,5-5,5 mmol/
-
Cl :
90-110 mmol/l
-
HCO
3
:
25 mmol/l
2+
Inne: Ca , Mg
2+
, PO
43-
, HPO
4-
, SO
42-
WĘGLOWODANY
Glukoza: 60-100 mg/dl
(3,4-5,6 mmol/l)
LIPIDY
Cholesterol, kwasy tłuszczowe
INNE ZWIĄZKI ORGANICZNE
Aminokwasy
Polipeptydy
Metabolity:
Bilirubina, Mocznik, Kreatynina, Jony
amonowe Kwasy organiczne, w tym:
Kwas mlekowy, Kwas moczowy
Erytrocyty
KRWINKI
ERYTROCYTY:
♀
5,2 ± 0,8 [mln/μl]
♂
4,7 ± 0,7 [mln/μl]
LEUKOCYTY: 4000 – 11000 ml
-1
Granulocyty
-
obojętnochłonne (neutrofile):
50-70%
- kwasochłonne (eozynofile):
2-4 %
- zasadochłonne (bazofile):
< 1%
Limfocyty:
20-40%
Monocyty:
3-8%
PŁYTKI KRWI 180 000–400 000/μl
4
W krwiobiegu występują niemal wyłącznie dojrzałe postaci krwinek, które powstały
w szpiku kostnym w wyniku kolejnych przeobrażeń komórek prekursorowych. Pewnym
wyjątkiem są limfocyty, których końcowe różnicowanie i namnażanie zachodzi w
obwodowych narządach limfatycznych i grasicy. Zespół mechanizmów czynnościowych,
które zapobiegają uwalnianiu do krwiobiegu niedojrzałych postaci krwinek określa się
mianem
bariery szpikowej.
Osocze jest przeźroczystą, opalizującą cieczą, zawierającą 90-92% wody i
rozpuszczone składniki: nieorganiczne (w większości w formie zjonizowanej) i
organiczne (Tab.1). Trzy główne rodzaje białek osocza pełnią odmienne funkcje.
1.
Albuminy
mają znaczący potencjał osmotyczny – przyciągają wodę. Pomiędzy
osoczem i płynami tkankowymi istnieje gradient stężeń: albuminy występują w
znikomej ilości w płynie tkankowym. Ciśnienie osmotyczne wywierane przez
albuminy, zwane
ciśnieniem onkotycznym,
odgrywa kluczową rolę w zachowaniu
prawidłowych proporcji między objętością osocza i płynu tkankowego. Albuminy
osoczowe absorbując wodę warunkują resorpcję płynu tkankowego i tkankowych
produktów przemiany materii w naczyniach włosowatych. Przy niedoborze albumin,
w tkankach pozostaje nadmiar niezresorbowanej wody, co może prowadzić do
powstawania obrzęków. Ponadto, albuminy pełnią funkcję nośników niektórych
hormonów, kwasów tłuszczowych, barwników
żółciowych
i leków, a także wykazują
zdolność buforowania zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej, wiążąc jony
wodorowe i niewielkie ilości dwutlenku węgla.
2.
Globuliny,
które oprócz osocza są rozpowszechnione w komórkach i tkankach,
mają zróżnicowaną budowę i znaczenie czynnościowe. Immunoglobuliny
uczestniczą
zjawiskach
odpornościowych
pełniąc
funkcję
przeciwciał.
Apolipoproteiny wiążą trójglicerydy, a po związaniu z kwasami tłuszczowymi
tworzą lipoproteidy. Metaloproteiny wiążą jony metali, a inne globuliny są
wyspecjalizowane w swoistym wiązaniu hormonów.
3.
Fibrynogen
jest prekursorem
warunkującego krzepnięcie krwi.
włóknika
(fibryny),
podstawowego
białka
Większość białek osocza jest wytwarzana w wątrobie, a jej uszkodzenie skutkuje
zaburzeniami ilościowymi (hipoproteinemia) lub jakościowymi (dysproteinemia).
Immunoglobuliny są syntezowane przez zaktywowane limfocyty typu B (plazmocyty),
w makrofagach powstają niektóre białka układu dopełniacza – jednego z głównych
elementów odporności nieswoistej, apolipoproteiny są wytwarzane przez komórki
nabłonka jelitowego, a komórki
śródbłonka
są
źródłem
niektórych białek układu
krzepnięcia. Skład diety ma istotne znaczenie dla syntezy białek osoczowych.
Zrównoważona synteza białek osoczowych wymaga dostarczenia 10 podstawowych
aminokwasów. Białka pokarmowe pochodzenia zwierzęcego sprzyjają syntezie
albumin, zaś pochodzenia roślinnego – globulin.
5
Krew jest niezbędnym składnikiem
życia
organizmów wyższych, spełniając
różnorodne funkcje (Tab.2).
Tab. 2. Funkcje krwi
TRANSPORTOWE
i
-
gazy oddechowe
- substraty energetyczne i budulcowe
ODŻYWCZE
- produkty przemiany materii
- witaminy
- hormony
- jony
- kwasy
żółciowe
REGULACYJNE
-
utrzymanie izohydii (pH = const.) i izojonii
płynu tkankowego
- stabilizacja temperatury ciała
PROTEKCYJNE
-
obrona przed patogenami i toksynami
Przy określaniu nieprawidłowej liczby krwinek białych zwyczajowo stosuje się
nazewnictwo medyczne (Tab. 3).
Tab. 3
Rodzaj krwinek
Liczba w mm
3
♀
4,7 ± 0,7 mln
♂
5,2 ± 0,8 mln
180 000 - 400 000
4 000 – 11 000
2 000 – 7 700
150 - 450
< 100
1 500 – 4 000
300 - 800
↓
normy
Niedokrwistość
Anaemia
Trombocytopenia
Leukopenia
Neutropenia
Eozynopenia
-
Limfopenia
Monocytopenia
↑
normy
Nadkrwistość
Czerwienica
Policytaemia
Poliglobulia
Nadpłytkowość
Trobocytoza
Leukocytoza
Neutrofilia
Eozynofilia
Bazofilia
Limfocytoza
Monocytoza
Erytrocyty
Płytki krwi
Leukocyty
Granulocyty obojętnochłonne
Granulocyty kwasochłonne
Granulocyty zasadochłonne
Limfocyty
Monocyty

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin