Dobrzyński Jarosław - Historia lotnictwa polskiego.pdf

(1109 KB) Pobierz
HISTORIA LOTNICTWA POLSKIEGO
Opracowal Jaroslaw Dobrzyński
Muzeum Lotnictwa Polskiego
Historia rozwoju lotnictwa na ziemiach polskich datuje się od XIX w. Wtedy miały miejsce
pierwsze próby lotów urządzeniami cięższymi od powietrza. W latach 60. XIX cieśla i rzeźbiarz
ludowy Jan Wnęk budował drewniane, obciągnięte płótnem skrzydła przypinane do ramion,
zwane „Lota” i próbował na nich latać z wieży kościoła w Odporyszowie koło Dąbrowy
Tarnowskiej. Podczas jednej z takich prób w Zielone Świątki w 1869 r. uległ wypadkowi
i w jego wyniku zmarł.
W latach 90. XIX w. malarz Czesław Tański, opierając się o doświadczenia niemieckiego
pioniera szybownictwa Otto Lilienthala zbudował szybowiec nazwany Lotnią, na którym
wykonywał krótkie loty – skoki.
W początkach XX w. na ziemiach polskich zaczęły pojawiać się pierwsze samoloty. W 1910 r.
w Warszawie powstało Towarzystwo Awiata, mające za zadanie szkolenie pilotów. W Krakowie
powstało lotnisko na Rakowicach, pierwsze lotnisko w Warszawie powstało na Polu
Mokotowskim, obok toru wyścigów konnych.
W czasie I wojny światowej wielu Polaków służyło w wojskach lotniczych państw zaborczych.
Po zakończeniu wojny przystąpiono do tworzenia polskiego lotnictwa wojskowego. Pierwszym
sprzętem, jaki znalazł się w jego wyposażeniu były samoloty pozostawione przez zaborców,
głównie Niemców i Austriaków. Kadrę stanowili oficerowie służący wcześniej w armiach
zaborczych. Ważnym uzupełnieniem doświadczonych ludzi i sprzętu były oddziały lotnicze
wchodzące w skład Korpusu Polskiego generała Hallera.
Nowopowstające polskie lotnictwo wojskowe szybko przeszło chrzest bojowy. W początkach
swego istnienia niepodległa Polska toczyła walki z Ukraińcami i Rosją bolszewicką. Pierwszy lot
bojowy polskiego samolotu miał miejsce 5 listopada 1918 r., kiedy załoga por. pil. Stefan Bastyr
i por. obs. Janusz de Beaurain wystartowali z lotniska Lewandówka we Lwowie na
bombardowanie pozycji ukraińskich.
Odzyskanie niepodległości w listopadzie 1918 r. stworzyło nową sytuację. Odrodzone
państwo wyniszczone i ograbione przez zaborców i wojną nie miało żadnych doświadczeń
w tworzeniu własnej armii. Mimo braku przygotowanych kadr i nadzwyczajnych problemów
gospodarczych formowanie się polskiego lotnictwa stało się rzeczywistością. Już 14 listopada
1918 r. rozpoczęła działalność Sekcja żeglugi Napowietrznej w Departamencie Technicznym
Ministerstwa Spraw Wojskowych, która była pierwszym organem kierowniczym rodzącego się
lotnictwa. Szef Sztabu Generalnego swym rozkazem z dnia 1 grudnia 1918 r. wprowadził
szachownicę biało-czerwoną jako symbol i znak rozpoznawczy Polskich Sił Powietrznych.
Jednocześnie trwał proces formowania pierwszych jednostek lotniczych. Ich pierwszym dowódcą
został ppłk obs. Hipolit ŁOSSOWSKI.
Proces powstawania i łączenia polskiego lotnictwa wojskowego dokonywał się w okresie
zmagań i walk o ukształtowanie i stabilizację granic odrodzonej Ojczyzny. Ledwo zakończyło się
Powstanie Wielkopolskie i Śląskie, a także walki w obronie Lwowa a już rozpoczęła się wojna
polsko-radziecka, która stała się rzeczywistym sprawdzianem wartości bojowych zarówno armii
jak i lotnictwa. Wysiłek bojowy lotników polskich ich odwaga i bohaterstwo został uhonorowany
164 orderami Virtuti Militari oraz 245 Krzyżami Orderu Odrodzenia Polski. Ramię w ramię
1
z Polakami walczyli ochotnicy z wielu innych krajów: Anglicy, Włosi, Belgowie, a także 17
Amerykanów, którzy latali w 7 Eskadrze im. Tadeusza Kościuszki. Trzech spośród nich: kpt. pil.
A. H. KELLY, por. pil. E. A. GRAVES i kpt. T. V. CALLUM zginęli w walce. Zakończenie
działań wojennych pozwoliło lotnictwu przejść do organizacji pokojowej. Przez cały okres
międzywojenny ulegała ona modyfikacjom, była dostosowywana do koncepcji wykorzystywania
lotnictwa. Ustalono organizację eskadr liniowych i myśliwskich (po 1O samolotów), bombowych
(po 6 samolotów) oraz towarzyszących (po 7 samolotów) - łącznie było ich 42. W latach 1936-
1937 liczba eskadr wzrosła do 48 (około 42O samolotów).
Okres międzywojenny - to również dynamiczny rozwój polskiego przemysłu lotniczego. Początki
były trudne. Zakłady Mechaniczne Plage i Laśkiewicz w Lublinie podjęły produkcję samolotów
rozpoznawczo – bombowych Ansaldo A-300 i myśliwskich Ansaldo A-1 Balilla, ale z powodu
niskiej jakości produkcji ulęgały one częstym katastrofom, co zyskało im miano latających
trumien.
