Sławomir Kulpa - Historia warzona piwem - Rzecz o browarach Wodzisławia Śląskiego wyd 2 popr i uzup (2016).pdf

(7936 KB) Pobierz
Wydanie II, poprawione i uzupełnione.
kataklizmy dziejowe sprawiły, że nie zachowa-
ły się dokumenty średniowieczne informujące
Wodzisław Śląski jak wszystkie znaczące o produkcji i spożywaniu piwa w Wodzisławiu
miasta Śląska posiada tradycje piwowarskie. Jed- Śląskim. Odkrywane obecnie w mieście przez ar-
nak utrata większości źródeł pisanych spowodo- cheologów setki potłuczonych średniowiecznych
wała, że słabo utrwaliły się w historii. Rozwijana i nowożytnych naczyń wskazują, że pewna ich
na masową skalę przemysłową produkcja piwa część mogła służyć do spożywania piwa.
z czasem wyeliminowała tysiące manufaktur,
jednak sentyment do lokalności, tradycji i auten-
tyczności sprzyja odradzaniu się w całej Europie
małych, lokalnych firm piwowarskich, które sto-
sunkowo dobrze funkcjonują w cieniu wielkich
browarów. Eksperci twierdzą, iż w smakach piw
produkowanych przez małe browary zachowana
jest nie tylko tradycja, ale również zaklęty, pięk-
nie spędzony, niemal zatrzymany czas. Warto
przypomnieć, iż jeszcze około 100 lat temu na
Śląsku niemal każde małe miasteczko miało swój
Unikatowy puchar - kulawka z ok. XV w. odkryty podczas
browar. W Wodzisławiu Śląskim w tym czasie
badań archeologicznych w Wodzisławiu Śląskim przy byłym
funkcjonowały dwa browary znajdujące w rę-
kościele franciszkańskim. Najprawdopodobniej służył do
piwa.
stopki wymuszał na
kach wodzisławskich rodzin żydowskich: Katz
picia osobieCo ciekawe, brak bez możliwości jego spożywa-
jącej
wypicie trunku,
odłożenia.
/zb.Muzeum w Wodzisławiu Śl./
i Reich. Była też rozlewnia piwa Josefa Merkwy.
Po 1922 r. obiekty te zostały zamknięte.
Rola piwa w historii jest trudna do przece- Wraz z nadaniem około poł. XIII w. praw miej-
nienia. Było ono napojem znanym już w staro- skich dla Wodzisławia Śląskiego wyodrębniły się
żytności. Zachowane źródła wskazują, że piwo grupy mieszkańców specjalizujących się w róż-
warzyli Sumerowie, Babilończycy czy Egipcjanie. nych dziedzinach wytwórczości. Zrzeszały się one
Celtowie cześć oddawali Sucellusowi - bóstwu w cechy i broniły swoich interesów. W tym też
opiekującemu się bednarzami i piwowarami. czasie Wodzisław Śląski, tak jak inne ośrodki
Starożytne umiejętności przejęli ludzie żyjący we miejskie, otrzymał prawo mili. Wedle tej regula-
wczesnym średniowieczu. Chrześcijaństwo dało cji w obrębie jednej mili od murów miejskich nie
piwu świętych patronów: w Belgii, Francji i Alza- wolno było m.in. zaopatrywać karczm w piwo
cji byli to św. Leonard i św. Arnold, w Czechach oraz handlować chmielem. Należy przyjąć, że
św. Wieńczysław, a w Bawarii św. Augustyn oraz mieszczanie wodzisławscy, tak jak mieszkańcy
św. Florian.
innych ośrodków powstałych w tym czasie na
Historia piwa w Wodzisławiu Śląskim sięga terenie Górnego Śląska, mieli prawo produkcji
początków miasta. Piwo było napojem bardzo po- piwa i jego dystrybucji w ramach formalnego
pularnym w średniowieczu, spożywanym przez zrzeszenia mieszczan uprawnionych do piwo-
wszystkie warstwy społeczne. Jednak wojny oraz warstwa (niem.
Braucommune lub Braube-
(ryc. 1)
BROWARY WODZISŁAWSKIE
Praca w browarze, XVI w.
rechtigten Commune).
