Jakie refleksje o współczesnej cywilizacji wyrażają twórcy w swoich dziełach.docx

Jakie refleksje o współczesnej cywilizacji wyrażają twórcy w swoich dziełach?
Odpowiedz na podstawie interpretacji podanego tekstu kultury oraz wybranych tekstów
literackich.

Wymagania ogólne i szczegółowe
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń:
1.1) odczytuje sens całego tekstu […];
1.2) [...] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte.
II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:
2.1) uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących
rodzajów sztuki: […] sztuki plastyczne (gimnazjum).
1.2) określa problematykę utworu;
3.1) wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu [...].
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń:
1.1) tworzy spójne wypowiedzi ustne […] opis dzieł sztuki […] (gimnazjum).
1.1) tworzy dłuższy tekst […] mówiony […] zgodnie z podstawowymi regułami jego
organizacji, przestrzegając zasady spójności znaczeniowej i logicznej;
1.3) tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki
i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera argumenty, porządkuje je, hierarchizuje,
dokonuje selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady
ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie);
1.4) publicznie wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową
wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu).

Przykładowa realizacja zadania (1)
Plan wypowiedzi
· Zagajenie: Magdalena Abakanowicz jest autorką dzieła Tłum. Jest to przykład
nowoczesnej rzeźby.
· Opis dzieła: Fotografia przedstawia rzeźbę składającą się z kilkunastu postaci stojących
na jezdni. Są podobnego wzrostu, stoją w podobnych pozach, trudno jednoznacznie
wskazać ich płeć. Postaci pozbawione są głów.
· Główny problem: Dlaczego rzeźby nie mają głów?
· Rozwinięcie: Brak głowy oznacza pozbawienie indywidualizmu, cech dystynktywnych
człowieka, ujednolicenie. Kilkanaście postaci bez głów symbolizuje tytułowy tłum,
w którym nikt nie jest indywiduum, każdy jest częścią masy ludzkiej.
· Przykłady z literatury: Tego rodzaju ujednolicenie jest niebezpieczne dla cywilizacji.
Np. Witkacy w Szewcach przewidział zagrożenie dla niej w kolektywnym podejmowaniu
decyzji. Jego zdaniem kres indywidualizmu zakładały systemy totalitarne XX wieku:
nazizm i komunizm. Nazizm wytworzył obozy zagłady, które stały się symbolem klęski
człowieczeństwa. Twórcy literatury podejmujący ten problem to, m.in.: Nałkowska,
Borowski, Kertes, Levi. Komunizm zaś wytworzył łagry, które były gigantycznymi
obozami niewolniczej pracy. Tam dokonywało się odczłowieczenie. Twórcy, którzy
podejmowali tę kwestię w literaturze, to m.in.: Herling-Grudziński, Obertyńska,
Sołżenicyn.
· Wniosek: Artyści XX wieku pokazują w swoich dziełach zagrożenia cywilizacji ludzkiej.
Zakwestionowanie praw jednostki, pozbawianie jej prawa do indywidualizmu prowadzą
do wynaturzeń i zbrodni przeciwko ludzkości.
Przykładowa realizacja zadania (2)
Plan wypowiedzi
· Wstęp: Magdalena Abakanowicz jest współczesną polską artystką.
· Opis dzieła: Na fotografii widzimy rzeźbę pt. Tłum przedstawiającą postaci stojące
na jezdni w podobnych pozach. Wydają się jednakowe. Żadna nie ma głowy. W tle
widzimy zieleń, krzewy oraz błękitne niebo z obłokami.
· Sproblematyzowanie: Dla człowieka współczesnego problemem jest utrata osobowości,
przedstawione postaci bez głów to symbolizują. Ludzie „bez głów” są niezdolni
do refleksji, więc podatni na indoktrynację, nie potrafią podejmować racjonalnych
decyzji, stają się „robotami” (słowo wymyślone przez czeskiego pisarza Karela Čapka,
który przewidział zagrożenia XX wieku). Innym problemem obecnym w dziele
Abakanowicz jest statyczność postaci. Oznacza bierność ludzi w społeczności.
· Przykłady z literatury: Taki obraz biernego i w każdej dziedzinie sterowanego
społeczeństwa przedstawił Orwell w powieści Rok 1984. Bohater Kartoteki Różewicza
mówi: „klaskałem, bo inni klaskali”, „pusty jestem, jak bazylika w nocy”.
Tu podobieństwo do postaci Abakanowicz jest wyraźne – bohaterowie bez głowy to jakby
antybohaterowie. Wewnętrzną pustkę, brak idei znajdziemy też w Wydrążonych ludziach
T. S. Eliota.
· Postacie u Abakanowicz są statyczne, wydaje się, że trwają bez celu. Takie postawy
ludzkie są częstym tematem literatury współczesnej (Czekając na Godota Becketta).
· Podsumowanie: Współcześni artyści w różnych dziełach kultury i różnymi środkami
artystycznego wyrazu przekazują nam te same przesłania dotyczące problemów człowieka
XX i XXI wieku.