W wyniku tego rozwoju, od lat trzydziestych lotnictwo zaczęto wyposażać w samoloty
rodzimej konstrukcji i produkcji. Najbardziej znanymi i udanymi polskimi konstrukcjami tego
okresu była rodzina metalowych samolotów PZL stworzona przez Zygmunta Puławskiego.
Należący do tej rodziny samolot PZL P.11c był głównym typem broniącym Polski przed atakiem
Niemców w 1939 r. Inne najbardziej znane konstrukcje to samolot rozpoznawczo – bombowy
PZL P.23 Karaś, bombowy PZL P.37 Łoś, czy szkolno – treningowy PWS-26. Grupa młodych
inżynierów z Politechniki Warszawskiej stworzyła udaną rodzinę samolotów sportowych RWD,
z którymi związane są największe przedwojenne sukcesy polskiego sportu lotniczego przed
wojną. Należący do tej rodziny samolot szkolny RWD-8 był najliczniej produkowanym przed
wojną polskim samolotem – zbudowano ich prawie 500.
Samolot PWS-26
W tym okresie zanotowano również wspaniałe osiągnięcia sportowe: por. pil. Bolesław
ORLIŃSKI wraz z mechanikiem Leonardem KUBIAKIEM wykonali przelot na trasie Warszawa
- Tokio – Warszawa francuskim samolotem rozpoznawczo – bombowym Breguet XIX; odnieśli
zwycięstwa w międzynarodowych zawodach lotniczych Challenge: w roku 1932 - Franciszek
ŻWIRKO i Stanisław WIGURA na samolocie RWD-6, w roku 1934 - Jerzy BAJAN i Gustaw
2
POKRZYWKA na samolocie RWD-9. W maju 1933 r. Stanisław SKARŻYŃSKI samotnie
wykonał lot przez Atlantyk samolotem RWD-5bis.
Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura przy RWD-6
Stanisław Skarżyński przy RWD-5bis
3
Samolot RWD-9
W wojnie obronnej 1939 r. nasze - niezbyt liczne - lotnictwo działało skutecznie,
szczególnie Brygada Pościgowa, przydzielona do obrony Warszawy. Lotnictwo armijce
prowadziło rozpoznanie, określając główne kierunki natarcia. Zdolność bojową zachowało do
końca lotnictwo Armii "Poznań". W ciągu 17 dni podniebnych walk, polscy lotnicy zestrzelili
13O samolotów niemieckich, kilkadziesiąt zestrzeliła artyleria przeciwlotnicza. Nasze straty - to:
325 samolotów, 234 żołnierzy personelu latającego i około 3OO - technicznego. Po zakończeniu
nierównej walki w kraju, około 11 OOO lotników przedostało się, przez Rumunię i Węgry, na
Zachód. Na Litwę przeszło około 25O, na Łotwę około 6OO, a ponad 1OOO lotników pozostało
na wschodnich rubieżach, zajętych przez Armię Czerwoną. Większość z nich zamordowano
w obozach. 22 lutego 194O r. we Francji powstały Polskie Siły Powietrzne, jako samodzielny
rodzaj się zbrojnych. W walkach powietrznych nad Francją polscy piloci zestrzelili
5O samolotów niemieckich, 3 prawdopodobnie oraz 6 uszkodzili. Straty własne - 26 żołnierzy,
w tym 11 pilotów. Po upadku Francji personel lotnictwa został ewakuowany do Wielkiej
Brytanii. Pierwsze dywizjony polskie sformowano już lipcu i sierpniu 194O r. (myśliwskie – 3O2
i 3O3 oraz bombowe – 3OO i 3O1).
Samolot myśliwski PZL P.11c
4
Samolot rozpoznawczo – bombowy PZL P.23 Karaś
Samolot bombowy PZL P.37 Łoś
Wielu Polaków walczyło w brytyjskich dywizjonach lotniczych. Polskie Siły Powietrzne
systematycznie rozwijały się, w docelowej strukturze liczyły 15 dywizjonów. W ich skład
wchodziła również Eskadra Balonowa oraz działający w Afryce, w roku 1943, Polski Zespół
Myśliwski. Dywizjony PSP brały udział we wszystkich ważniejszych operacjach. Polscy
myśliwcy zestrzelili 764 samoloty, 181 - prawdopodobnie, 243 uszkodzili. Zniszczyli 13O bomb
latających V-1. Dywizjony bombowe wykonały 12 786 zadań bojowych, zrzuciły 15 tysięcy
bomb i min. Jednostki transportowe dostarczyły 12 634 samoloty, przewiozły 25 OOO ludzi
i 18OO ton materiałów. Aż 41 polskich pilotów myśliwskich zdobyło tytuł "asa", uzyskując
5 i więcej zestrzeleń. W walce poległo 1981 żołnierzy polskiego lotnictwa, w tym 15O pilotów.
Formowanie lotnictwa polskiego na froncie wschodnim rozpoczęto od zorganizowania
1. Samodzielnej Eskadry Lotnictwa Myśliwskiego. Proces rozbudowy polskich jednostek
lotniczych trwał do końca wojny, a zazwyczaj polegał na wcielaniu całych jednostek radzieckich
i nadawaniu im polskich nazw. Na początku roku 1945 lotnictwo polskie liczyło 17 pułków (12
bojowych) i 5 samodzielnych eskadr – 75O samolotów różnych typów. Wspierając działania 1 i 2
Armii WP, jednostki lotnicze zestrzeliły 16 samolotów, wykonały 2282 loty bojowe, zrzuciły
25O ton bomb, niszcząc niemiecki sprzęt i uzbrojenie. Po wojnie wiele jednostek lotniczych oraz
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin