Sterylizacja.doc

Wykład 6

Sterylizacja- metody i zastosowanie

Dekontaminacja- proces mający na celu usunięcie lub zniszczenie drobnoustrojów.

Do metod dekontaminacji  należą:

Sterylizacja

Dezynfekcja

Sanityzacja

Sterylizacja- proces prowadzący do zniszczenia wszystkich form drobnoustrojów- bakterii, grzybów, wirusów, form przetrwalnikowych (spory, zarodniki) oraz pasożytów – na narzędziach i materiałach medycznych lub powierzchniach za pomocą metod fizycznych i chemicznych;  prowadzi do jałowości materiałów i sprzętu medycznego.

Cel: Zasadniczym celem czynności sterylizacyjnych jest przerwanie drogi przedostawania się drobnoustrojów ze  źródeł zakażenia i środowiska  do wrażliwych organizmów poprzez przedmioty oraz płyny używane do zabiegów medycznych i leczenia chorych.

OCZEKIWANY EFEKT → STERYLNY PRODUKT

Zależy od:

Prawidłowego przygotowania materiału do sterylizacji.

Prawidłowego doboru metod sterylizacji.

Prawidłowego przebiegu procesu sterylizacji.

Odpowiedniego przechowywania materiału po sterylizacji.

Kategorie sprzętu medycznego:

Przedmioty wysokiego ryzyka przeniesienia zakażenia ( sprzęt krytyczny):

Kontakt z jałowymi tkankami lub za pomocą krwi penetrują w głąb układu naczyniowego: narzędzia i nici chirurgiczne, cewniki naczyniowe i moczowe, igły i implanty.

Bezwzględna jałowość- sterylizacja.

Wpływ temperatury na drobnoustroje:

180 º C- spory giną w 2h w gorącym powietrzu

121 º C- spory giną w ciągu 15-30 min w 1,5 ATM

100 º C- spory giną po 2h gotowania lub 5x30 min /dzień

82 º C- bakterie giną po 3s

72 º C- pasteryzacja, bakterie giną po 15-17s pasteryzacji.

63 º C- bakterie giną po 30 min pasteryzacji

37 º C- temperatura ciała człowieka

6 º C- temperatura w komorze lodówki.

0 º C-  temperatura w zamrażalniku lodówki.

Oporność termiczna endospor

Oporność termiczna drobnoustrojów:

1º oporności- bakterie nieprzetrwalnikujące, grzyby patogenne, większość wirusów;

  - giną w temp. 100 ºC w czasie 2-5 min., w temp. 121 ºC po 1 min.

2º oporności- drobnoustroje przetrwalnikujące np. laseczki wąglika, zgorzeli gazowej;

-giną w temp. 100 ºC w czasie 5-10 min., w temp. 121 ºC w czasie 3 min.

3º oporności- np. na laseczki tężca, jadu kiełbasianego;

-giną w temp 100 ºC w czasie 1-5 godz., w temp. 121 ºC w czasie 5-12 min.

Formy drobnoustrojów a oporność na temperaturę:

      +++

Priony

Endospory bakterii

Prątki gruźlicy

Cysty pierwotniaków

Wirusy bezo toczkowe

Bakterie Gram –

Grzyby patogenne (i zarodniki)

Duże wirusy (bezotoczkowe)

    - -

Bakterie Gram +

Wirusy otoczkowe (lipidy)

Podział metod sterylizacji ( slajd nie wyraźny !).

Rodzaje sterylizacji:

1

Niskotemperaturowa:

Tlenek etylenu

Formaldehyd

Plazma gazu ( sterylizacja gazowa)

Promieniowanie jonizujące

Wysokotemperaturowa:

Spalanie, wyżarzania, opalenie

Para wodna w nadciśnieniu

Suche gorące powietrze

Łaźnie olejowe

Promieniowanie podczerwone.

Spalanie, wyżarzania, opalenie:

Spalanie- najskuteczniejszy sposób (zużyte materiały opatrunkowe; utylizacja odpadów medycznych)

Wyżarzania/opalenie-

W płomieniu palnika gazowego- temperatura kilkuset stopni Celsjusza.

Metoda szybka i całkowicie skuteczna

Wykorzystanie- np. wyjaławianie ezy, nożyczek, pincet, łopatek, moździerzy metalowych.

Para wodna w nadciśnieniu:

Najbardziej powszechna i uniwersalna metoda sterylizacji. Sterylizatory- autoklawy ( grawitacyjne i próżniowe).

Mechanizm działania: denaturacja białek pod wpływem nasyconej pary wodnej ( białaka o większej zawartości wody łatwiej ulegają denaturacji)

Sposoby:   

Temp. 121 ºC, ciś. 1 atm, czas 15 min.

Temp. 134 ºC, ciś. 2 atm, czas 5-7 min.

Zastosowanie: narzędzi chirurgiczne, sprzęt, bielizna, szkło laboratoryjne, płyny, przedmioty z tworzyw sztucznych i gumowych.

Przeciwwskazania: materiały wrażliwe na temperaturę i wilgotność.

Sterylizacja gorącym powietrzem:

Specjalne aparaty- sterylizatory elektryczne z :

wymuszonym obiegiem powietrza:

- 160 ºC, czas 60  min. lub 180 ºC, czas 15 min.

naturalnym obiegiem powietrza:

-- 160 ºC, czas 120 min. lub 180 ºC, czas 30  min.

Wady: zła penetracja powietrza, wysoka temperatura, długi czas trwania procesu.

Zastosowanie: szkło laboratoryjne, maści, pudry, substancje oleiste i inne.

Wycofana w wielu krajach Europy !!!!!!!!!!!!!!!!!!