W późniejszym okresie
powstało miejskie gospodarstwo browarniane
(Brau-Urbar). Samorządowe średniowieczne
piwowarstwo wodzisławskie funkcjonowało
w obrębie własnego majątku, do którego należał
browar oraz słodownia. Zarządzane było przez
piwowara wynajętego przez radę miejską.
W strukturach miejskich piwowar był osobą
poważaną. Nie tylko musiał znać rzemiosło, ale
także być rzetelnym i uczciwym człowiekiem.
Składał przysięgę, a jego fachowość i uczciwość
poręczało zwykle dwóch mieszczan. Od jego
kompetencji i uczciwości zależał nie tylko smak
i jakość piwa, ale także przychody do kasy miej-
skiej. Wynikało to z faktu, iż każdy mieszczanin
w zależności od wielkości
wyprodukowanego piwa
oraz wyszynku wnosił sto-
sowne opłaty. Były one czę-
sto podstawowym docho-
dem gminy miejskiej.
Większość
mieszczan
uprawnionych do warzenia
korzystała z browaru oraz
słodowni. Aby obniżyć kosz-
ty produkcji, często docho-
dziło między mieszczanami
do porozumienia i wspólnej
produkcji piwa, a następnie
jego podziału wedle wielko-
ści przekazanych surowców
na jego produkcję.
Piwo było najpopularniej-
szym napojem w średnio-
wieczu, a w wielu miej-
scach takim pozostało także
w czasach nowożytnych. Pili
go powszechnie królowie, książęta, szlachta,
mieszczanie, duchowieństwo, a także chłopi.
Umiejętność warzenia piwa nie była obca również
wodzisławskim franciszkanom, którzy osiedlili
się w Wodzisławiu w 1257 r. Zachowane do dziś
obszerne piwnice byłego klasztoru mogą pośred-
nio świadczyć, że magazynowano tam również
i piwo. Najstarsze świadectwo o wysokiej ran-
dze tego napoju w naszym regionie znajdziemy
w odnowionym dokumencie wystawionym przez
księcia raciborskiego Leszka z 1324 r. dla sołtysa
Marklowic - Fuczki. W nim to potwierdzone zo-
stały liczne dochody dla wspomnianego sołtysa,
w tym przywilej posiadania karczmy i możliwo-
ści sprzedaży przez niego piwa trzy razy do roku.
(ryc.2)
Produkcja piwa w średniowieczu
i czasach nowożytnych
Dzięki informacjom zachowanym w źródłach
archiwalnych jesteśmy w stanie zrekonstruować
proces warzenia piwa. Technologia jego produk-
cji była powszechnie znana, jednak najlepsze
receptury piw były strzeżone przez piwowarów.
Pierwszym składnikiem w produkcji
piwa była woda, którą czerpano ze stud-
ni funkcjonujących na zapleczach miesz-
czańskich działek. W Wodzisławiu Śląskim
najstarsze studnie odkryto na ulicy Jana,
w pobliżu browaru miejskiego, na terenie Małe-
go Rynku, gdzie funkcjonował browar zamkowy
oraz przy ulicy Średniej. Pochodzą one z XIV w.
W różnych częściach miasta odkryto również rury
wodociągowe oraz rynsztoki. Wykonano je w XVIII
i XIX w. Nimi to mogła płynąć woda zasilająca m.in.
browary. Niezależny wodociąg drewniany w XVIII
w. posiadało również dominium wodzisławskie.
Z niego był zasilany browar zamkowy.
W średniowieczu piwo nie miało takiego
koloru oraz struktury jak współczesne na-
poje. W „Księdze rzemiosł” powstałej
w 1268 roku Étienne Boileau pisał:
Pi-
wowarom wolno warzyć piwo wyłącznie
z jęczmienia, pszenicy z żytem i innych miesza-
nek.
Do dodatków zaliczano: owies, soczewicę
i wykę. Piwo w wielu przypadkach miało konsy-
stencję gęstej zupy.
Produktem, który był niezbędny w procesie
Rury wodociągu drewnianego z XVIII w. odkryte przy
ulicy Targowej. /zb. Muzeum w Wodzisławiu Śl./
Prace w browarze, XVII w. /za G. Wawoczny/

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin